İran ve Rehberlik Makamı-3
Rehberlik Makamı’nın ırsî veya fiilî rehberin seçimi yoluyla olmaktadır. Rehberin seçimi, Uzgörürler Meclisi vasıtasıyla halk tarafından yapılmaktadır.
Burada şu noktayı belirtmeliyiz ki, Rehber, halkın vekilliğini yapan Meclis üyelerinin aksine ilâhî vekâlet sahibidir. Fakat gerekli şartlara sahip bir kişinin Rehber tayin edilmesi sadece halkın seçimi veya halkın bilinçli vekillerinin seçimi yoluyla olabilmektedir. Bu şekilde, istibdadın önü alınmış olur ve Rehber sadece ilâhî hükümlerce belirlenen görevlerle ve halka hizmet etmekle yükümlü olmuş olur.
Rehberlik Makamının Ödev ve Yetkileri:
110’uncu madde bu konuda şöyle demektedir:
”Rehberlik Makamının ödev ve yetkileri şunlardır:
Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi’ne danışıldıktan sonra İran İslâm Cumhuriyeti’nin gelen politikasını saptamak.
Rejimin saptanan politikasının doğru icra edilmesine nezâret etmek.
Geniş soruşturma yetkisi.
Silahlı Kuvvetler Başkomutanı’nın tayini.
Savaş ve barış kararı almak ve genel seferberlik ilan etmek.
Tayin, azil ve istifa kabulü.
Denetim Şûrâsı’nın (Şûra-i Nigehbân) fakîhleri, Yargı Erkinin en yüksek makamları, İran İslâm Cumhuriyeti Radyo ve Televizyon Kurumu Başkanı,Genelkurmay Başkanı, İslâm Devrimi Muhafızları Başkomutanı, Askerî ve emniyet güçlerinin üst düzey komutanları. Üç silahlı kuvvet arasındaki olası ihtilafları çözme ve aralarında irtibat sağlamak.
Normal yollarla çözülemeyen rejim içindeki problemleri Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi aracılığı ile çözüme kavuşturmak.
Kanunun öngördüğü şartları hâiz Cumhurbaşkanı adaylarının halkın onayı ve seçimi ile Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra mazbatasını imzalamak.
Bu kanunda belirtilen şartlara sahip olma açısından Cumhurbaşkanlığı adaylarının yeteneği seçimlerden önce Denetim Şûrâsı’nca ve ilk dönemde de Rehberlik Makamı’nca onaylanmış olması gerekir.
89’uncu maddeye dayanmak suretiyle ülke yararını gözeterek, Ülke Yüce Divanı (Divan-ı Âlî-i Kişver) tarafından kanunî ödevlerine aykırı davrandığına hükmedilmesinden yahut İslâmî Şûrâ Meclisi tarafından yetersizliğine karar verilmesinden sonra Cumhurbaşkanı’nı görevinden azletmek.
Yüksek Yargı Başkanı’nın önerisinden sonra İslâmî ölçüler çerçevesinde mahkûmların ceza sürelerini azaltmak ya da af kararı almak.
Rehber kendisine ait bazı ödev ve yetkileri başkasına devredebilir.”
Bu bentleri açıklarken şunu unutmamalıyız ki bu maddelerdeki sorunlar, İslâm Cumhuriyeti nizâmına has değildir, güçler ayrımını benimsemiş diğer devletler de yeni görüşlerin ışığında, bu üç kuvvet arasındaki meselelerin halli için bir danışma organına ihtiyaç duymaktadırlar. Öyle ki bu organın, kanundaki eksikliğin veya maslahata aykırılığın teşhis edilmesi durumunda, kanunun icrasına engel olabilmesi bile öngörülmüştür (örneğin bkz: 1985 Fransız Anayasası).
Bu meselenin çözümü için en uygun merci halkın seçtiği Rehber’dir. Sorunun ciddi bir buhran haline gelmesini engelleyecek odur. Fakat bu süreç, Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi ile istişare etme yoluyla gerçekleşir (110’uncu maddenin 3’üncü fıkrası).
İran ve Rehberlik Makamı-1
İran ve Rehberlik Makamı-2
