تبیان، دستیار زندگی

دوستان عزیز 3 سوال مطرح می کنم لطفا با ذکر دلیل به آنها پاسخ دهید.

1- انتقاد چیست؟

3- مهمترین چالش فکری شما در طی ماه گذشته در قبال توجه به چنین مهارتی (انتقاد) چه بوده است؟

3- چه کسی را در میان اطرافیان خود به عنوان بارزترین فرد، به لحاظ تفکر انتقادی می شناسید؟  سه دلیل عمده انتخاب این فرد را تشریح نمایید با ذکر نوع انتقاد

به نام خدا

سلام

خانم رز گل من اول به سوال 1شما جواب میدم:

انتقاد در اصل به معنای به چالش کشیدن عمل نادرست یک فرد که متاسفانه الان شده وسیله ای برای تخریب ،انتقاد باید در باره عملی باشد که از نظر اکثریت درست نبوده و در واقع تلاشی است برای اصلاح امور

با تشکر از بوفون ، تعریف خوبی ارائه دادید .

منتظر پاسخ همکاران دیگر هستم. 

 ضمنا جناب بوفون منتظر پاسخگویی شما به دیگر سوالات نیز هستم.

به نام خدا

سلام

خانم رز گل این بار به سوال 2شما پاسخ میدهم:

این که معلومه این چند ماهه مسئله انتخابات به عنوان اصلیترین محور انتقاد بود،به طوری که تمام عملکردها چه دولت وچه شخص مورد نقد قرار میگرفت ،که حتی به متن مردم هم کشیده شد البته گاهی اوقات این نقدها سمت وسویه تخریب هم داشت.(اگر منظورم روشن نبود بفرمایید تا تشریح بیشتری بدم)

پاسخ 3در پست بعد

موفق باشید

یک حکایت؛ یک تجربه

صبح روز شنبه، بیژن در جلسه صبحگاهی مدیران شرکت درباره یکی از روشهای ارتقاء بازرگانی صحبت می کرد. بیشتر مدیران روش او را غیرعملی دانستند و او را سوال پیچ  کردند. به خصوص بهروز، مدیر کیفیت، پرسشهای متعددی را مطرح کرد. اما بیژن به جای پاسخ منطقی و قابل قبول، پرسشهای او را مسخره تلقی کرد و با صدای بلند خندید. سایر مدیران هم زیر خنده زدند و بهروز بیچاره که طعم تحقیر را چشیده بود، خاموش شد. از شیوه ی برخورد بیژن شوکه شدم. همین چند روزپیش بود که او چند ساعت در مورد شکیبایی و درک رفتار دیگران صحبت می کرد. نمی توانستم از او در برابر تمام مدیران شرکت انتقاد کنم. فقط با نگاه سرد و معناداری به او فهماندم که :کار تو ناپسند بود و لازم است همین حالا برای اصلاح رفتارت کاری بکنی"    

او به چشمانم خیره شد تا از این طریق به نگاه اعتراض آمیز من واکنش نشان دهد و من همچنان به او خیره شده بودم. این وضعیت چند دقیقه طول کشید و در تمام این مدت افراد دیگر هنوز به بهروز می خندیدند. ناگهان بیژن به صدا درآمد و گفت: "ببخشید من اشتباه کردم" سپس به سمت بهروز رفت و به او گفت: "بهروزجان، از اینکه مسخره ات کردم معذرت می خواهم"   

بعد از جلسه، نزد بیژن رفتم و در حالی که هنوز احساسات ناشی از رفتار ناپسندش در صدایم نمایان بود گفتم: "به خاطر این کار از تو متشکرم" پاسخ داد: "عذرخواهی ام مناسب و به جا بود. از این که به من خیره شدی و خطای مرا گوشزد کردی، بسیار متشکرم. انتقاد به جا و عکس العمل درست تو بود که باعث آگاهی و بیداری من شد"     

پس از آن ما دیگر درباره ی این قضیه صحبتی نکردیم. اما هر دو خوب می دانستیم که در آن روز رفتار عاقلانه ی متقابلی انجام داده بودیم.

شاید بتوان گفت که منحصر به فرد ترین توانایی ما انسانها، اندیشیدن است که اشرفیتمان نمود می یابد. توانایی خندیدن و خنداندن، توانایی سخن گفتن، توانایی زندگی اجتماعی، و تمامی دیگر توانمندی های ما، به پیچیده ترین پدیده ی جهان یعنی مغز بر می گردد.    

بنابراین در رابطه با اهمیت تفکر در زندگی ما انسان ها هیچ شکی وجود ندارد ولی ممکن است که این ذهنیت وجود داشته باشد که چون ما ،ماهیتاً موجودات متفکری هستیم، پس ضرورتی وجود ندارد که به پرورش توانایی های ذهنی خود بپردازیم.

اندیشیدن خود را توسعه دهیم. تفکر آدمی به شکل های مختلفی عینیت می یابد که طی مباحث قبل به بررسی ابعادی از آن پرداختیم. یکی دیگر از ابعاد مهم تفکر، تفکر انتقادی است.

