Pervin İtisami -1
Büyük şair Pervin İtisamî, 25 İsfend 1285 yılında Tebriz’de dünyaya geldi. 7 yaşında şiir söylemeye başlayan Pervin’in 5600 beyit şiiri bulunmaktadır. Kaside, mesnevî ve ahlâkî ve dinî kıtalar yazmıştır. Güçlü bir sanatla, yetkin, sağlam aynı zamanda akıcı ve sade şiirler yazan Pervin, şiirinde Nâsır Hüsrev Kabadiyanî’nin etkisinde kalmıştır. Şiirleri tevhidî ruhu yansıtmakta olup Allah’ı tanımaya ilişkin öğretilerle doludur. Pervin, Fars şiirinin sultanı, bilge bir şairdir.
Tahran’da yaşayan Pervin İtisamî, 16 Ferverdin 1320 ylında vefat etmiştir. Kabri mukaddes Kum şehrindedir.
Pervin İtisamî’nin Kişiliği
Allâme Muhammed Kazvinî, Pervin’i ”kadın şairlerin meleği” sözleriyle niteler. Fars ilminin ve edebiyatının büyükleri, bilge Pervin’e ”İran şiirinin kraliçesi” lakabını vermişlerdir. Bilge Pervin’in şiiri, form ve kalıp açısından ”düne ait”, düşünsel olarak ise ”bugünün” şiiridir.
Pervin’in şiiri, uslûbu, kişiliği, felsefî düşüncesi ve ahlâkî görüşleri ile diğer birçoklarının şiirinden ayrılır. Pervin’in şiiri, bir zamana, bir duruma ve bir kişiye has değildir. Beğenilen yüce ahlâkî tehzip, terbiye ve talimin şiiridir. Ruhu yücelten sevginin, duygunun ve erdemin şiiridir. Ona çekicilik katan, şiirindeki çaba, himmet ve girişimcilik nağmesidir. Şiiri, uyanış, takvâ ve kurtuluş türküsü; zülme direniş çağrısıdır.
Pervin’in şiiri, diğerlerinin manzumelerinde görülen yapmacıklıktan uzaktır. O, farklı ortamlarda inancını açık bir şekilde beyan etmekten çekinmemiştir. Kasidelerinde, temsillerinde ve seçtiği konularda O’nun bu imtiyazı kendisini göstermektedir. Pervin, özgür, hassas, ince ruhlu doğaya sahip, yaratıcı ve bağımsız bir bireydir. O, dalkavukluktan bıkmıştır ve yüce bir onura sahiptir.
Pervin İtisamî’nin Şiirinin Niteliği Hakkında
O, ”Nohut ve Fasulye” şiirinde olduğu gibi teşhis sanatında benzersizdir. ”Mercimek ve Burçak” şiirinde olgunlaşma ve kemâle ermeyi işlemiş, ”Seher Vaktinin Ümitsizliği” adlı şiirinde ise soyut varlıklara can vermiştir. Tasvir ve hayalin kendine has yansıması ki değerli bir yöne sahiptir ”İp ve Bahçıvan” şiirinde kendini göstermiştir. Yine ”Zincir” adlı şiirinde bir delinin ayağına bağlanan zinciri tasvir etmiştir. Bu zincir, delinin dinleyicisi ve sabır taşıdır ve şairâne bir şekilde delinin sözlerini anlamaktadır.
Şiirin hamuru aşktır. Pervin, bir büyük şairin sahip olması gereken gerçek aşka yani hakîkate, maneviyata ve makulata yönelik aşka sahiptir. O öyle bir aşktır ki insanın yaratılış temeli onun üzerine atılmıştır. Bu aşk Pervin’in Dîvân’ının esasını oluşturmaktadır.
Pervin İtisamî, yaşadığı dönemde eşitsizliği, zorbaların ve yöneticilerin zulüm ve baskısını yakından tanımış, zâlimlerle mücadelede pay sahibi olmuştur. Kalem kılıcı ile savaş meydanına çıkmış, sağlam bir duruş ile zulme karşı koymuştur.
Mazlum insanı savunuşunun yankısı ”Kapıcı Hırsız” şiirinde; zulme karşı direnişi ise ”Yetimin Gözyaşı” adlı şiirinde en yüksek seviyesine çıkmıştır. Kalbi, halkın fakirliği karşısında ezilmiş, Rıza Han’ın doymak bilmezliğine karşı ise mücadele etmiştir.
Farsça ve Fars edebiyatı
FERÎDÜDDÎN-İ ATTÂR 1
Sa di-i Şirazi
Farsça Şiir Söyleyen İlk Şair
Pârsî-yi Derî- Derî Farsçası-1
