Sultaniye Kumbeti

Gonbad-e Sultaniye – Zencan

Hicri kameri 8. yüzyılın başlarında Zencan şehrine 43 kilometre uzaklıkta Moğol İlhanları tarafından bir şehir inşa edildi ve bu şehir kısa zamanda dünyanın en güzel ve en büyük şehirlerinden biri haline geldi. Şehrin yapımı 9 yıl sürdü ve hicri kameri 712 yılında tamamlandı. Moğol ilhanlarından Olcaytu şehrin yapımı bittikten sonra görkemli bir kutlama yaptı. Bu şehri ‘Sultaniye’ Sultan  Çeman ya Sultan Nişin olarak adlandırdı.

Şehrin içinde büyük bir kubbe inşa edilmiştir. Bu kumbetin içinde Sultan Muhammed Khabanda’nin kabri yeralmaktadır. Bu kumbetin güney batısında eski bir kapı vardır. Bu kapı kendi başına geniş ve görkemli bir yapıya sahiptir. Ebvab-el-Ber olarak adlandırılmıştır. Bir çok kısmetten oluşan bu kapıda medrese, dar-ul şifa, kütüphane ve buna benzer bölümler yeralmaktadır.

Sultaniye kumbeti, inşa edildiği dönemde dünyanın en yüksek binalarından sayılmaktaydı. Bu yükseklikte yapılan muhteşem kumbet  İtalya'da Floransa kentinde yeralan Mukaddes Meryem Kilisesi Santa Maria del Fiore ve İstanbul’da bulunan Ayasofya Camii yapımına örnek teşkil etmiştir.

Şuanda ‘Sultaniye Kumbeti’ Zencan kentine 30 kilometre uzaklıkta Sultaniye şehrinin içinde yeralmaktadır. Bu kumbetin her yanı ve her yerinde renkli ve kireçten yapılmış çok çeşitli ve nefis yazmalar vardır.

1350 yılından sonra farklı yıllarda İtalyan arkeologlar tarafından duvarların üzerindeki kireçler restore amaçlı kaldırılmış ve bu işlemden sonra arkeologlar kireç işlemeler altında çok ilginç ve nefis tuğladan kapılmış dekoratif eserlere rastlamışlardır.

Sultaniye Kumbetinin her yanında ve her yerinde Kur’an-ı Kerim ayetleri,  Peygamber Efendimiz (s.a.a)’in hadisleri ve Hz. Emir-el Mu’minin Ali (as)’ın kısa sözlerinin işlendiği görülmektedir. Ama içlerinde öyle bir işleme vardırki kumbetin ikinci katında güney batısında yeralan eyvanda bulunan daire içine Kufe hattıyla yazılmış  " اللهم اشفنا بشفائک و داونا بدوائک "Ey Yüce Rabbim bize şifa ver ve bizi devanla iyileştir’ işlemesi Moğol İlhanı Olcaytu’nun hastalıyla ilgili olduğu tahmin edilmektedir. Yine bu eyvanda ilk kez karşılaşılan işemelerden olan ölümle ilgili ayetlerin bulunduğu işlemeler gözükmektedir ki kırmızı hatla yazılmış  «کل من عليها فان»ayet bir çok  yere işlenmiştir.  Bu işleme büyük bir ihtimalle Olcaytu’nun ölümü ile olduğu söylenebilir. Buraya kadar olan nefis kireç işlemeler Olcaytu zamanında yapılmıştır. Bundan sonraki işlemeler ise Ebu Said Bahadır Han zamanında yapılmıştır.

 Zencan’da görülecek diğer turistik yerler:

ZENCÂN

Gülistan Sarayı

Sa’dabad Sarayı Müzesi

Sa’di Anıt-mezarı

Taht-ı Cemşid