Allah'ı görme hakkında Şia'nın görüşü -2

Elbette bu grup “Len terani”‌ (beni göremeyeceksin)[11]ayetinden gafil değildi. Onlar şöyle demekteydi: Len terani (beni göremeyeceksin) ayetinin manası, görmenin sonsuza dek imkânsız oluşu değildir, ayetin manası şudur: Ey Musa (a.s) hiç kimse beni görüp diri kalamaz. Bunun üzerine Musa (a.s) seni görmeyip yaşamaktansa, seni görüp ölmem benim için daha iyidir[12] diye buyurmuştur.

Ayetin Açıklaması

Ayeti açıklamadan önce şu noktaya dikkat etmek gerekli gözükmektedir: “İla”‌ kelimesi “yönüne doğru”‌[13] ve “nimet”‌[14] manasında harf ve isim şekliyle kullanılmıştır. Ayeti şerife ve nakledilen hadislerde görmek için “ila”‌ kelimesinden istifade edilmiştir. Bu yüzden Ehlisünnete mensup bir grup bunu tevil etmiş, ayet ve hadisteki “ila”‌ kelimesini isim olarak ve “ala”‌[15] kelimesinin tekili olarak nimet manasında değerlendirmiştir. Aynı şekilde Suri Mansur’dan o da Mücahitten naklettiği üzere kendisi şöyle demiştir: “İla rabbihanazira”‌[16] cümlesinin manası rabbinin sevabını beklemektir.[17] Bu görüş bazı Şii kaynaklarında da nakledilmiştir. Uyun-u Ahbaru’r Rıza kitabında İmam Rıza’dan (a.s) tevhit bilgileri hakkında nakledilenler arasında İbrahim b. ebi Mahmut’a ulaşan bir senetle şöyle aktarılmıştır: İmam Ali b. Musa’r Rıza (a.s) “Vucuhuyyevmeizinnadirah. İla rabbihanazirah”‌[18] ayetinin manası hakkında şöyle buyurmuştur:

Allah’ı Görme Görüşünün Eleştirisi

Bizim inancımıza göre bu görüşün yanlış olduğu çok açıktır; zira dünyada veya ahirette bulunmak (cismani dirilişe inanma esasınca) bu meselede hiçbir farklılık oluşturmaz. Madde üstü bir varlığı olan Allah maddi bir varlığa mı dönüşecektir ve sonsuz bir makamdan sonlu bir makama mı inecektir? Bundan dolayı yüce Allah’a bakmaktan maksat, göz ile gerçekleşen hissi bakış değildir, bilakis bundan maksat iman hakikati vesilesiyle kalbi bakış ve kalbin görmesidir. Nitekim akli kanıtlar da bunu belirtmektedir. Temiz Ehlibeytten ulaşan haberler de bu anlama delalet eder.[20] Başka bir ifadeyle akli deliller Allah’ın asla göz ile görülmeyeceğine tanıklık eder; zira göz sadece cisimleri veya daha doğru bir ifadeyle onların bazı niteliklerini görür ve cisim olmayan ve cisim niteliği taşımayan bir şey ise asla göz ile görülmez. Başka bir tabirle eğer bir şey göz ile görülürse, kesinlikle o mekân, cihet ve madde taşımalıdır. Oysaki yüce Allah bütün bunlardan daha üstündür. O, sonsuz bir varlıktır. Bu nedenden ötürü maddi dünyadan daha üstündür; zira madde dünyasındaki her şey sınırlıdır. Birçok Kur’an ayetinde ve bu cümleden olmak üzere İsrail oğulları hakkındaki ve Allah’ı görme istediğinden söz eden ayetler tam bir açıklık ile Allah’ı görmenin imkânsız oluşunu bildirmektedir.[21] Bu ayet, hiçbir şekilde Allah’ın görülemeyeceğini açık bir şekilde ifade eden ayetlerdendir; zira “len”‌ kelimesi meşhur ediplerin görüşü esasınca, sonsuza dek reddetme anlamındadır. Bundan dolayı “lenterani”‌ cümlesinin mefhumu şudur: Ne bu âlem de ve ne de başka bir âlemde beni görmeyeceksin. Eğer bir kimse “len”‌ kelimesinin sonsuza dek reddetme manasında oluşu hakkında bir şüphe duyarsa, ayetin mutlak oluşu ve görmenin hiçbir kayıt ve şart belirtmeksizin reddedilişi, hiçbir zaman ve hiçbir koşul altında Allah’ın görülemeyeceğine delil teşkil eder.[22]

[11] A’raf Suresi, 143. ayet.

[12] İbniEbiHatemAbdu’r Rahman bin Muhammed, Tefsiri’l Kur’an-i’l Azim, c. 5, s. 1559, Tefsiri’l Kur’an-i’l Azim, Tahkik Es’ad Muhammed Et- Tiyb, Naşir MektebetuNizar Mustafa El- Baz, Arabistan, sali 1419 h.k, çapı sevvum.

[13] Böyle bir durumda bağımsız bir manası olmayacaktır, sadece kelimeler arasında bir bağ olarak ondan istifade edilecektir.

[14] Böyle bir durumda çoğulu “آلاء”‌ olur. Bu Kur’an’da otuz dört defa kullanılmış ve otuz bir defa "فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان" (Rabbinizin hangi nimetlerini inkar ediyorsunuz?!) şeklinde zikredilmiştir.

[15] “Yöneliş”‌ manasındaki “ila”‌ harfi değildir.   

[16] Kıyamet Suresi, 22 ve 23. ayet.

[17] İbni Kesir Demeşki, Tefsiri’l Kur’an-i’l Azim, c. 8, s. 287 ve 288, Tefsiri’l Kur’an-i’l Azim, Daru’lKutubu’l İlmiye, Beyrut, 1419 h.k.

[18] Kıyamet Suresi, 22 ve 23. ayet.

[19] Saduk, Uyun-u Ahbaru’r Rıza (a.s), c. 1, s. 114, İntişaratı Cihan, sali 1378 h.k.

[20] Tabatabai, Seyyid Muhammed Hüseyin, El- Mizan fi Tefsiri’l Kur’an, Musevi, Muhammed Bakır, s. 20, s. 178, Defteri İntişaratı İslami, Kum, sali 1374 h.ş, çapı pencum.

[21] MekarimŞirazi, Nasır, Tefsiri Numune, c. 5, s. 381, Daru’lkutubu’l İslamiye, Tahran, sali 1374 h.ş, çapı evvel.

[22] a.g.e, c. 6, s. 360.

Allah'ı görme hakkında Şia'nın görüşü -1

Allah’ın İsimlerinden MUCİB