- اگر شراب خوري جرعه اي فشان بر خاك
- از آن گناه كه نفعي رسد به غير چه باك
-
English Translation :
(O Murshid!) if wine thou drink, pour a draught on the dust (the sons of dusty Adam):
First Mesra Translation:
The sin, wherein an advantage to the stranger reacheth,-- what fear.
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- اگر شراب مي خوري ، جرعه اي از آن بر خاك بيفشان ; از آن گناه كه نفعي به ديگران برسد باكي نيست ،جرعه بر خاك افشاندن رسمي ميان ميخواران بوده است كه سابقه اي دور و اساطيري دارد، علامه قزويني راجع به اصل و منشاء اين رسم در مجله يادگار نظرخواهي كرده و استادان دكتر غلامحسين صديقي و دكتر محمد معين به آن جواب داده و اظهار نظر كرده اند، چيده چيده اي از آن دو مقاله را در زير مي آوريم :از مقاله آقاي دكتر صديقي : اصل و منشاء اين عادت ،،، در ميان اقوام مختلف باستاني متداول بوده و ايشان پيش از قرباني يا موارد ديگر به افتخار خدايان يا اموات شراب يا روغن يا آب و عسل يا شير يا مشروبات ديگري بر روي مجسمه ها يا مقابر مي ريختند، قوم يهود از عهد بسيار قديم ،،، در عبادت خداي خود يهوه اين عمل را اجرا مي كردند و براي اين كار جامهاي مخصوصي داشتند كه اكنون در دست است ،،، آشوريان نيز بر سر مقابر پدران و اجداد خود،،، جرعه ريزي مي كردند، اين عمل ،،، در ميان هندوان نيز جاري بوده و در نزد اقوام عرب هم عادت مذكور رواج داشته ،،، در تئاتر موسوم به پارسيها اثر اشيل شاعر معروف يوناني مي بينيم كه خنياگران به مادر خشايارشا سفارش مي كنند كه بر خاك و به ياد اوراح مردگان جرعه فشاني كند،،، صورت ديگري از اين اعتقاد و عمل كه تا عصر ما باقي مانده ريختن آبست بر سر قبور كه از قديم در نزد اقوام مختلف مانند مصريان و كلدانيان و يهود معمول و مرسوم بوده است ،از مقاله دكتر معين : يونانيان چون مو را گياهي آسماني تصور مي كردند كه به وساطت خاك بار مي دهد و لطيف ترين عصاره هاي نباتي را به نام باده به خاكيان تسليم مي كند از اينرو به عنوان سپاسگزاري از عطيه خداوند شراب به هنگام نوشيدن آن جرعه بر خاك مي افشاندند و به عبارت ديگر هديه نثار مي كردند چنانكه در موقع ذبح حيواني قسمتي از گوشت او را قرباني خدايان قرار مي دادند،،، از قرائني كه در دستست نيك پيداست كه برخي از آداب باده نوشي يونانيان در ميان مُتَذَوّقان و ظرفاي ايران معمول بوده چنانكه ميگساري به ياد و به شادي بزرگان و پهلوانان و ياران نيز كه هم اكنون در بسياري از ملل شرق و غرب رايجست منشاء يوناني دارد، و استاد مينوي درباره رواج اين رسم مي نويسد: ابو تمّام در كتاب حماسه حكايت مي كند كه دو تن از مردان بني اسد به ايران سفر كردند و به اصفهان رسيدند و در موضعي به نام راوند (شايد راوند كاشان ؟) با دهقاني دوستي و برادري بهم زدند و هر روز با هم نديمي مي كردند و شراب مي خوردند، يكي از از آن دو تن اسدي مرد، بعد از آن آن اسدي ديگـر و آن دهـقان بـر سـر قـبر او مي نشـستـند و هر يك قدحي شراب مي خوردند و قدحي نيز بر قبر مرده مي ريختند، تا دهقان پير مُرد، و آن اسدي بر سر قبر آن دو تن مي نشست شراب مي خورد و بر قبر ايشان نيز مي ريخت و شعري را كه در حق ايشان بود مي خواند،،،بيت زير از منوچهري نيز با اين رسم اشاره دارد:ناجوانمردي بسيار بود گر نبود خاك راازقدح مردجوانمردنصيبو در اين بيت علت ريختن شراب بر خاك توضيح داده شده است :داني از بهر چه ريزند ته جرعه به خاك تابه هوش آيدومستانه كندخدمت تاكبنابراين مقدمات خلاصه مقصود بيت اينكه باجرعه اي كه هنگام شرابخوري بر خاك مي افشاني ، سهم خاك را از شراب مي دهي ، و با اين كار، خيري به غير مي رساني ; پس از چنين گناهي پروا نداشته باش ، **
