عوامل مختلفی همچون نداشتن هدف، نداشتن برنامه صحیح، ضعف و
سستی اراده، داشتن افکار منفی و عدم توجه به توانایی ها و استعدادهای
خویش، خود کم بینی و غیره در ایجاد کم حوصلگی نقش دارند. بنابراین برای
مبارزه با این روحیه و کاهش یا از بین بردن آن باید با توجه به هر یک از
عوامل تأثیر گذار، روش مناسب و راهکار عملی خاصی را اتخاذ کرد. بدین منظور
به نکات زیر توجه کنید.
قبل از هر چیز با توجه به توانایی ها و استعدادهای خویش، هدفی معقول و قابل
دسترسی و مطابق با شرایط و امکانات موجود برای خود ترسیم نمایید، مثلاً در
میان مدت هدف گرفتن مدرک لیسانس در رشته ادبیات عرب.
1. به منظور رسیدن به هدف مورد نظر از یک برنامه مدون و جدول زمان بندی شده
استفاده کنید. روی یک ورق کاغذ، روزهای هفته را در یک ستون و ساعات شبانه
روز را در ستونی دیگر یادداشت کرده، کارهای مختلف از قبیل مطالعه، کلاس،
استراحت، خواب، غذا خوردن، ورزش، نماز و عبادت و... را در ساعت و زمان خاصی
نوشته و پس از تنظیم، فراروی خود قرار دهید. سعی کنید طبق برنامه و جدول
تهیه شده به انجام کارها و فعالیت های شبانه روزی بپردازید.
2. توجه داشته باشید برای اوقات فراغت خود نیز برنامه ریزی کرده و در جدول
تهیه شده، وقتی را به آن اختصاص دهید و ساعت مقرر (در طول روز یا هفته) به
آن بپردازید.
3. اگر احساس می کنید در راه انجام فعالیت های مختلف، درس و مطالعه و...
سست اراده شده اید، با خود شرط کنید که طبق برنامه تدوین شده عمل نموده و
در غیر این صورت خود را جریمه کنید، مثلاً صدقه دادن، روزه گرفتن و...
4. اگر افکار منفی و احساس ضعف و خود کم بینی باعث کم حوصلگی شما شده است،
با به خاطر آوردن توانایی ها و موفقیت های گذشته خویش و توجه به نقاط قوت
زندگی، یأس و ناامیدی نسبت به آینده را به امیدواری و خوش بینی تبدیل کنید.
5. یاد خدا و توجه و توکل به ذات مقدس لایزال الهی و طلب کمک از او نقش
مؤثری در ایجاد آرامش و امید به آینده دارد. بنابراین یاد خدا و توکل به او
را در انجام کارها فراموش نکنید.
تجربه نشان داده است برای حل این مشکل نمی توان تنها به
رهنمودهای کتبی و غیابی بسنده کرد و این مساله مانند بسیاری از مشکلات
روانی دیگر، به ارتباط مستمر با مشاور نیازمند است، ولی اجرای توصیه های
زیر در نابودسازی این پدیده سودمند است:
1- باید علل و عوامل ضعف اراده خویش را بشناسید. ضعف اراده غالباً در عدم
اعتماد به بینش و تفکر، عدم شناخت خویش، یا ارزش تلقی نکردن خود، عدم امنیت
روانی، عدم تدبیر عقلانی در تشخیص امور و تمیز اهم و مهم، شکست های گذشته و
عوامل باز دارنده رشد و قوت نفس مانند محرومیت، سرزنش و رنج های مستمر
ریشه دارد. زدودن هر یک از این عوامل در پرتو سرمایه گذاری و برنامه ریزی
ممکن است.
2- باید باور کنید چون دیگر انسان ها از توانمندی های بسیار برخوردارید و
از دیگران کمتر نیستید. فراموش نکنید نقاط قوت انسان از نقاط ضعفش بیشتر
است و نباید خود را دست کم بگیرد. تصمیم خوب در پرتو تکیه بر قوت ها، جبران
ضعف ها و احساس توانمندی شکل می گیرد.