انتقاد چیست؟

بسیاری از مردم معنی انتقاد را معادل مفاهیمی نظیر سرزنش، خرده گیری، شماتت، عیب جویی و توبیخ می دانند. از این رو تعجبی ندارد اگر انتقاد به مفهوم رایج و متداول خود نوعی اهانت تلقی شود. چرا که مثلا انتقاد کننده حرفی را می زند و سپس فرض می کند که دیگر نیازی نیست چیزی بگوید یا بشنود و بدین طریق در حقیقت انتقاد شونده را هم به واکنش منفی وامی دارد. چرا که این فرآیند به جای آنکه مثل گفتگو دو سویه انجام شده باشد، یک سویه بوده است.

اما به واقع واژه انتقاد، یک ارزیابی عینی و بی طرف از افکار و اعمال مشاهده شده است و از منتقد انتظار می رود همان طور که معایب چیزی را بیان می کند، محاسن آن را هم بازگو کند و سپس با سنجش هر دو جنبه آن داوری کند. به این معنا هدف از انتقاد کردن، برقراری ارتباط، تحت تاثیر قرار دادن و به تحرک واداشتن انتقاد شونده است و عملا انتقاد برخورد سازنده ای است که متقابلاً بین انتقاد کننده و انتقاد شونده صورت می گیرد.

تعریف تفکر انتقادی    

تفکر انتقادی یک فرآیند شناختی فعال، هدفمند و سازمان یافته است که با استفاده از آن فرد به بررسی اطلاعات موجود می پردازد. در واقع تفکر خلاق و تفکر انتقادی دوروی یک سکه اند چرا که در اولی فرد سعی می کند راه حل ها ، ایده ها، مفاهیم یا پدیده های هنری را ارائه نماید که بی نظیر و بدیع باشند. حال آنکه در تفکر انتقادی تلاش فرد در این است که نقاط قوت و ضعف ایده ها ، راه حل ها ،مفاهیم و ... را روشن نماید. ریشه تفکر انتقادی بعنوان یک مهارت، مفهوم "شک گرایی" در علم است.

 شک گرایی نقطه تعادل بین بدبینی و طرد سریع هر ادعا در ابتدا و زود باوری و پذیرش هر ادعا بدون ارزیابی دقیق است. محققین با ارزیابی عملکرد افراد نقاد، ویژگی های مختلفی را در آنها تشخیص داده اند که در ذیل به آنها پرداخته شده است.

اجزا تفکر انتقادی

1- تفکر فعال

در تفکر فعال ،فرد بجای بی حرکت و ساکن ماندن، وارد فعالیت ها می شود، خودش شروع به تحلیل موقعیت گروه کرده و ویژگی های مثبت یا منفی آنرا آشکار می کند. در واقع نقش این مرحله در تفکر انقادی همچون نقش خودآگاهی هیجانی در مهارت کنترل خشم، استرس و حل مساله است که فرد را آماده ی تحلیل یک موقعیت و نتیجتاً پذیرفتن یا نپذیرفتن آن می کند.

2- تفکر واقعیت، غیر واقعیت و عقیده

عقیده یا نظر موضوعی است که به گمان فردی که آنرا مطرح می کند صحیح است ولی امکان دارد که واقعاً اینگونه نباشد. به عبارت دیگر ممکن است عقیده امری واقعی و یا غیرواقعی باشد.

3- بررسی اعتبار یک موضوع با استفاده از سوال کردن

توانایی پرسیدن سوالات مناسب، یکی از قدرتمند ترین ابزارهای تفکر است. سوال کردن نه تنها موجب تفکیک واقعیت، غیر واقعیت و عقیده می گردد، که اعتبار یک ادعا را نیز روشن می کند.

4- دقت در نتیجه گیری

برخی از افراد دارای این ضعف در تفکر انتقادی هستند که با خواندن یک مطلب و موضوع، بدون تعمق و دقت لازم به نتیجه گیریهای سطحی می رسند: افراد توانمند در تفکر انتقادی در مواجهه با چنین مواردی سریعا به نتیجه گیری نمی رسند.

5- بررسی دقیق منابع اصلی افکار و عقاید و ارزیابی اعتبار آنها

بررسی دقیق منابع اصلی افکار و عقاید و ارزیابی اعتبار آنها بعنوان یک مولفه مهم تفکر انتقادی به ما کمک می کند تا بجای پذیرش یا رد ساده نظرات دیگران، آنها را بررسی کرده و سپس در مورد قبول یا رد آنها تصمیم بگیریم.

6- پذیرش اطلاعات صحیح

همانطوری که گفته شد دنیای امروز دنیای اطلاعات است ولی هیچ تضمینی وجود ندارد که تمامی این اطلاعات، صحیح باشند. تفکر انتقادی، تمایز سره از ناسره است. تلاش ما در تفکر انتقادی این است که به اطلاعاتی اجازه ورود بدهیم که معتبر بوده و جواب پس داده باشند. افراد ماهر، در زندگی بااستفاده از مهارت تفکر انتقادی اطلاعات صحیح را پذیرفته و بر اساس انها رفتار می کنند.

