- بر تخت جم كه تاجش معراج آسمان است
- همت نگر كه موري با آن حقارت آمد
-
واژه نامه
- جم :
مخفف جمشيد،از پادشـاهان سلسله پيشداديان در داستانهاي ملي ايران است كه كشف شراب و سـاختن جام و بسياري از وسائل زندگي را به او نسبت مي دهند، در بعضي اشعار حافظ مقصود سليمان است
- معراج :
در لغت چــيزي است كه به وسيله آن بــتوان بالا رفــــت ، نردبــــــان ، اصطلاحاً صعود پيغمبر اسلام است به آسمان ، كه يكي از معجزات آن حضرت محسوب مي شود، نخستــين آيه سوره اِسري به واقعه معراج اخــتصاص دارد
- همت :
اراده ، كوشـــش و بلند نـــظري
English Translation :
On the throne of Jam, whose crown is the (lofty) sun's ladder of ascent,
First Mesra Translation:
Behold the spirit! not with standing (all) this contemptibility, a (feeble) ant (man)-- came.
Second Mesra Translation:
شرح بيت
**- ببين مور حقيري چه اندازه كوشش و اراده دارد كه خود را بر تخت سليمان رسانده است ، تختي كه تاج آن معراج آسمان است ،جــم يا جمشيد چنانكه اكثر موارد در حافظ مشاهده مي شود، سليمان است ، و تخت جم ، تخت سليمان و اين معني بار ديگر از همين بيت واضح مي شود; زيرا مور با قصه سليمان مناسبت دارد نه با جمشيد،معراج : در لغت آن چيزي است كه به وسيله آن بتوان بالا رفت ، نردبان ; و اصطلاحاً صعود پيغمبر اسلام است به آسمان كه يكي از معجزات آن حضرت محسوب مي شود، در فرهنگ اصطلاحات نجومي مي خوانيم : در قرآن كريم نخستين آيه از سوره اِسري به معراج اختصاص يافته است : سُبحان َ الَذي اَسري بِعَبدِه ِ لَيلاً مِن المَسجِدِ الحَرام ِ اِلي المَسجِدِ الاقصَي ،،، معراج شامل دو مرحله كلي بوده : مرحله اول از خانه ام هاني تا پاي سنگ ِ بيت المقدس و مرحله دوم عروج پيامبر است از بيت المقدس به وسيله نردباني زمردين و سير در اجرام و افلاك سماوي ،مور اشاره به آمدن سرهنگ موران نزد سليمان در وادية النمل است كه از سليمان خواست تا لشكريان او، موران را پايمال نكنند،حاصل معني با توجه به اين مقدمات ، اينكه ، همت مور حقيري را نگاه كن كه خود را به تخت سلطنت سليمان رسانيد تا مورچگان را از پامال شدن محفوظ نگاه دارد و اين تخت سليمان داراي چنان فر و شكوهي است كه تاجي كه روي آن آويخته شده به مثابه معراج يا نردباني به سوي خورشيد آسمان است ، و اگر در نظر آوريم كه تاج را با زنجيري بالاي تخت بر روي سر شاه مي آويختند، معلوم مي شود كه اين زنجير است كه در بيت به نردباني زمردين معراج تشبيه شده است ،في الجمله به خود مي گويد چقدر بايد همت داشته باشم كه مثل آن مور خود را به چنين بارگاهي برسانم ،**
