- مرو به خانه ارباب بي مروت دهر
- كه گنج عافيتت در سراي خويشتن است
-
واژه نامه
- ارباب :
خداوندگـــار، مالك ، آقـــا
- دهر :
روزگار، زمانه ، عالم خاكي
English Translation :
Go not to the house of the Lords void of liberality of the age;
First Mesra Translation:
For the corner of ease in the dwelling-- of one's self is.
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- به خانه مردم ثروتمند و بي انصاف روزگار مرو; زيرا نعمت امن و سلامت در خانه خودت هست ،كلمات گنج و خانه خويشتن ما را به ياد حكايتي از مولانا در مثنوي مي اندازد كه چنين آغاز مي شود:بود يك ميراثه اي مال و عقار جمله راخوردوبمانداوعوروزارخلاصه قصه اين كه مردي در بغداد نشانه هاي گنجي را در خواب مي بيند، به سراغ گنج تا سرزمين مصر مي رود و در آنجا دچار فقر و سرگرداني مي شود و به اتهام دزدي دچار عسس مي گردد، ناچار حكايت حال خود را به عسس مي گويد، عسس مي گويد اتفاقاً من هم نشانه هاي گنجي را در خواب ديده ام ، و وقتي نشانه ها را مي گويد مرد مي بيند كه درست نشاني كوي و خانه خود او است ، به بغداد باز مي گردد و گنج را در خانه خويشتن مي يابد،اما دشوار است كه قطعاً بگوئيم خواجه در سرودن بيت فوق به حكايت مولانا نظر داشته است يا نه ، زيرا اين معني كه هر كس در خانه خود مي تواند خوشبخت باشد يك مفهوم كلي است ، كه بزرگان قوم براي تأمين سعادت خانواده پيوسته اندرز داده اند، و نمونه درخشان آن در عصر ما، نمايشنامه معروف پرنده آبي موريس مترلينك است ، از اينگونه موارد در حافظ بسيار است كه نه مي توان انتساب آنها را به جاي خاصي رد كرد و نه مي توان ثابت نمود، و در مورد وجود رابطه ميان حافظ و مولانا جلال الدين محمد، قضاوت بيشتر جنبه منفي پيدا مي كند; زيرا با وجود اشتراك اين دو شاعر در جسارت افكار و بي پروائي در بيان مطالب ، مطلقاً رد و نشاني از تأثير مولانا در حافظ ديده نمي شود، با اينكه حافظ مصراع بوي جوي موليان رودكي را عيناً تضمين كرده ، مطالب شاهنامه را صراحتاً نقل كرده ، بعضي مصراع هاي سعدي را آورده ، از نظامي و عراقي نام برده و با اندك تأملي مي توان دريافت كه به عطار و شاه نعمت الله ولي و سلمان و عماد فقيه و خواجو و كمال خجندي نظر داشته و به كليله و دمنه اشاره دارد، هيچ گونه نشانه اي از دليل قطعي بر توجه او به مولانا باشد در ديوانش ديده نمي شود و اين بسيار شگفت انگيز است ،تنها نكته اي كه مرا مايل به اين معني مي سازد كه حافظ در بيت فوق به مضمون حكايت مولانا نظر داشته است اين است كه اصطلاح معمول او در اينگونه موارد كُنج عافيت است نه گنج عافيت و احتمالاً در آوردن گنج نظر خاص داشته است ، **