چگونه انتقاد کنیم؟

برای طرح یک انتقاد سازنده و مؤثر، شخص باید ملاحظات مختلفی را مدنظر قرار دهد. این ملاحظات هم محتوای انتقاد و هم روند آن را در بر می گیرد. ملاحظات مربوط به محتوا به ما یادآور می شود که چه اطلاعاتی لازم است مبادله شود و موضوعات مربوط به روند انتقاد، ما را از چگونگی تبادل آن اطلاعات آگاه می سازد. مسلماً "چه بگوییم" و "چگونه بگوییم" ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و بر یکدیگر تاثیر گذارند. موارد زیر ملاحظاتی هستند که در بیان محتوای انتقاد باید مدنظر قرار گیرند:   

الف: در تعیین محتوای خاص یک انتقاد، ابتدا باید از خود پرسید: "دقیقا از چه رفتاری می خواهم انتقاد کنم؟" انگشت گذاشتن روی رفتار خاصی که می خواهید از آن انتقاد کنید، از تعمیم و گسترش انتقاد جلوگیری می کند. برای شخص مورد انتقاد آسان است که کلی گوییهای مطرح شده را نادیده بگیرد یا آن را رد کند، چرا که او همیشه می تواند استثنایی برای آن پیدا کند.    

ب: پس از مشخص کردن رفتار خاصی که قصد انتقاد از آن را دارید؛ باید به این نکات توجه کنید که آیا رفتار یا عمل مورد انتقاد را میتوان تغییر داد یا خیر؟ اگر تغییر امکان پذیر است احتمال قبولی آن از طرف انتقاد شونده چقدر است؟ در ضمن اگر رفتاری غیرقابل تغییر باشد، چه باید کرد؟ به عنوان مثال نمی توان کسی را به خاطر آن که موی سرش ریخته یا می ریزد، انتقاد کرد.     

ج: ضمن آنکه محتوای انتقادتان را ارزیابی می کنید، از خودتان بپرسید "انتقاد من چه تاثیری در بهتر شدن اوضاع و یا بهبود روابطمان می تواند داشته باشد؟" انتقاد بدون وجود یک انگیزه مثبت و نیرومند برای انتقاد شونده، مانند صدور حکمی است که سود آن صرفا متوجه انتقاد کننده است. انگیزه، باعث می شود که فرد احساس کند به نفع خودش است که انتقاد را بپذیرد.  

چ: صرف تاکید بر "اشتباه" موجب می شود که انتقاد در بیشتر مواقع بی اثر بماند. یکی از راههای مناسب، فکر کردن در رابطه با رفتار یا عمل مناسب تر انتقاد شونده است. نتیجه سازنده ای که از ارائه انتقادی که دارای پیشنهاد مشخص است به دست می آید، رسیدن به شیوه های برخورد جدیدی برای حل مسئله می باشد.      

ح: و بالاخره باید از خود بپرسید که آیا شخص مورد انتقاد، می فهمد چه می گویم؟ و آیا با آنچه می گویم موافق است یا مخالف؟ آگاهی از این موارد، مانع از آن می شود که انتقاد کننده، پیش فرضهای اشتباه یا انتظارات نادرست داشته باشد.

نکات و ملاحظات دیگری نیز وجود دارد که لازم است در روند انتقاد و چگونگی آن در نظر گرفته شود: 

1- اگر انتقادی را به عنوان نگرش شخصی خود از یک وضعیت بیان کنید، دیگران اشتیاق بیشتری به شنیدن آن نشان می دهند و به این وسیله به انتقاد شونده فرصت می دهید تا عقاید و احساسات خود را باعقاید شما مطرح شود، بلافاصله طرف مقابل را در موضع دفاعی قرار می دهد و او را وادار می کند که آن را رد کند.   

2- برای سنجش تاثیری که گفته های شما ممکن است به جا گذارد، از خودتان بپرسید که آیا انتقادم را طوری مطرح کردم که به طرف مقابل نشان دهم که احساساتش را درک کنم؟ در این راستا، همدلی شما می تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم ، از طریق احساسات، افکار و رفتارتان منتقل شود.   

3- بسیار اتفاق می افتد که از کسی انتقاد می کنیم و سپس فراموش می کنیم که چه گفته ایم و چرا گفته ایم، باید نشان دهید که موضوع برای شما دارای اهمیت است و آمادگی تشریک مساعی برای روبرو شدن با آن را دارید. به عبارت روشن تر، انتقاد سازنده، در جستجوی راهی برای برقراری ارتباط بین انتقاد کننده وانتقاد شونده به منظور نیل به هدف مشترکشان است.

4- هنگام انتقاد باید به این نکته توجه کنیم که وقتی از کسی انتقاد می کنیم، آیا از احساسات خود آگاهی داریم یا خیر؟ پوشاندن احتمالی طرز فکر منفی دشوار است و طرف مقابل هم آماده است که بیشتر نسبت به طرز فکر و تلقی شما واکنش دهد تا به معنی و مفهوم گفته هایتان.