تبیان، دستیار زندگی

بیدار شدن برای نماز صبح پروژه ای است که به برنامه ریزی دقیق نیاز دارد
 

«ای بابا! بازم نماز صبحم قضا شد»، « باز خواب موندم». این جملات برای شما آشنا نیست؟ برای ما که مدام نماز صبح مان قضا می شود به قدر کافی آشناست! نماز صبح مهجورترین و درعین حال تأکید شده ترین وعده نمازهای یومیه است؛ دو رکعت نماز که باید کله سحر از خواب بیدار شویم و بخوانیم. مشکل اصلی زمان آن است؛ یعنی وقتی که خیلی ها در خواب نازند و دارند خواب هفت پادشاه را می بینند. برای خیلی ها سخت است که رختخواب گرم و نرم را رها کنند و به خاطر نماز صبح از خواب بیدار شوند. بعضی ها فکر می کنند دو رکعت است دیگر؛ بعداً قضایش را می خوانند. خیلی ها هم به هر دری می زنند تا بتوانند نماز صبح شان را سر وقت بخوانند، اما خودمانیم بیشتر اوقات این راه ها به نتیجه نمی رسند. بیدار شدن برای نماز صبح آدابی دارد که بهتر است طبق آن عمل کنید. اگر جزو افرادی هستید که بعداً قضایش را می خوانید که هیچ! ولی اگر جزو دسته ای هستید که دلتان می خواهد اتوماتیک وار برای نماز صبح بیدار شوید، این مطلب را از دست ندهید.


در آیه 77 سوره بنی اسرائیل آمده «نماز فجر (نماز صبح) مشهود ملائکه است». در واقع نماز صبح تنها نمازی است که توسط همه فرشتگان دیده می شود. بنابر روایات، نماز صبح این امتیاز را دارد که ملائکه شب و ملائکه روز آن را ببینند. بسیار هیجان انگیز است؛ زیرا نماز صبح زمانی خوانده می شود که ملائکه شب جایشان را به ملائکه روز می دهند و ثوابش در دفتر هر دویشان نوشته می شود (وسائل الشیعه، جلد 3). بنابراین قضا نشدن نماز صبح خیلی مهم است. تمامی نمازها مهم هستند. ولی به گفته پیامبر (ص) کسی که نماز صبح نخواند، قرآن از او بیزاز است. البته کسانی که نماز صبح شان قضا می شود با کسانی که اصلاً آن را نمی خوانند تومنی صنار تفاوت دارند. برای قضا نشدن نماز صبح، دو دسته توصیه وجود دارد؛ توصیه های کاربردی که با فضای این روزهای دنیا مطابقت دارد و توصیه های روایی که کاربردشان برای همه دوران هاست.

توصیه های کاربردی
 

توصیه های کاربردی همان هایی هستند که طبق عادات زندگی تان می توانید به آنها عمل کنید. اینها روش هایی هستند که بی برو برگرد جواب می دهند.

شام سبک بخورید:
 

همیشه گفته اند صبحانه را خودتان بخورید ناهار را با دوست تان و شام را با دشمن تان! خیلی هم بی راه نگفته اند اصلاً یکی از توصیه های پزشکی برای سالم ماندن خوردن شام سبک است وقتی شام سنگین و چرب باشد، خواب را مختل می کند زیرا هنگام خواب، معده دارای کمترین فعالیت است غذا هم در معده می ماند و هضم مشکل می شود. وقتی هضم غذا مشکل شود فرد دچار ریفلاکس (برگشت اسید معده) شده و خوابش خراب می شود. غذای سبک را هم باید حداقل دو ساعت قبل از خواب بخورید. امام صادق (ع) فرموده اند: « پرخوری نکنید؛ زیرا هر که زیاد بخورد، زیاد می خوابد و هر که زیاد بخوابد کمتر نماز می خواند و هر که کمتر نماز بخواند در زمره غافلان قلمداد می شود». حضرت علی (ع) هم فرموده اند: در دو چیز با دو چیز طمع مکن: در بیداری شب با پر خوری، در نور صورت با خوابیدن».

مایعات کمتر بنوشید:
 

توصیه شده قبل از خواب مایعات کمتری بنوشید. البته نوشیدن یک لیوان آب یک ساعت قبل از خواب به جلوگیری از سکته قلبی کمک می کند ولی بلافاصله قبل خواب آب نخورید؛ چون این آب تبدیل به ادرار می شود و مجبورتان می کند از خواب بیدار شوید و به دستشویی بروید. دستشویی رفتن هم باعث بی خوابی می شود و شما را بیشتر به خواب نیازمند می کند.

