تبیان، دستیار زندگی

زندگي گياهان

اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً وَ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ

بدانيد كه زندگى دنيا، در حقيقت، بازى و سرگرمى و آرايش و فخر فروشى شما به يكديگر و فزون جويى در اموال و فرزندان است. « مَثَل آنها » چون مثل بارانى است كه كشاورزان را رُستنى آن « باران »به شگفتى اندازد، سپس « آن كشت‏ » خشك شود و آن را زرد بينى، آنگاه خاشاك شود. و در آخرت « دنيا پرستان را » عذابى سخت است و « مؤمنان را » از جانب خدا آمرزش و خشنودى است، و زندگانى دنيا جز كالاى فريبنده نيست.

فرمهاى هندسى و مردمانى كه درگير با اين اشكال هستند:
اشاره به كثرت زندگى دنيا و مردمانى كه اسير و گرفتار اين كثرتند.
تاس:
سمبل بازيگرى و سرگرمى بودن دنيا.
صورتهاى آراسته شده:
سمبل زينت‏هاى دنيوى.
آپارتمانهاى سر به فلك كشيده:
سمبل تفاخر و تكاثر.

تاس:
سمبل بازي و سرگرمي بودن دنيا.
مورچه:
سمبل حرص به دنيا.
عروسك:
سمبل بازي بودن دنيا.
سكه:
سمبل تجمل‏پرستي و تفاخر دنيوي.
ماسك:
سمبل دورويي دنيا.
ساختمانها:
سمبل تجمل‏پرستي و تفاخر دنيوي.
باد خزاني كه تمام مظاهر دنيا و سرسبزي و تراوت را با خود مي‏برد:
اشاره به ناپايدار بودن و زوال‏پذير بودن دنيا كه همچون خشك و زرد شدن محصولات سرسبز كشاورزان است.

مشبه:
زندگي دنيا.
مشبه به:
باراني كه از آسمان فرومي ‏ريزد و موجب رشد سريع و انبوه گياهان مي ‏شود، به گونه‏ي كه حتي كشاورزان را هم متعجب مي ‏كند. اما پس از مدتي اندك، همه اين گياهان تبديل به مقداري كاه زرد و خشكيده مي ‏شوند.
وجه شبه و توضيح:
شايد توضيح و بيان چگونگي و به انجام رسيدن زندگي افراد گوناگون آن هم در شرايط مختلف امري محال باشد. اما قرآن كريم در اين آيه با بيان مثالي بسيار ساده و در عين حال جامع، مراحل زندگي انسان را به گونه‏ي به تصوير مي ‏كشد كه بري همه كس و در هر جايي قابل فهم و درك است. دشتي وسيع در اوايل فصل بهار به واسطه باران الهي ، آب حيات مي ‏نوشد و گياهان گوناگون و متفاوت، از هر روزنه زمين سر به در آورده‏اند. گرمي آفتاب مشوّق تحرك و رشد و نمو هر چه بيشتر آنهاست. چيزي نمي ‏گذرد كه تمام سطح زمين را پوشيده از گياهان پرطراوت و رنگارنگ مي ‏بينيم و آنچنان حيات و نشاط در اين دشت خودنمايي مي ‏كند، كه گويي هر جانداري به اميد زندگي ابدي در تلاش است. زندگي ادامه دارد و هر روز اين گياهان و رياحين ظريف و نورسته بزرگ و بزرگتر مي ‏شوند و به تدريج گلهي زيبا و مفرح كه نشانه باروري و به ثمر نشستن اين گياهان است، سراسر دشت را فرامي ‏گيرد. اما اين صحنه زيبا چند روزي بيش دوام نمي ‏آورد و آن گلبرگهي زيبا و رنگارنگ ديري نمي ‏پايد كه هر يك به دست قهار باد پاييزي از جا كنده و به دست نابودي و فراموشي سپرده مي ‏شوند. آن گياهان شاداب يك به يك پژمرده و هر ذرّه از بقايي آنها به سويي پخش و ناپديد مي ‏شود به شكلي كه اگر ناظري بي ‏خبر از روزهي گذشته، گذرش بر اين دشت بيفتد، چنان مي ‏انديشد كه گويي سالهاست غبار مرگ و نيستي بر آن نشسته است. آري ، چنين است ماجري زندگي . انسان غافل به موهوماتي فريبنده و جذاب دل مي ‏بندد و هر چند صباحي از عمر خود را به نوعي ارزان مي ‏فروشد. دوران كودكي را به بازي و دوران نوجواني را به لهو و سرگرمي مي ‏گذراند، چندي نمي ‏گذرد كه زيباپرستي و رفاه‏طلبي بر او چيره مي ‏شود و دوره آخر را با تفاخر به آنچه تا كنون به دست آورده، از مال و ثروت و فرزندان و... سپري مي ‏كند كه ناگاه كوس رحلت به صدا درمي ‏آيد و بانگ مرگ به او نهيب مي ‏زند و آنچنان بساط چند ساله او را كه با صرف سالها عمر به دست آورده برمي ‏چيند و طومار اقبالش را در هم مي ‏پيچد كه گويي چنين شخصي اصلاً وجود خارجي نداشته است. اين دنيي فاني بسان همان كشتزاري است كه چند روزي را به صاحبانش روي خوش نشان مي ‏دهد و همه را مجذوب زيباييهي ظاهريش مي ‏نمايد و آن افراد غافل نيز بري بهره‏برداري از آن، همه جور برنامه‏ريزي مي ‏كنند و هنگامي كه زمان بهره‏برداري مي ‏رسد ناگاه همه برنامه‏ها نقش بر آب مي ‏شود و اين عروس زيباروي در آغوش داماد ديگري خفتد.