3- پس از مشورت با افراد ذی صلاح، با توجه به امکانات و توانمندی های واقعی
خود، برای زندگی تان برنامه ریزی کنید و بکوشید هرگز بی جهت از آن برنامه و
نظم سر نپیچید. اوقات استراحت، تفریح، عبادت و همه فعالیت ها را در این
برنامه بگنجانید تا زمانی خالی نماند و توجه به فرصت بیکاری، شما را به سمت
تأخیر انداختن کارها سوق ندهد.
4- بکوشید برای هر رفتاری انگیزه ای قوی داشته باشید و به ویژه از آثار
مثبت تصمیم گیری ها و رفتارهای خاص خویش به طور کامل آگاه شوید.
5- محیط زندگی و موقعیت کاری خود را تغییر دهید و موانع بروز اراده و
فعالیت را نابود سازید. برای مثال در موقعیتی که به سرزنش و متهم شدن به
ناتوانی و ناپختگی می انجامد، قرار نگیرید. برای تصمیم گیری ها و اقدامات
خویش امنیت روانی فراهم آورید تا بتوانید به آرامی در برابر دیگران یا
همراه آنان ابراز وجود کنید و برجستگی فکری و فعالیت بجا را از طریق تصمیم
آشکار سازید.
6- هر کاری را آسان تلقی کنید، زیرا در برابر اراده پولادین انسان همه سختی
ها آسان می شود. به استقبال کارهای ظاهراً دشوار بروید. به خود تلقین کنید
می توانید در این امور، درست تصمیم بگیرید و افتخار موفقیت در انجام آنها
را به دست آورید.
7- رضایت خداوند را ملاک هر رفتار و گفتار قرار دهید و از تسلیم شدن در
برابر تمایلات پوچ و هواهای نفسانی بپرهیزید. این تسلیم شدن ها اراده را
ضعیف و متزلزل می سازد. تقوا و رعایت حرمت دستورهای پروردگار، برای آرامش
روانی و تقویت نفس و اراده بسیار سودمند است.
8- مدتی برنامه ریزی و تصمیمات خود را با فردی ذی صلاح در میان بگذارید و
از وی بخواهید مراقب باشد تا در شما دودلی پیش نیاید و اجرای تصمیمات خویش
را به تأخیر نیندازید.
9- از خواب زیاد، پرخوری و دیگر اسباب تنبلی و سستی اراده بپرهیزید و نگذارید دیگران به جای شما تصمیم بگیرند.
10- با کسانی که روحیه و اراده قوی دارند، دوست شوید تا اراده شما نیز قوی گردد.
11- بکوشید تصمیم های تان را با فردی با تجربه درمیان نهید تا از قوت و
درستی شان اطمینان یابید. پس از مشورت با این فرد، براساس تدبر و اندیشه
خود تصمیم بگیرد و بدون از دست دادن فرصت اقدام کنید. تصمیم باید بر تدبیر و
آگاهی های لازم استوار باشد و به عمل بینجامد. تخلف از این امر جز تلف
کردن وقت، پیروی از افکار پوچ و سستی درعمل دستاوردی ندارد و فرد را با
زیان های مادی و معنوی رو به رو می سازد. از این رو امور یاد شده، گناه به
شمار می آید. تردید در تصمیم گیری و تأخیر در عمل، سبب از دست رفتن منافع
معنوی و مادی فراوان می شود و زیان های بسیار را به ارمغان می آورد.
12- تصمیمات بجا و پرارزش گذشته خود را به یاد آورید و توجه کنید که چون گذشته برای انجام دادن کارهای مهم آمادگی دارید.
13- در تصمیم ها و فعالیت های اسوه ها دقت کنید. در همسان سازی و الگو
پذیری جدی باشید تا جرأت انجام کار یابید و توان تصمیم گیری و اجرا در شما
تقویت شود.
14- ورزش مستمر و منظم را که در تقویت اراده بسیار مؤثر است، فراموش نکنید.
15- با تصمیم های آسان در کارهای ساده، به تدریج خودباوری و توانمندی را در
خویش پدید آورید و راه را برای تصمیم گیری در امور مشکل و پیچیده هموار
سازید.
16- در موضوع مورد نظر تمرکز پیدا کنید و از اشتغالات ذهنی متعدد بپرهیزید. تا تصمیم گیری آسان صورت پذیرد.
منبع: نشریه راه موفقیت، ش 22.