تبیان، دستیار زندگی

دست بسته برگردن، دست گشاده

وَ لا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلى‏ عُنُقِكَ وَ لا تَبْسُطْها كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً

و دستت را به گردنت زنجير مكن و بسيار « هم‏ » گشاده دستى منما تا ملامت شده و حسرت زده بر جاى مانى.

كوزه آبى رنگ كوچك:
اشاره به بخل و كسانى كه دو دست خود را بر گردن زنجير كرده‏اند و دربى محكم بر بخشش خود و كمك به ديگران گذاشته‏اند.
كوزه آبى رنگ بزرگ:
اشاره به بخشش بيش از حد كه تمام آب كوزه را بخشيدن و واماندن است.
شخص بي سر و دست:
اشاره به كامل نبودن هر دو عمل- افراط و بخل در بخشش- مي باشد.
كوزه كوچك افتاده در پاى شخص:
اشاره به بي نصيبى سائل از هر دو كوزه- كوچك و بزرگ- مي باشد، كه يكى آبى نمي دهد و ديگرى آبى درونش نمانده است.

كوزه‏ي بزرگ افتاده بر زمين:
اشاره به دهش بيش از حد كه ديگر آبي در كوزه باقي نمي‏گذارد.
كوزه‏ي قرمز كه دربش بسته است و دو دسته‏اش به هم زنجير شده است:
اشاره به بخل كه همچون زنجير كردن دو دست بر گردن است.

مشبه:
انسان بخيل، خسيس و كسي كه از بخشش خودداري مي ‏كند.- انساني كه بيش از حد بذل و بخشش مي ‏كند.
مشبه به:
شخصي كه دستهايش بر گردنش بسته شده است.- شخصي كه دستانش كاملاً گشوده و باز باشد.
وجه شبه و توضيح:
رعايت اعتدال در هر امري حتي انفاق و كمك به ديگران سفارش شده است و از آنجا كه بذل و بخشش نيز معمولاً با دست انجام مي ‏گيرد، در اينجا بسته بودن و يا گشادگي دست مورد اشاره قرار گرفته است. بسته بودن دست به گردن كنايه از بخل و خساست و گشودن دستها همچون شخصي كه دست خود را در مقابل باران كاملاً گشوده باشد به گونه‏ي كه حتي قطره‏ي از آن در دستش جمع نشود، كنايه از بذل و بخشش بي ‏حساب است.