تبیان، دستیار زندگی

اُلاغي با بارِ کتاب

مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

مَثَل كسانى كه « عمل به‏ » تورات بر آنان بار شد « و بدان مكلّف گرديدند » آنگاه آن را به كار نبستند، همچون مَثَلِ خرى است كه كتابهايى را بر پشت مى‏كشد. « وه‏ » چه زشت است وصف آن قومى كه آيات خدا را به دروغ گرفتند. و خدا مردم ستمگر را راه نمى‏نمايد.

شخصى كه چشمانش را پوشانده است و مقابل كتابى قرار گرفته و فقط آن را ورق مي زند:
اشاره به كسانى كه مكلّف به تورات شدند ولى چشم خود را به روى حقيقت آن پوشاندند و حق آن را ادا ننمودند.
درازگوشى كه بار كتاب بر دوش دارد:
اشاره به عالم بي عملى كه سودى از علم نمي برد و فقط آن را حمل مي كند.

كتابهايي كه به صورت سنگ قبر درآمده‏اند و در برهوت قرار دارند:
اشاره به علمي كه در گور بي‏عملي دفن گشته است.
شخصي كه كتاب به دوش با سايه‏ي همانند دراز گوش كه بيهوده و مكرر به دور شمعي زوال‏پذير مي‏چرخد و از نورحقيقي خود را محروم كرده است:
اشاره به كساني كه مكلف به تورات شدند ولي حق آن را ادا ننمودند و دچار تسلسل باطل شدند.

مشبه:
كساني كه با وجود علم به تورات و مكلّف بودن نسبت به آن، برخلاف فرامين اين كتاب آسماني عمل كردند.
مشبه به:
الاغي كه بار كتابي را حمل مي ‏كند.
وجه شبه و توضيح:
درازگوشي را تصور كنيد كه بار سنگيني از كتابهي ارزشمند و پرمحتوي ‏ را بر پشت خود حمل مي ‏كند و اين بار سنگين، حيوان زبان‏بسته را به شدت خسته كرده است. الاغ بيچاره با وجودي كه مدتي زياد و مسافتي طولاني اين كتابها را حمل مي ‏كند، اما زمان و مكان تاثيري بر فهمش ندارد و اول و آخر راه بري او تغييري حاصل نشده است و حيوان از كتاب‏ها چيزي جز سنگيني آنها احساس نمي ‏كند. اين مثلي است گويا و روشن از بري كساني كه تنها به نام كتاب آسماني خود (در اينجا تورات) يا تلاوت آن قناعت كرده‏اند بدون آنكه در محتوي آن بينديشند و اين گوياترين مَثَل بري عالم بي ‏عمل است، كه تنها سنگيني علم را بر دوش دارد اما از بركاتش بهره‏ي نمي ‏گيرد.