- به مهلتي كه سپهرت دهد ز راه مرو
- تو را كه گفت كه اين زال ترك دستان گفت
-
واژه نامه
- ترك :
به معني مردم اهل تركستان است ، و در زبان فارسي كنايه از خوبرو است
- تو :
از ضماير سمبليك حافظ است كه گاه فقط با يك معشوق زنده و زيـبا از نوع انسان ، وگاه با خداي عرفاني ــ اصل وحدت وجود ــ قـابل انطباق است ، و گاه مستعار بديع و گسترده اي است كه هردو مفهوم را در بر مي گيرد
English Translation :
For a frivolous excuse that the sky may give thee, go not from the path
First Mesra Translation:
Who told thee, that, the abandoning of tales, this old woman (the sky)-- uttered.
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- به مهلتي كه روزگار به تو داده به راه خطا مرو; چه كسي به تو گفت كه روزگار پير ترك فريبكاري گفت ،زال : به معناي پير و در بيت كنايه از روزگار است ،دستان : حيله و نيرنگ ،مقصود اينكه اگر روزگار زماني به تو فرصت مساعد داده مغرور و غافل مشو، چه كسي به تو گفت كه اين روزگار پير دست از نيرنگ بازي خود برداشته ، و سرانجام تو را نخواهد فريفت ، تأييد معني بيت پيشين است ،زال به قرينه دستان كه نام ديگر او بوده ، اشاره اي به زال اساطيري ، پدر رستم دارد، و با اين مفهوم تازه معناي كنايي ديگري به دست مي آيد، زال در شاهنامه در چند مورد به هوشمندي و حيله و دستان گري وصف شده است ، از جمله آنجا كه با استفاده از رابطه خود با سيمرغ از چوب گز تير مي سازد و سبب پيروز شدن رستم بر اسفنديار روئين تن مي گردد، اسفنديار گويد:بدين چوب شد روزگارم به سر ز سيمرغ و وز رستم چاره گرفسونها و نيرنگها زال ساخت كه اين بندورنگ ازجهان اوشناختو بهمن پسر اسفنديار آنجا كه به كين خواهي پدر برمي خيزد گويد:كه رستم گَه ِ زندگاني چه كرد همان زال افسونگرِ پيرمرددور نيست كه به اين داستانها اشاره داشته باشد، چنانكه در موارد مختلف قصه هاي شاهنامه مثل داستان سياوش و بيژن و منيژه مورد نظر شاعر است ،و مهلتي كه سپهرت دهد اشاره است به اسفنديار كه ابتدا بر رستم چيره شد، يعني روزگار در اول به او مهلت داد و بعد به نيرنگ زال كشته شد،**
