کسانی كه باید از حکومت طرد گردند

بنا بر فرمایشات حضرت علی علیه السلام عده‌ای از مردم كه خصوصیات اخلاقی خاصی دارا می‌باشند باید از حكومت و مسئولیت‌های آن حذف شوند. كه عبارتند از:

1- عیب‌جوها

امام علی علیه السلام به مالک اشتر حاکم مصر می‌نویسد:

«وَلیَکُن أبعَد رعیّتک منک، و أشنأهم عندک، أطلبهم لمعائب النّاس؛ فإنّ فی النّاس عیوباً، الوالی أحقّ من سترها؛ آنها که نسبت به رعیت عیب‌جوترند از تو دور باشند زیرا مردم عیوبی دارند که والی و رهبر در پوشیدن و پنهان کردن آنها از همه سزاوارتر است.»(1)

2- سخن‌چینان بی تقوا

حضرت علی علیه السلام می‌فرماید:

«و لا تعجلنّ إلی تصدیق ساعٍ، فإنّ السّاعی غاشٌ، و إن تشبّه بالنّاصحین؛ در تصدیق و باور سخن سخن‌چینان شتاب نکن زیرا آنان خیانتکارند گرچه در لباس نصیحت کنندگان دلسوز جلوه می‌کنند.»(2)

3- بخیل و ترسو و حریص

امام علی علیه السلام به مالک اشتر حاکم مصر نوشت:

«ولا تُدخلنّ فی مشورتک بخیلاً یعدل عن الفضل، و یعدک الفقر، و لا جَباناً یُضعفک عن الأمور، و لا حریصاً یُزیّن لک الشّره بالجور؛ بخیل را در مشورت خود دخالت نده، زیرا که تو را از احسان منصرف و از تهیدستی و فقر می‌ترساند و نیز با ترسو مشورت نکن، زیرا در کارها روحیه تو را تضعیف می‌نماید و با حریص مشورت نداشته باش که حرص را با ستمگری در نظرت زینت می‌بخشد.»(3)

4- کارگزاران حکومت طاغوت

از دیدگاه امام علی علیه السلام کسانی که در حکومت طاغوت پُست و شغلی داشتند باید از صف کارگزاران حکومت اسلامی و مدیریت جامعه الهی طرد و دفع گردند. که فرمود:

«إنّ شرّ وزرائک من کان للأشرار قبلک وزیراً، و من شرکهم فی الآثام فلا یکوننّ لک بطانةً؛ بدترین وزرا کسانی هستند که وزیر و کارگزار حکومت بد و اشرار بوده‌اند. کسی که با آن گناهکاران در کارها شرکت داشته است نباید جزو سرداران زمامداران حکومت باشد.» (4)

5- ثناگویان و چاپلوسان

شخصی در مجلس امام علی علیه السلام بپا خاست و به ثناگویی پرداخت. امام علی علیه السلام در پاسخ او فرمود:

«فلا تثنوا علیّ بجمیل ثناءٍ، فلا تکلّمونی بما تکلّم به الجبابرة؛ مرا با سخنان جالب خود نستایید...

و آنگونه که با زمامداران و پادشاهان ستمگر سخن می‌گفتید با من سخن نگویید.»(5)

6- خائنان

امام علی علیه السلام در طرد و دفع خائنان، به استاندار مصر مالک نوشت:

«فإن أحدٌ منهم بسط یده إلی خیانةٍ... فبسطت علیه العقوبة فی بدنه، و أخذته بما أصاب من عمله؛ اگر یکی از کارگزاران دست به خیانت زد... او را زیر تازیانه کیفر ادب نما و به مقدار خیانتی که انجام داده او را مجازات کن.» (6)

7- کم عقلان پَست

مدیریت صحیح در حکومت اسلامی، به تفکر و تعقل و انسان‌های دوراندیش و حکیم نیازمند است.

تا با ژرف اندیشی، و با ارائه طرح‌های صحیح و اساسی فرد و جامعه را به سوی پیشرفت و تکامل ببرند، و از آفات و خطرات بازدارند.

بدیهی است که کم عقلان و انسان‌های پَست و جهل زده، اگر در حکومت راه یابند، مقدمات سقوط حکومت و جامعه را فراهم می‌سازند.

امام علی علیه السلام به یکی از استانداران خود می‌نویسد:

«و احذر صحابة من یفیل رأیه، و یُنکر عملُه، فإنّ الصّاحب معتبرٌ بصاحبه؛ از یارانی که در فکر و نظر ضعیفند و عمل آنها ناپسند و زشت است برحذر باش زیرا مقیاس سنجش شخصیت هر کس را یارانش معرفی می کنند.»(7)

8- انسان‌های دو رو و منافق

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در طرد عناصر دو رو و منافق فرمود:

«و احذرکم أهل النّفاق فإنّهم الضّالّون المضلّون و الزّالّون المزلّون یتلوّنون ألواناً؛ از انسان‌های دو رو و منافق شما را برحذر می‌دارم، زیر آنها گمراه و گمراه کننده‌اند، خطاکار و خطا اندازند، به رنگ‌های گوناگون بیرون می‌آیند و سبب گمراهی مردم می‌شوند.» (8)

9- هوس‌بازان بی پروا

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در طرد انسان‌های بی پروا و هوس‌باز فرمود: