Önemli Farsça Nesirler (1)
KURAN TEFSİRİ
Kur’ân tefsiri: Eski Tefsirlerden birkaç nüsha kütüphanelerde mevcut olup büyük bir ihtimalle IV/X. yüzyıla aittirler. Örneğin, üçüncü cildinin bir nüshası, Kambrich Fakültesi Kütüphanesinde mevcut olan bir tefsir ve İstanbul Fatih Kütüphanesinde bulunan Tefsir kitabından bir bölüm gibi. İlk tefsir, kesin olarak IV/X. yüzyılda yazılmıştır. Zira müellif, 400/1009 yılından sonra yaşamış olan büyüklerden herhangi bir isim zikretmemiştir. Bu tefsirin nesri, açık ve akıcıdır. Hatta yapılmış olan ayet tercümeleri, emanet boyutuna uyulmuş olmasının yanında sözün güzelliği ve ibarelerin akıcılığı da göz önünde bulundurulmuştur.
KİTABUL-EBNİYE AN HAKAYİKİL-EDVİYE
Kitâbu’l-Ebniye an Hakâyikî’l-Edviye: Ebû Mansûr Muvaffık b. Ali el-Herevî’nin ilaç yapımı ile ilgili eseridir. Kitabın yazarı Muvaffık hakkında elde herhangi bir bilgi mevcut değildir. Kitabın hangi padişah adına yazıldığı ve yazarının IV/X. yüzyılda mı yoksa V/XI. yüzyılda mı yaşadığı da bilinmemektedir. Kitabın yazılış tarzı, yazarın IV/X. yüzyılda değil de V/XI. yüzyıl başlarında yaşamış olması gerektiğine işaret etmektedir. Bu kitabın Viyana Kütüphanesinde bulunan özel nüshası, 447/1055 yılının Şevval ayında bitmiş olan şair Esedî-yi Tûsî’nin hattıyla yazılmıştır. Bu eserin düzenleyicisi, kendi zamanına dek tanınmış olan tüm ilaç adlarına kitabında yer vermeye çalışmış, eski dönem nesir özelliklerini taşımakta ve sade ve akıcı bir tarzdadır.
KİTABUL-BARİ
Kitâbu’l-Bâri’: Astronomi konularıyla ilgili bir eser olup Ebû Nasr Hasan b. Ali-yi Müneccim-i Kûmî’nin eseridir. 367/977’de ya da ondan kısa bir süre sonra ondan tercüme edilmiştir. Bunun eksik bir nüshası, Berlin Millî Kütüphanesinde mevcuttur.
KEŞFUL- MAHCUB
Keşfu’l-Mahcûb: Bu önemli felsefî kitap, sözünü ettiğimiz dönemin sonlarında meydana getirilmiş olan ve İsmailiyye inancının en önemli kaynaklarından sayılan eserlerdendir. Bu kitabın yazarı, IV/X. yüzyıl sonlarında yaşamış olan Ebû Yakûb İshak İbn Ahmed-i Segzî’dir. Konusu, dediğimiz gibi İsmailiyye’nin felsefî görüşlerini açıklamakta ve yedi asıl ya da Makaleyi içermektedir. Her Makale, birkaç Cestara (konu) ayrılır: Birinci Makale, Yüce Allah’ın birliği (Tevhîd); ikinci Makale, ilk yaratılan şey (akıl); üçüncü Makale, ikinci yaratılan şey (nefis); dördüncü Makale, üçüncü yaratılan şey (tabiat); beşinci Makale, dördüncü yaratılan şey (yeryüzündeki varlıklar); altıncı Makale, beşinci yaratılan şey (Nübüvvet); yedinci Makale, altıncı yaratılan şey (yeniden dirilme) hakkındadır. Bu kitabın çoğu konusunun dili açıkça tercümeye benzemektedir. Bu kitabın Ebû Yakûb-i Segzî’nin telifinin aslından tercüme olması da uzak bir ihtimal değilir. Bir yerde kitabın bir cümlesi, bu düşünceyi vermektedir. Bununla birlikte kitabın yazılış üslubu çok eskidir. Her ne kadar içinde Arapça kelimeler çok ise de kullanılmış olan kelime ve terkipler, bu Farsça eserin yazıldığı tarihin V/XI. yüzyıl başlarından daha yeni olması da düşünülemez.
Kısaca Fars Edebiyatı
Farsça ve Fars edebiyatı
Farsçayı ihmal etmeyelim
Fars Şiiri Türleri Ve Konusu
Ebû Mansûr Şâhnâmesi (2)
