تبیان، دستیار زندگی

زراعت ناپايدار

إِنَّما مَثَلُ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ حَتَّى إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها وَ ازَّيَّنَتْ وَ ظَنَّ أَهْلُها أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَيْها أَتاها أَمْرُنا لَيْلاً أَوْ نَهاراً فَجَعَلْناها حَصِيداً كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

در حقيقت، مَثَلِ زندگى دنيا بسان آبى است كه آن را از آسمان فروريختيم، پس گياه زمين - از آنچه مردم و دامها مى‏خورند- با آن درآميخت، تا آنگاه كه زمين پيرايه خود را برگرفت و آراسته گرديد و اهل آن پنداشتند كه آنان بر آن قدرت دارند، شبى يا روزى فرمان « ويرانى‏ » ما آمد و آن را چنان درويده كرديم كه گويى ديروز وجود نداشته است. اين گونه نشانه‏ها« ى خود » را براى مردمى كه انديشه مى‏كنند به روشنى بيان مى‏كنيم.

گلهاى خوشرنگ:
اشاره به زينت دنيا.
چهره شاداب و جوان:
اشاره به زينت دنيا.
ترك خوردن و خراب شدن صفحه خاكى كه گلهاى خوش‏رنگ و چهره جوان و شاداب بر آن قرار گرفته است:
اشاره به فناپذيرى و نابودى زندگى و زيبايي هاى دنيوى.

فضي سرسبز با گياهان گوناگون كه رو به نابودي و خشكي مي‏روند:
اشاره به زندگي دنيا كه پس از تزيين يافتن از بين مي‏رود گويي كه هرگز نبوده است.

مشبه:
زندگي دنيا.
مشبه به:
آبي كه از آسمان مي ‏بارد و گياهان گوناگون به واسطه آن مي ‏رويند و زمين آراسته و زيبا مي ‏شود به گونه‏ي كه مردم فكر مي ‏كنند ماندني و قابل استفاده است. اما ناگهان به طور غيرمنتظره‏ي همه نابود مي ‏شود به گونه‏ي كه تصور مي ‏شود هرگز وجود نداشته است.
وجه شبه و توضيح:
شايد توضيح و بيان چگونگي و به انجام رسيدن زندگي افراد گوناگون آن هم در شرايط مختلف امري محال باشد. اما قرآن كريم در اين آيه با بيان مثالي بسيار ساده و در عين حال جامع، مراحل زندگي انسان را به گونه‏ي به تصوير مي ‏كشد كه بري همه كس و در هر جايي قابل فهم و درك است. دشتي وسيع در اوايل فصل بهار به واسطه باران الهي ، آب حيات مي ‏نوشد و گياهان گوناگون و متفاوت، از هر روزنه زمين سر به در آورده‏اند. گرمي آفتاب مشوّق تحرك و رشد و نمو هر چه بيشتر آنهاست. چيزي نمي ‏گذرد كه تمام سطح زمين را پوشيده از گياهان پرطراوت و رنگارنگ مي ‏بينيم و آنچنان حيات و نشاط در اين دشت خودنمايي مي ‏كند، كه گويي هر جانداري به اميد زندگي ابدي در تلاش است. زندگي ادامه دارد و هر روز اين گياهان و رياحين ظريف و نورسته بزرگ و بزرگتر مي ‏شوند و به تدريج گلهي زيبا و مفرح كه نشانه باروري و به ثمر نشستن اين گياهان است، سراسر دشت را فرامي ‏گيرد. اما اين صحنه زيبا چند روزي بيش دوام نمي ‏آورد و آن گلبرگهي زيبا و رنگارنگ ديري نمي ‏پايد كه هر يك به دست قهار باد پاييزي از جا كنده و به دست نابودي و فراموشي سپرده مي ‏شوند. آن گياهان شاداب يك به يك پژمرده و هر ذرّه از بقايي آنها به سويي پخش و ناپديد مي ‏شود به شكلي كه اگر ناظري بي ‏خبر از روزهي گذشته، گذرش بر اين دشت بيفتد، چنان مي ‏انديشد كه گويي سالهاست غبار مرگ و نيستي بر آن نشسته است. آري ، چنين است ماجري زندگي . انسان غافل به موهوماتي فريبنده و جذاب دل مي ‏بندد و هر چند صباحي از عمر خود را به نوعي ارزان مي ‏فروشد. دوران كودكي را به بازي و دوران نوجواني را به لهو و سرگرمي مي ‏گذراند، چندي نمي ‏گذرد كه زيباپرستي و رفاه‏طلبي بر او چيره مي ‏شود و دوره آخر را با تفاخر به آنچه تا كنون به دست آورده، از مال و ثروت و فرزندان و... سپري مي ‏كند كه ناگاه كوس رحلت به صدا درمي ‏آيد و بانگ مرگ به او نهيب مي ‏زند و آنچنان بساط چند ساله او را كه با صرف سالها عمر به دست آورده برمي ‏چيند و طومار اقبالش را در هم مي ‏پيچد كه گويي چنين شخصي اصلاً وجود خارجي نداشته است. اين دنيي فاني بسان همان كشتزاري است كه چند روزي را به صاحبانش روي خوش نشان مي ‏دهد و همه را مجذوب زيباييهي ظاهريش مي ‏نمايد و آن افراد غافل نيز بري بهره‏برداري از آن، همه جور برنامه‏ريزي مي ‏كنند و هنگامي كه زمان بهره‏برداري مي ‏رسد ناگاه همه برنامه‏ها نقش بر آب مي ‏شود و اين عروس زيباروي در آغوش داماد ديگري خفتد.