تناقضات اظهارنظرها در مورد تلگرام
اصولا در هر کشوری برخی از برنامهها در میان کاربران پرکاربردتر و محبوبتر میشوند یا به عبارت دیگر فراگیر میشوند.
اخیرا شاهد اظهارات متناقضی از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران و مدیر تلگرام بودهایم که این تناقضات میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. اما چرا این حجم از تناقضات و شایعات و تایید و تکذیبها در مورد این پیام رسان وجود دارد و این حواشی در مورد سایر پیامرسانها وجود نداشت.
اصولا در هر کشوری برخی از برنامهها در میان کاربران پرکاربردتر و محبوبتر میشوند یا به عبارت دیگر فراگیر میشوند. یکی از این پیامرسانها که در گذشته در ایران فراگیر شده بود برنامهی ویچت بود که توسط طراحان و برنامهنویسان چینی طراحی شده بود و توسط شرکت Tencent که یک کمپانی هلدینگ چینی است توسعه یافته بود.
این پیامرسان به صورت چشمگیری کاربران فضای مجازی را تحت پوشش قرارداده بود و گاهی اوقات مسائل و مشکلات فرهنگی را هم به وجود میآورد که مسئولان وقت تصمیم به فیلتر کردن آن گرفتند.
دستهای از کاربران بعد از فیلترینگ ویچت توسط فیلترشکنها قصد استفاده از این برنامه را داشتند اما ویچت دیگر آن ویچت سابق با آن ترافیک شلوغ نبود و به قول خود کاربران به یک برنامهی متروکه و خلوت تبدیل شده بود.
بعد از ویچت نرمافزار پیامرسان دیگری بهنام وایبر مورد توجه کاربران قرار گرفت و اهالی فضای مجازی اصطلاحا بر روی وایبر سوییچ کردهبودند.
وایبر هم مانند ویچت و سایر موارد فضای مجازی مزایا و معایبی داشت که مسئولان وقت باز هم بر اساس مشکلات فرهنگی تصمیم به فیلتر کردن آن گرفتند.
فیلتر کردن به نوعی پاک کردن صورت مساله است و همانطور که در گذشته شاهد بودیم فقط برای مدت محدودی یک پیامرسان را از دسترس خارج میکند و کاربران به سراغ سایر پیامرسانها میروند.
اما نتیجهی فیلتر ویچت و وایبر چه بود ؟ آیا کاربران دیگر سمت پیامرسانها و شبکههای اجتماعی نمیرفتند ؟ بر همگان واضح شد که این جمعیت تشنهی فضای مجازی به سمت پیامرسان تلگرام هجوم بردند. تلگرامی که علاوه بر مزایایی که داشت در برخی موارد باعث تخریب و تضعیف فرهنگها، تمسخر قومیتها، توهین به مسئولان، ورود به حریم خصوصی افراد و بسیاری از مشکلات دیگر میشد. حالا سوال اینجاستکه آیا تلگرام مسبب این مسائل است ؟ پر واضح است همان جمعیتی که در گروههای تلگرامی به دور هم جمع میشوند و بیپروا به انتشار هر مطلبی میپردازند، در کوچه و خیابانهای شهر هم بنا به دلایل مختلفی به دور هم جمع میشوند و گروهها و جوامعی تشکیل میدهند مثل افراد شاغل در یک محیط کاری یا دانشجویان یک دانشگاه یا افرادی که در مترو و اتوبوس در کنار هم هستند. اما چند تفاوت در بین جوامع فیزیکی و جوامع مجازی وجود دارد که باعث میشود تا مشکلات فرهنگی و امنیتی بیشتر بروز کنند.
به طور مثال هویت افراد در فضای مجازی کاملا در دسترس نیست و هر فردی میتواند هرچه که دل تنگش میخواهد را منتشر کند و یا به طور مثال از نام شخص دیگری سوء استفاده کند. ویا گروهها و سازمانهای مخالف کشور یا دستگاهها از پیامرسانها به عنوان یک رسانه استفاده کنند و بدون آنکه هزینهای بپردازند شایعهپراکنی کنند و این شایعهپراکنیها به صورت بمبهای خوشهای با یک کلیک به بسیاری از کاربران دیگر فوروارد شده و آثار مخربی را بر جامعه داشتهباشند.
