" Hanif" Ne Demektir ?
Kur'an-ı Kerim'de ve hadislerde gerçeği henüz iyi anlaşılmamış bir ayet var, bunu hepimiz kabullenmek zorundayız. Bu ayet ve buna dayanan hadisler Hz. İbrahim ( a.s. )'ın hakkında zikredilmektedir. Her nedense biz insanlar bu konuya detaylı açıklama getirmediğimiz gibi'de yanlış anlamlarla değerlendiriyoruz. Onun için biraz da olsa Kur'an ve Hadis'e baş vurmamız gerekir sanırım.
Zürare, İmam Muhammed Bakır ( a.s. )'dan "Hünefa-ı lillah " kelimesi ne demektir ? diye sorduğunda İmam ( a.s. ) şu cevabı vermişlerdir :
" Hanifiyet fıtrat demektir " görüldüğü gibi, burada da tabii tekvini bir temele işaret edilmektedir.
Şeyh Saduk " Tevhid " adlı nefis eserinde şöyle diyor : Zürare, İmam Bâkır ( a.s. )'dan Hace suresinin 31.nci ayetini ve daha sonra da " hanifiyyet " hakkında soru sorduğunda, İmam ( a.s. ) " O fıtrattır ; Allah, insanları o fıtrat üzere yaratmıştır, mahluklar için o değişmez. Allah, onları kendi maarifeti için yaratmıştır"... buyurdular ve daha sonra " zerr" alemine değinerek şöyle eklediler. " Resul-ü Ekrem'de ( s.a.v. ) " her bebek İslam fıtrat-ı üzerine dünyaya gelir" buyurmuşlardır. Yani yaratıcısının Allah olduğugun bilir" Yine'de başka bir hadisi İmam Bâkır ( a.s. ) şöyle rivayet eder : " Allah indinde sağlam tutunulacak şey tevhiddir ve sadece devletleşme şekli ve kanunların uygulayıcılığıda İslam şeriat kanunlarıdır."
İbn-i esir " hanif " kelime kökünden hareketle yola çıkarak " hunefa " kelimesinin anlamına değinmekte ve Allah'ın, insanları günahtan arındırmış olarak yaratmış olduğunu söylemektedirler :
" Kullarımı hunefa yarattım". Yani kullarımın uzuvlarını günahlardan arınmış olarak yarattım. Bir başka deyişle Allah onlara : " Ben sizin rabbi'niz değilmiyim ?" buyurduğunda : " Evet ( rabbi'mizsin ) dediler ve böylece onlardan ahd yani yemin aldığında, onları hünefa ve mü'min olarak yaratmayı diledi. Öyleyse, bir insan, verdiği bu ahd'den yani sözünden sonra şirk koşsa ve ahdi'ni yani verdiği yeminini bozsa dahi, kendisinin bir rabbi olduğunu önceden ikrar ve itiraf etmiştir. Hunefa kelimesi " hanif"in çoğuludur ki, bunun da anlamı " İslam'a yönelen ve ona sabit kalan'dır. Arapça hanif, Hz. İbrahim'in ( a.s. ) dininn yani devletinin'den olan kimselerdir ve hanifin asıl anlamı " yönelmek" tir.
Binaenaley İbn-i Esir'e göre hanif olmak, hakikate yönelmekten ibarettir.
O halde hanif kelime lügatında ki anlamına şöylece derleyip toparlamak mümkündür : Hakka hakikate, Allah'a ve tevhide yönellen kimse." İnsanın fıtratında haniflik vardır, yani onun fıtratın da hakka ve hakikate yöneliş vardır.
