چگونه روحانی بر اصولگرایان پیروز شد؟

چگونه دکتر حسن روحانی توانست در مرحله اول اکثریت آرا را به دست آورد و به عنوان رییس جمهور انتخاب شود؟ 

پس از نزدیک به 24 ساعت انتظار، نتایج یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران اعلام شد و حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی با  18,613,329  رای معادل 50.71 درصد آرا در مرحله اول با رای مردم به عنوان رییس جمهور  ایران، انتخاب شد. در ابتدا آرزومندیم که ایشان با تکیه بر تدبیر، خرد، استفاده از نخبگان و مشورت پذیری که از اصول مورد تکیه ایشان بوده است، بتوانند با شایستگی، سکاندار قوه مجریه کشور در این شرایط خطیر باشند و از صمیم دل  برای  ایشان از خداوند متعال توفیق و سربلندی خواستاریم.

آقای روحانی که با شعار دولت تدبیر و امید به صحنه آمده بود، در ابتدا  با رقیبان متعدد از جریان اصولگرا و برخی نامزدهای جایگزین از جریان اعتدال  گرا و اصلاح طلب روبرو بود. اگرچه، شاید کمتر کسی برای ایشان شانس پیروزی آن هم در مرحله اول را قائل می شد، اما نهایتا وی با اقتدار در مرحله اول و با کسب اکثریت مطلق آرا پیروز این میدان گردید. اما سوال اصلی و حساس برای افکار عمومی این است که چگونه دکتر حسن روحانی توانست هفتمین رییس جمهور اسلامی شود و رقیبان متنوع و متعدد خود را در این رقابت بسیار سخت پشت سر بگذارد؟ در این نوشتار به شکل مقدماتی به برخی از عوامل موثر  در این انتخاب مهم و سرنوشت ساز اشاره می نماییم.

انتخاب صحیح سبد آرا و دقت در انتخاب شعارها

در نگاه اول سبد رای آقای دکتر روحانی، طبقه متوسط شهری بود.  شاید بیشترین میزان نارضایتی  از روش اداره امور اجرایی در سال های اخیر در میان این طبقه وجود داشت. در واکنش به این نارضایتی، پاسخ ها و راه حل مشکلات اقتصادی ،تورم، بحران اشتغال و ... در کنار خواست های سیاسی و اجتماعی این طبقه در برنامه اقای روحانی به خوبی دیده شد. لذا بدنه اجتماعی اصلاح طلبان نهایتا چهره نامزد  خود را توانستند در آقای روحانی بیابند و ظرفیت اجتماعی خود را در اختیار او قرار دهند. اما این همه ماجرا نیست. آقای روحانی به عنوان یک مجتهد  و عضو مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه روحانیت مبارز دارای زمینه رای دیگری در اقشار دیگر جامعه ایران بود. سیمای یک روحانی معتدل و در عین حال نوخواه برای بسیاری از جوانان نیز جالب توجه بود.

روحانی به عنوان نماد تغییر

روحانی در تمام برنامه های تبلیغاتی خود، تغییر وضعیت موجود چه در حوزه اقتصاد، چه در حوزه سیاست داخلی و چه در عرصه سیاست خارجی را مهم ترین اولویت معرفی می کرد. این تبلیغ برای تغییر با توجه به این که بخش عمده ای از افکار عمومی، دولت نهم و دهم را مقصر برخی نابسامانی ها در حوزه اقتصاد و سیاست می دانستند، با استقبال روبرو شد.

در یکی از مهمترین میتینگ های انتخاباتی آقای روحانی، وی این چنین گفت: "آقایانی که کشور را به این روز انداخته اید مردم شما را نمی خواهند و نخواهند خواست."  این خطاب شفاف، زیرکانه  و صریح نه تنها خطاب به مسوولین دولت دهم بود بلکه تلویحا برخی حامیان ابتدایی اصولگرای دولت دهم را نیز مخاطب قرار می داد. در واقع به غیر از آقای قالیباف که از ابتدا در حوزه اقتصادی و مدیریتی با دولت نهم و دهم اختلافاتی داشت، سه نامزد اصولگرای دیگر در برهه های گذشته به شکل تلویحی یا علنی از سیاستهای دولت نهم و دهم حمایت کرده بودند.