شب زود بخوابید:
 

قدیمی ها صبح ها زود از خواب بیدار می شدند. این در حالی است که آن زمان ها نه موبایلی بود و نه ساعت زنگداری! یکی از دلایلش این بود که در طول روز آنقدر کار می کردند که حسابی خسته می شدند و شب زود می خوابیدند و غذاهای سبک می خوردند ضمن اینکه در طول روز نمی خوابیدند یا کم می خوابیدند. زود خوابیدن در شب باعث می شود بتوانید صبح زود از خواب بیدار شوید.

به اندازه کافی بخوابید:
 

بدن موجودات زنده یک ساعت بیولوژیکی دارد که وقت گرسنگی، تشنگی، خواب و بیداری را به آنها می گوید. اگر ساعت بدنتان را تنظیم کنید که مثلاً فلان ساعت بخوابید و فلان ساعت بیدار شوید. بدنتان آن را یاد می گیرد. یعنی اگر طوری بخوابید که صبح زود بیدار شوید، مطمئن باشید که ساعت بیولوژیکی بدنتان بیدارتان می کند. البته این به میزان خوابتان بستگی دارد. به طور طبیعی به هفت الی هشت ساعت خواب مفید نیاز دارد. بهتر است شب حدود ساعت 10 بخوابید که البته کمی غیرممکن است. بنابراین اگر اهل این نیستید که با مرغ ها به رختخواب بروید(!) بهترین زمان خوابتان حدود ساعت 1 نیمه شب است. اگر تا خود صبح فیلم می بینید، شب نشینی می کنید و... باید روش های زیر را به کار ببرید:

از ساعت زنگدار استفاده کنید: ساعت زنگدار یکی از متعلقات هر خانه است و تقریباً در هر خانه ای پیدا می شود و انواع و اشکال مختلفی دارد. در گذشته فقط ساعت های رومیزی معروف (ساعت های شماطه دار) در خانه وجود داشت. الان مدل های جدیدتری آمده؛ مدل هایی که زنگ های مختلفی دارند و شکل و شمایل شان هم جذاب تراست. ساعت های رومیزی دارای انواع دیجیتال و آنالوگ هستند.

 ساعت های دیجیتال زیباترند و می توانید آهنگ های مورد نظرتان را به عنوان زنگ انتخاب کنید. البته نمی شود مدل خاصی را پیشنهاد داد. تنوع این ساعت ها آنقدر زیاد است که تنها کافی است به یک ساعت فروشی بروید. و یکی را بخرید. حتماً موقع خرید به فروشنده بگویید که صدایش بلند باشد، قابلیت چرت زدن ( Snooze)، تنوع آهنگ و قابلیت دید در شب (شب نما) هم داشته باشد. بهترین روش این است که وقتی ساعت را کوک کردید، صدایش بلند باشد و در دورترین نقطه نسبت به شما قرار گیرد؛ زیرا برای ساکت کردنش مجبور می شوید. از رختخواب بلند شوید و خواب از سرتان می پرد.
 

بعضی ساعت ها هم اذان می گویند، اولین ساعت های اذان گو را مسافران حج برای اقوامشان سوغات می آوردند.
از دیگران بخواهید بیدارتان کنند: خدا پدر و مادرها را برای ما نگه دارد اگر هنوز دختر یا پسر مجرد هستید و پیش پدر و مادرتان زندگی می کنید، بخواهید شما را بیدار کنند. اگر ازدواج کرده اید و خودتان و همسرتان هردو خواب می مانید. از دوستانتان بخواهید شما را بیدار کنند. یعنی گوشی تان را در طول شب روشن نگه دارید و به دوستی که سحرخیز است بسپارید تا با شما تماس بگیرد. ویبره (لرزش) موبایل را هم فعال کنید تا با لرزشش بیدار شوید.

موبایلتان را کوک کنید:
 

ناسلامتی عصر تکنولوژی است. امروزه دیگر به واسطه خدمات مبهوت کننده شرکت مخابرات همه یک خط موبایل دارند حتی بچه های کوچک. امروزه همه موبایل ها ساعت زنگدار دارند. به جای اینکه تا خود صبح پیامک بازی کنید می توانید موبایلتان را تنظیم کنید تا بیدارتان کند.

رمزهای روایت
 

در روایات هم توصیه هایی شده که عمل به آن ها کمک خوبی است.