جدا از اینکه هرکدام از این پیامرسانها ویژگیها و امکانات خاص خود را دارند اصولا همهی آنها یک هدف مشترک را دنبال میکنند و آنهم ارتباطات جمعی میباشد. با توجه به اینکه معمولا در هر جامعهای انسانها با رفتارها، سلایق، گرایشها و فرهنگهای مختلف وجود دارند، جامعههای مجازی هم از این قاعده مستثنی نخواهند بود و در جوامعی که توسط این شبکههای اجتماعی تشکیل میشوند هم از انواع سلیقهها موجود هستند به خصوص که جوامعی بیهدف، فاقد مدیریت اصولی و فاقد نظارت به وجود بیایند.
به طور قطع تمام کاربران تلگرام به گروههایی دعوت شدهاند که فاقد هرگونه مطالب ارزشی و انسانی میباشند. گروههایی که خانمها و آقایان از هر سن و سالی و هر گرایشی در آن وجود دارند و هیچگونه قانونی روی آن گروهها اعمال نمیشود و هیچ کنترلی هم روی آن نیست. گروههایی که شاید افرادی با ذهنی فاسد در آن وجود دارند در حالیکه پسرها و دخترهای نوجوان هم عضو آن گروه هستند و مطالبی را میخوانند و مشاهده میکنند که نه تنها برای آنها مفید نمیباشد بلکه بر روی شخصیت آنها که در حال شکلگیری است تاثیرات مخرب فراوانی میتواند داشته باشد.
شبکههای اجتماعی علاوه بر مزایایی که دارند در برخی موارد میتوانند یک کشور را دچار چالش کنند. چالشهایی در زمینهی امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و سایر موارد که هرکدام را میتوان در یک مبحث جداگانه مورد بررسی قرار داد. بهعنوان مثال در زمینهی امنیتی به راحتی میتوانند مکالمات تبادل شده بین مسئولین رده بالای یک کشور را استراق سمع کنند یا به مکانهای آنها دسترسی پیدا کنند در صورتی که کاربران هیچ یک از این موارد را نمیدانند و فقط به چشم یک برنامهی جالب و مفرح به آن نگاه میکنند.
اما چرا مسئولان اینبار تلگرام را فیلتر نکردند ؟
مسئولین در دولت یازدهم دیگر سراغ فیلترینگ نرفتند و در واقع کار درستیهم کردند چراکه فیلتر کردن به نوعی پاک کردن صورت مساله است و همانطور که در گذشته شاهد بودیم فقط برای مدت محدودی یک پیامرسان را از دسترس خارج میکند و کاربران به سراغ سایر پیامرسانها میروند.
اینبار تلاش شد تا روشهای مختلفی صورت گیرد تا بتوانند کنترل و نظارت بیشتری بر جوامع مجازی داشته باشند که یکی از این روشها انتقال سرورها یا CDNهای تلگرام به کشور بود. البته در این مسیر مشکلات و چالشهای فراوانی هم وجود داشت که یکی از آنها زیر بار نرفتن مسئولان تلگرام بود.
البته اینطور که پیداست توافقات صورت گرفته و این انتقال در حال انجام است اما علت تناقضات در صحبتهای مدیر تلگرام چیست که گاهی انتقال سرورها یا CDNها را تکذیب میکند ؟
به گفتهی دبیر شورای عالی فضای مجازی، مدیر تلگرام در اظهار نظرات خود گاهی اوقات ملاحظاتی دارد و چون تلگرام یک بازار جهانی و بینالمللی دارد سعی میکند که ملاحظات اقتصادی را در نظر گرفته و اظهارنظراتی که به نفع خودشان است را بیان کند(1). به هر حال منافع مالی برای آنها مهم است و میخواهند به سایر مشتریان خود این اطمینان را هم بدهند که اطلاعات آنها به خطر نخواهد افتاد. البته منافع مالی آنها برای ما زیاد مهم نیست و چیزی که برای ما مهم است یافتن راهی برای کنترل و مدیریت بر روی تلگرام میباشد که دولت و وزارت ارتباطات پیگیر این ماجرا هستند.
پینوشت:
1.علت اظهارات متناقض مدیر تلگرام،ایسنا،1396