تبیان، دستیار زندگی

آب و کف

أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ

« همو كه‏ » از آسمان، آبى فروفرستاد. پس رودخانه‏هايى به اندازه گنجايش خودشان روان شدند، و سيل، كفى بلند روى خود برداشت، و از آنچه براى بدست آورن زينتى يا كالايى، در آتش مى‏گدازند هم نظير آن كفى بر مى‏آيد. خداوند، حق و باطل را چنين مثل مى‏زند. اما كف، بيرون افتاده از ميان مى‏رود، ولى آنچه به مردم سود مى‏رساند در زمين « باقى‏ » مى‏ماند. خداوند مَثَلها را چنين مى‏زند.

شخص بي هويت با لباس قرمز:
اشاره به باطل كه هويت و موجوديتى ندارد.
تاس:
سمبل ناپايدارى و بازيگرى باطل.
ساعتى كه طومار دنيا در صفحه آن در حال پاره شدن است:
اشاره به نابودى دنيا و اينكه اجل خبر نمي كند. (ساعت، چكشى براى زنگ زدن و خبر دادن ندارد).
صفحه پاره شده:
اشاره به سطحى بودن باطل و نابودى آن.
كف آب در كنار ساحل:
سمبل باطل كه سودى ندارد و از بين رونده است.
دريا و نور:
سمبل حقيقت و نورانيّت كه بي كرانه و پايدار است.

تاس:
سمبل بازيگري باطل.
شخص قرمزپوشي كه چهره‏ي ندارد:
اشاره به باطل كه هيچ موجوديتي ندارد.
ساعتي با نقش دنيا بر صفحه‏ي آن:
اشاره به رو به زوال رفتن دنيا با گذشت زمان.
صحنه‏ي كه تاسي و سمبل باطل از بين رفته‏اند و تنها دريا و نور باقي مانده است:
اشاره به از بين رفتن باطل و باقي بودن حق.

مشبه:
حق- باطل.
مشبه به:
آب و مذاب فلزات - كف روي آب و فلزات درحال گداختن.
وجه شبه و توضيح:
در اين آيه با بيان مثال آب و كف، رابطه و نزاع حق و باطل و نتيجه اين نزاع در نهايت سادگي و زيبايي به تصوير كشيده شده است كه وجوه تشابه حق با آب و باطل با كف در موارد زير مورد اشاره قرار مي ‏گيرد: 1 - با فروكش كردن سيل و مواد مذاب، كفِ روي آن از بين مي ‏رود. باطل هم از حق جداشدني و از بين رفتني است. 2 - وجود و ثبوت آب يا مايع، حقيقي است همچون حق، اما ثبات كف روي آب خيالي است همچون باطل. 3 - همانگونه كه تنها آب خالص، سودمند و ماندني است، تنها حق، مفيد و ماندگار است و باطل همچون كف روي مايع كه سودي ندارد تباه‏شدني است. 4 - كف هميشه روي مايع قرار مي ‏گيرد و بالانشين است اما هنري ندارد و همچون باطل رفتني است. در حالي كه آب خالص بدون سر و صدا و متواضع است و اگر روي زمين هم نماند و فرورود، موجب استفاده ديگران است و به صورت چشمه‏سار و قنات سر از زمين برمي ‏آورد همچون حق. 5 - حق، في نفسه ارزشمند است و باطل اعتبار خود را از آن مي ‏گيرد و خود را با آن مي ‏پوشاند، همچون كف كه اعتبار خود را از مايع مي ‏گيرد و همرنگ آن مي ‏شود. 6 - باطل دنبال بازار آشفته مي ‏گردد و هنگامي كه سيلاب وارد صحرا مي ‏شود و يا جوشش مايع تمام شود، كف از بين مي ‏رود همچون باطل. 7 - كف تنها بر آب ظاهر نمي ‏شود و بر روي هر مايعي مي ‏تواند آشكار شود، يعني شكل واحدي ندارد همچون باطل. 8 - هر شيئي بسته به ميزان سودمندي ‏اش ماندگار است و لذا حق هميشه پابرجاست و باطل ناپايدار و نابودشدني است همچون آب ماندني و كف رفتني . 9 - معمولاً كف به وسيله مايع به اطراف پرتاب مي ‏شود و باطل نيز به وسيله حق نابود مي ‏شود. 10 - همانطور كه وجود كف به وجود مايع بستگي دارد، وجود باطل هميشه مديون حق است. 11 - مبارزه حق و باطل همچون آب و كف هميشگي است.