تبیان، دستیار زندگی

رويش و ريزش گياهان

وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ وَ كانَ اللَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ مُقْتَدِراً

و براى آنان زندگى دنيا را مَثَل بزن كه مانند آبى است كه آنرا از آسمان فروفرستاديم؛ سپس گياه زمين با آن درآميخت و « چنان‏ » خشك گرديد كه بادها پراكنده‏اش كردند، و خداست كه همواره بر هر چيزى تواناست.

درختان سرسبز:
اشاره به حيات دنيوى.
درختان خشكيده:
اشاره به پايان حيات دنيوى.

باغ سرسبزي كه تبديل به باغ خشكي مي‏شود:
اشاره به زوال‏پذيري زندگي دنيا كه همچون برگ تقويمي پس از سبزي و خرمي آن، خشكي و مرگ درمي‏رسد.

مشبه:
زندگي دنيا.
مشبه به:
آبي كه از آسمان فرومي ‏ريزد و موجب رويش گياهان انبوه و متنوعي مي ‏شود. به دنبال آن زمين سرسبز و آراسته مي ‏شود اما پس از مدتي اندك همه گياهان مي ‏خشكند و به وسيله باد به هر سو پراكنده مي ‏شوند.
وجه شبه و توضيح:
شايد توضيح و بيان چگونگي و به انجام رسيدن زندگي افراد گوناگون آن هم در شرايط مختلف امري محال باشد. اما قرآن كريم در اين آيه با بيان مثالي بسيار ساده و در عين حال جامع، مراحل زندگي انسان را به گونه‏ي به تصوير مي ‏كشد كه بري همه كس و در هر جايي قابل فهم و درك است. دشتي وسيع در اوايل فصل بهار به واسطه باران الهي ، آب حيات مي ‏نوشد و گياهان گوناگون و متفاوت، از هر روزنه زمين سر به در آورده‏اند. گرمي آفتاب مشوّق تحرك و رشد و نمو هر چه بيشتر آنهاست. چيزي نمي ‏گذرد كه تمام سطح زمين را پوشيده از گياهان پرطراوت و رنگارنگ مي ‏بينيم و آنچنان حيات و نشاط در اين دشت خودنمايي مي ‏كند، كه گويي هر جانداري به اميد زندگي ابدي در تلاش است. زندگي ادامه دارد و هر روز اين گياهان و رياحين ظريف و نورسته بزرگ و بزرگتر مي ‏شوند و به تدريج گلهي زيبا و مفرح كه نشانه باروري و به ثمر نشستن اين گياهان است، سراسر دشت را فرامي ‏گيرد. اما اين صحنه زيبا چند روزي بيش دوام نمي ‏آورد و آن گلبرگهي زيبا و رنگارنگ ديري نمي ‏پايد كه هر يك به دست قهار باد پاييزي از جا كنده و به دست نابودي و فراموشي سپرده مي ‏شوند. آن گياهان شاداب يك به يك پژمرده و هر ذرّه از بقايي آنها به سويي پخش و ناپديد مي ‏شود به شكلي كه اگر ناظري بي ‏خبر از روزهي گذشته، گذرش بر اين دشت بيفتد، چنان مي ‏انديشد كه گويي سالهاست غبار مرگ و نيستي بر آن نشسته است. آري ، چنين است ماجري زندگي . انسان غافل به موهوماتي فريبنده و جذاب دل مي ‏بندد و هر چند صباحي از عمر خود را به نوعي ارزان مي ‏فروشد. دوران كودكي را به بازي و دوران نوجواني را به لهو و سرگرمي مي ‏گذراند، چندي نمي ‏گذرد كه زيباپرستي و رفاه‏طلبي بر او چيره مي ‏شود و دوره آخر را با تفاخر به آنچه تا كنون به دست آورده، از مال و ثروت و فرزندان و... سپري مي ‏كند كه ناگاه كوس رحلت به صدا درمي ‏آيد و بانگ مرگ به او نهيب مي ‏زند و آنچنان بساط چند ساله او را كه با صرف سالها عمر به دست آورده برمي ‏چيند و طومار اقبالش را در هم مي ‏پيچد كه گويي چنين شخصي اصلاً وجود خارجي نداشته است. اين دنيي فاني بسان همان كشتزاري است كه چند روزي را به صاحبانش روي خوش نشان مي ‏دهد و همه را مجذوب زيباييهي ظاهريش مي ‏نمايد و آن افراد غافل نيز بري بهره‏برداري از آن، همه جور برنامه‏ريزي مي ‏كنند و هنگامي كه زمان بهره‏برداري مي ‏رسد ناگاه همه برنامه‏ها نقش بر آب مي ‏شود و اين عروس زيباروي در آغوش داماد ديگري خفتد.