ساز و کار اجماعی کارامد اعتدالگرایان-اصلاح طلبان

یکی از عواملی که در سال 1384 باعث شکست تمام نامزدهای جریان اصلاحات از طیف های مختلف شد، تکثر آنها در انتخابات بود. در آن انتخابات حضور همزمان  هاشمی رفسنجانی، کروبی، معین و مهرعلیزاده باعث شد نهایتا نامزد نزدیک به طیف اصولگرا یعنی احمدی نژاد به رقابت دور دوم با هاشمی برسد و شرایط را به نفع خود تغییر دهد. این تجربه باعث شد که در این انتخابات دو جریان اعتدال گرا به رهبری هاشمی و اصلاح طلب با مدیریت خاتمی نهایتا با یک نامزد در عرصه باقی بمانند و آرای آنها شکسته نشود. در واقع انصراف دکتر عارف از نامزدی، اصلی ترین عامل اجماع اصلاح طلبان و تقویت روحیه آنان در عرصه انتخابات بود. اصلاح طلبان با درک پیچیده بودن شرایط، مقدرات خود را به نامزدی بیرون از طیف خود، سپردند که بیش از هر چیز میانه رو اعتدال گراست. هم چنین ایت الله هاشمی رفسنجانی و خاتمی توانستند به موقع حامیان خود را برای روحانی بسیج کنند. آیت الله هاشمی رفسنجانی که برای شرکت در انتخابات احراز صلاحیت نشد، با تجربه و دوراندیشی، به جای اعتراض و شروع به اصطکاک، ادامه حضور در انتخابات  با نامزد مورد علاقه اش را انتخاب کرده  و همه ظرفیت سیاسی  اش را برای او بسیج کرد. این مساله یکی دیگر از ارکان موفقیت روحانی است.

رقابت جدی درون گروهی اصولگرایان

در مقابل اصولگرایان که با عدم احراز صلاحیت آیت الله هاشمی گمان می کردند، رقیب اصلی در میدان ندارند، تصمیم به رقابت درون گروهی گرفتند. اگرچه قرار بود ائتلاف سه گانه فقط یک نامزد در میدان داشته باشد و بر اساس نظر سنجی ها یکی در عرصه بماند اما تا آخرین لحظات  هر سه عضو ائتلاف در عرصه ماندند. دکتر حداد که در نظر سنجی ها رای بالایی نداشت نهایتا کنار رفت.  رقابت طیف پایداری هم به عنوان طیف دیگر اصولگرایان و حمایت از سعید جلیلی نشان داد که تشتت اصولگرایان بسیار اساسی است. اگر چه در حال حاضر مجموع آرای سه نامزد باقی مانده اصولگرا همچنان برای به چالش کشیدن روحانی کافی نیست، اما شاید، ائتلاف در مناظره ها تاثیر دیگری می گذاشت.

ویژگیهای شخصیتی روحانی

روحانی یک روحانی نوخواه، با سابقه انقلابی و خطیبی توانا است. او قدرت سخنوری و فن بیان خود را در گفتگوی ویژه خبری به رخ مخاطبان کشید. اگرچه بارها برخی هواداران و حامیان وی، شرایط را به سمتی بردند که وی سخن رادیکال و یا حساسیت برانگیزی بزند، اما او اکثرا با تسلط، جمع را کنترل کرده و مدیریت می نمود. از روحانی بر خلاف برخی نامزدها اشک و مظلوم نمایی دیده نشد. او با انرژی و امید سخن می گفت و مخاطبان خودش را دلگرم می کرد.  نکته مهم دیگر درباره او این مساله است که علاوه بر دبیری شورای عالی امنیت ملی وی سال ها نماینده رهبر انقلاب در این نهاد موثر و حساس بوده است. لذا روحانی توانست خود را به عنوان چهره ای امین برای نظام و مردم  تصویر نماید. نکته مهم روحانی که شاید بر اساس ویژگی منبری و خطیب بودن اوست، قابلیت سخن گفتن با زبان مردم است. لذا به راحتی او نماد کلید را که برای عامه مردم قابل فهم بود به عنوان نماد پویش تبلیغاتی خود معرفی کرد. اگرچه ستادهای روحانی دیر در سراسر کشور فعال شدند اما  سفرهای استانی فشرده وی در سراسر کشور موج لازم را به تدریج به وجود آورد.

حرف آخر

در انتها، مجددا به منتخب مردم جناب آقای دکتر حسن روحانی تبریک گفته و امیدواریم با سلاح تدبیر و با نگاهی امیدوارانه  در حل مشکلات کشور موفق و موید باشند. همانگونه که ایشان اشاره نموده اند، توجه به اسناد بالادستی مانند سند چشم انداز بیست ساله و قانون برنامه توسعه و همکاری و تعامل با سایر قوا و دستگاه ها می تواند زمینه را برای توسعه و تعالی کشور فراهم سازد.

بخش سیاست تبیان