تبیان، دستیار زندگی

خانه اي در لبه پرتگاه

أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‏ تَقْوى‏ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَيْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْيانَهُ عَلى‏ شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِهِ فِي نارِ جَهَنَّمَ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

آيا كسى كه بنياد « كار » خود را بر پايه تقوا و خشنودى خدا نهاده بهتر است يا كسى كه بناى خود را بر لب پرتگاهى مشرف به سقوط پى‏ريزى كرده و با آن در آتش دوزخ فرومى‏افتد؟ و خدا گروه بيدادگران را هدايت نمى‏كند.

پرتگاه در پس‏زمينه و شخصى كه لب پرتگاه ايستاده و فضاى اطرافش تيره و آتشين است:
اشاره به گناهكارانى كه به واسطه گناهانشان در پرتگاه سقوط به دوزخ قرار گرفته‏اند و دير يا زود در آتش دوزخ سقوط خواهند كرد.
شخصى با لباس سپيد و شال سبز:
اشاره به كسانى كه طالب خشنودى و رضاى حضرت حق تعالى هستند و آسمانى آبى و پاك دارند.

ماه كامل:
اشاره به نورانيت‏
شخصي كه در حال سجده است:
اشاره به كسي كه شالوده‏اش را بر پرهيز از خدا و خشنودي او بنا كرده است.
ماه كاملي كه توسط ابرهي تيره پوشيده مي‏شود:
اشاره به ظلمات نافرماني از خدا.
شخصي كه بر لب پرتگاهي است و در آتش سقوط مي‏كند:
اشاره به كسي كه اساس خود را بر كنار پرتگاه سستي بنا نموده كه ناگهان در آتش دوزخ فرومي‏ريزد.

مشبه:
زندگي مؤمن- زندگي منافق.
مشبه به:
كسي كه بنايي را بر پايه‏هي محكم و استوار بنيان گذارد- كسي كه بنايش را بر لبه پرتگاهي كه زير آن سست و خالي است، استوار سازد.
وجه شبه و توضيح:
در اين آيه اساس زندگي مؤمنين و منافقين به گونه‏ي بسيار زيبا مجسم شده است. شخصي بر لبه رودخانه‏ي كه آب كناره‏هي آن را شسته است و هر لحظه احتمال ريزش و سقوط آن را تهديد مي ‏كند، خانه‏ي را بنا مي ‏كند. اين بنا اگر چه ظاهري آراسته دارد اما به اندك لرزه‏ي فرومي ‏ريزد. اعمال منافقين نيز تنها ظاهر فريبنده دارد اما بر پايه‏ي بسيار سست كه همان نفاق است بنا شده است. چرا كه نفاق يعني بيگانگي با واقعيتها و جدايي از قوانين آفرينش، كه چنين امري خود عامل زوال و فناست. بر عكس، مؤمنين اعمال خود را بر پايه تقوي ‏ و طلب خشنودي او بنيان مي ‏گذارند و اين همچون بنايي است كه بر زميني محكم و با مصالحي مناسب و خوب ساخته شده باشد. در واقع هماهنگي اعمال مؤمنين با واقعيت‏ها و قوانين جهان آفرينش خود عاملي است بري بقاء و ثبات آن اعمال.