آیه آخر سوره کهف را بخوانید:
 

در بسیاری از روایات مشهور است هر کس می خواهد هر ساعتی از شب بیدار شود آیه آخر سوره کهف (110) را بخواند. در جلد ششم مجمع البیان از امام صادق (ع) نقل شده که: « ما مِن اَحَد یَقرَءُ الکهف عند النوم اِلا یتیقظ فی الساعه التی یریدهاً / هیچکس نیست که در هنگام خوابیدن، آخر سوره کهف را بخواند مگر آنکه در همان ساعتی که می خواهد بیدار شود»، آن آیه این است : « قُل أنَّما أنا بَشَرَ مِثلَکُم یُوحی إلیَّ انَّما إِلَهُکم إلَه واحدهٌ فَمَن کَان یَرجُوا
لِقاءَ رَبِّه فَلیَعمَل عملاً صالِحاً و لایُشرِک بِعبادِه رَبّه أحَدا/ بگو من هم مثل شما بشری هستم و به من وحی می شود که خدای شما خدایی یگانه است؛ پس هر کس به لقای پروردگار خود امید دارد باید به کاری شایسته بپردازد. و هیچکس را در پرستش پروردگارش شریک نسازد.»

با وضو بخوابید:
 

قبل از خواب وضو بگیرید. این کار باعث طهارت در خواب می شودو در صد بیدار شدن برای نماز را بیشتر می کند. تعدادی اذکار هم هست که بهتر است بخوانید، مثلاً تسبیحات حضرت زهرا (س). خواندن یک حمد و قل هوالله، خواندن تسبیحات اربعه و آیه الکرسی وقت چندانی از شما نمی گیرد و خواندن آنها قلب تان را سبک می کند.

نمازهای دیگرتان را سروقت بخوانید:
 

یکی از توصیه ها این است که نمازهای دیگرتان را سر وقت بخوانید. از آیت الله العظمی بهجت نقل است: « اگر بر نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا مواظبت کنید و آنها را سر وقت بخوانید، خدای متعال شما را برای نماز صبح بیدار می کند و نمی گذارد قضا شود.»

تجربه شده ها
 

دیدم که میگم!
 

بعضی از کارها در بین مردم معمول است؛ اگرچه ممکن است توجیه علمی و شرعی درستی نداشته باشند. اینها معمولاً روش هایی هستند که معلوم نیست از کجا آمده اند ولی در اکثر موارد جواب داده اند. این است که مردم می گویند تجربه کردم که می گم!

به بالش تان بسپارید:
 

شاید خرافاتی و مسخره باشد ولی بسیاری جواب گرفته اند! از قدیم و ندیم خیلی ها از این روش استفاده می کردند. قدیمی ها می گفتند اگر می خواهید برای نماز صبح بیدار شوید، به بالش زیر سرتان بگویید بیدارتان کند! البته یکی از دلایلش این است که در گذشته اینترنت و ویدئو و موبایل و پیامک بازی نبوده و مردم شب ها زود می خوابیدند به همین دلیل مردم زودتر به رختخواب می رفتند و بالش شان را ملاقت می کردند و هر چقدر زودتر بخوابید زودتر هم بیدار می شوید.

به فرشتگان موکلتان بسپارید:
 

اینها همان فرشتگانی هستند که در آیات 17 و 18 سوره «ق» از آنها نام برده شده؛« اذیلقی المتلقیان عن الیمین و عن الشمال قعید. مَا یَلفِظُ مِن قَول الاّ لَدَیه رقیبٌ عتیدٌ/ آنگاه که دو [فرشته] دریافت کننده از راست و از چپ مراقب نشسته اند [آدمی] هیچ سخنی را به لفظ در نمی آورد مگر اینکه مراقبی آماده نزد او آن را ضبط می کند».
این دو فرشته تا آخر عمر در کنار ما هستند و به قول بعضی روی شانه های چپ و راست ما زندگی می کنند. خیلی ها معتقدند اگر می خواهید برای نماز صبح بیدار شوید به این دو فرشته بگویید حتماً بیدارتان می کنند. البته اینها تجربه های شخصی افراد است و هیچ سند معتبری برایشان وجود ندارد.

کمتر گناه کنید:
 

خب این توصیه کمی غیر معمول است. اینکه گناه کنید یا نکنید به خودتان و خدایتان مربوط می شود. ولی بسیاری معتقدند اگر در طول روز کمتر گناه کنید خدا هم کمک تان می کند که برای نماز صبح بیدار شوید؛ یعنی ترک گناهان باعث کسب یک سری از توفیقات می شود که یکی از آنها خواندن نماز است.
نویسنده: مهرشاد بدری
منبع: نشریه همشهری آیه سال چهارم اردیبهشت 91