- مهندس فلكي راه دير شش جهتي
- چنان ببست كه ره نيست زير دير مغاك
-
واژه نامه
- دير :
كليسا، معبد مغان ، كنايه از دنيا
- دير :
كليسا، معبد مغان ، كنايه از دنيا
- مغاك :
گودال ، كنايه از گور
English Translation :
The path of the house of six sides (this world), the geometrician of the sky (reason)
First Mesra Translation:
Established so that, beneath the snare of the pit (this world), is no path (of flight from it).
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- مهندس فلكي راه صومعه شش جهتي را چنان بسته ; كه راهي از زيـر ايـن جـهان خـاكي به بيـرون نمـي شـناسـيم ،مهندس فلك در اصطلاح نجوم زحل يا كيوان را گويند كه ستاره نحس اكبر است ، نيز مي توان آن را عنواني براي صانع جهان پنداشت ،شش جهت مقصود شمال ، جنوب ، شرق ، غرب ، بالا و پائين است ،مَغاك : گودال ، كنايه از گور چنانكه در اين بيت سعدي آمده است :سر تا جور ديدنش اندر مغاك دو چشم جهان بينش آكنده خاكنكته اصلي مورد نظر بيت دير است و شايسته كمال دقت ; زيرا موضوع مبتني بر حوادثي است كه در ديرهاي نصاري اتفاق مي افتاده است ، بدين توضيح كه مسيحيان ديرهاي خود را در بيابانها بر روي تپه ها مي ساختند و چون اموال و مردم وابسته به اين ديرها دائماً در معرض دستبرد دشمنان مسلكي يا راهزنان قرار داشتند، زيرزميني - مغاكي - با راه مخفي براي دير مي ساختند، كه به هنگام حمله دشمن ، در آن پنهان شوند; و اي بسا كه در همان گودال محبوس و مدفون مي شدند، بر اساس چنين تصوري دنيا را به دير شش جهتي تشبيه كرده و گور را به آن مغاك يا زيرزمين ، كه از بيم حادثه به آن پناه مي بردند و خود به گورشان مبدل مي شد، مي گويد صانع يا ستاره نحس زحل كه خود مهندس و معمار زندگي آدم است ، طوري راههاي فرار را بر انسان بسته كه جز پناه بردن به گودال گور راه ديگري در برابر او گشوده نيست ،حاصل اينكه حوادث ناگوار و شكستگي هاي جسمي و روحي در زندگي چنان گريبان آدم را مي گيرند كه جز پناه بردن به مرگ علاجي نيست ، **
