تبیان، دستیار زندگی

غباري بر سنگ

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى‏ كَالَّذِي يُنْفِقُ مالَهُ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوانٍ عَلَيْهِ تُرابٌ فَأَصابَهُ وابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْداً لا يَقْدِرُونَ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ مِمَّا كَسَبُوا وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرِينَ

اي كساني كه ايمان آورده‏ايد، صدقه‏هي خود را با منّت و آزار، باطل مكنيد، مانند كسي كه مالش را بري خودنمايي به مردم، انفاق مي ‏كند و به خدا و روز بازپسين ايمان ندارد. پس مَثَلِ او همچون مَثَلِ سنگ خارايي است كه بر روي آن، خاكي « نشسته‏ » است، و رگباري به آن رسيده و آن « سنگ‏ » را سخت و صاف بر جي نهاده است. آنان « رياكاران‏ » نيز از آنچه به دست آورده اند، بهره‏ي نمي ‏برند، و خداوند، گروه كافران را هدايت نمي ‏كند.گروه كافران را هدايت نمى‏كند.

نقش‏هاى اسليمى:
اشاره به ثواب بخشش و انفاق كه همچون گلهايى زيبا مي رويد.
پاره كردن صفحه پر از نقش‏هاى اسليمى:
اشاره به نابود كردن ثواب بخشش و انفاق با منّت و آزار.
فضاى سياه با تخته سنگى كه باران تند بر آن مي بارد:
اشاره به باطل شدن عمل انفاق به واسطه ريا و خودنمايى و از بين رفتن ثواب عمل.

نقش زيبايي كه ايجاد مي‏شود:
اشاره به زيبايي بخشش و ثواب آن.
دستي كه نقش زيبا را از بين مي‏برد:
اشاره به منت و آزار كه بخششها را باطل مي‏سازد.
قطعه سنگ:
اشاره به باطل شدن بخششها با منت و آزار كه مانند قطعه سنگي است كه بر آن قشر نازكي از خاك باشد و باران درشت به آن برسد و آن را از بين ببرد.
ماسك:
اشاره به دورويي و نفاق در بعضي از بخششها.

مشبه:
كسي كه مال خود را رياكارانه به مردم انفاق مي ‏كند.
مشبه به:
سنگي سخت و صاف كه بر آن قشر نازكي از خاك نشسته و رگباري تند بر آن سنگ مي ‏بارد كه تمام خاك را شسته و نهايتاً سنگ را لخت و بي ‏چيز بر جي بگذارد.
وجه شبه و توضيح:
در اينجا سستي و بي ‏اثر بودن عمل مورد نظر است. فرض كنيد كه روي سنگي سخت و صاف را لايه نازكي از خاك فراگرفته باشد و اين سنگ در معرض باراني تند و شديد قرار گيرد. اگر شرايط مساعد باشد انتظار مي ‏رود كه با فراهم بودن آب باران كه مايه حيات هر جانداري است و خاكي كه محل جوانه زدن و رشد و نمو هر گياهي مي ‏تواند باشد، اين سنگ هم به بركت وجود آب و خاك، محل رويش گياهي باشد و ثمري به دنبال داشته باشد. اما درست برخلاف اين انتظار آن باران تند، قشر نازك خاك روي سنگ را به راحتي مي ‏شويد و نه تنها نتيجه و ثمري به دنبال ندارد حتي آن مقدار اندك خاك را هم از بين مي ‏برد و اين به خاطر نقص باران و يا عيب خاك نيست بلكه به خاطر بي ‏قابليتي سنگ است. اين وضعيت سنگ سختي است كه در اين مثل حال و روز رياكاران به آن تشبيه شده است. چرا كه فرد رياكار نيز وقتي عمل خود را (در اينجا انفاق) به خاطر خدا انجام نمي ‏دهد، هيچ ثوابي به دنبال عملش وجود نخواهد داشت و اين به خاطر عيب و نقص در عمل نيست زيرا هر عمل خيري مثل انفاق سبب اجر و پاداش خواهد بود بلكه به خاطر آن است كه قلب صاحب عمل همچون سنگي سخت، استعداد پذيرفتن رحمت و كرامت از طرف خداوند را ندارد. نتيجه اينكه پذيرش اعمال احتياج به نيتي خالص بري خدا دارد.