جامی شاعر یا حلقه وحدت

چرا عبدالرحمان جامی شاعر وحدت است؟

دکتر علیرضا قیامتی  به مناسبت سالگرد درگذشت عبدالرحمان جامی، می گوید: در یکی از مقاله های خود نوشته بودم که هیچ شاعر ادبیات فارسی به اندازه جامی نمی تواند در کمیت و کیفیت ستایش ائمه اطهار(ع) تبحر داشته باشد. جامی در وصف امام رضا (ع) می گوید:
سلام علی آل طاها و یاسین       سلام علی آل خیر النبیین
وی افزود: حجم و کیفیت شعر در هیچ شاعری به اندازه جامی به جهت ستایش هایی که برای ائمه(ع) می سروده، نبوده است و به عنوان مثال به صورت قصیده شعر زیبایی در وصف امام سجاد(ع) سروده است:
قره العین سید الشهداست       میوه  باغ روضه زهراست
لاله  باغ احمد مختار        میوه  باغ حیدر کرار
و همچنین در وصف حضرت علی(ع) می گوید:

ای دل از قافله سالار ره عشق تو را           گر بپرسند که آن کیست علی بود علی
قیامتی تصریح کرد: عبدالرحمان جامی نزدیک به 12-13 قصیده زیبا در وصف حضرت علی (ع) سروده و از این جهت است که شاعر وحدت نامیده می شود و در آن زمان هیچ گاه سخن اختلاف انگیزی از او شنیده نشده بود.
وی عنوان کرد: عبدالرحمان جامی تنها شخصیتی در ادبیات فارسی است که مورد احترام پادشاهان زمان خود، آن هم پنج پادشاه از مملکت های مختلف بوده و در عین حال با مردم ارتباط بسیار خاصی داشته و اگر با حکومت ها در ارتباط بوده این امر منجر به آن نشده که درد و رنج مردم را فراموش کند.
دبیر همایش بین المللی عبدالرحمان جامی گفت: این شاعر بزرگ با صوفیه و عرفا ارتباط خاصی داشت و مورد احترام و ارادت صوفیه بود و اساسا یکی دیگر از ویژگی های جامی نیکی کردن به افراد است. شعر معروفش می گوید:
هر که غمگین کندت شادش کن              آنکه بندت دهد آزادش کن
کینه جویی روش انسان نیست            هر که احسان نکند انسان نیست
وی همچنین اظهار کرد: ویژگی بارز و مشخص شخصیت جامی این بود که با تسامح برخورد می کرد به ویژه در وحدت میان تشیع و ارادتی که نسبت به خاندان اهل بیت (ع) داشت، کمتر شاعری وجود دارد که چنین ارادتی نسبت به اهل بیت(ع) داشته باشد. 
او گفت: عبدالرحمان جامی در نزدیک کردن ایرانِ فرهنگی نقش بسیار مهمی داشت و کمتر شاعری بود که بتواند کشورهای متعددی را که در حوزه کهن ایرانِ فرهنگی وجود دارند دور هم جمع کند.
قیامتی تصریح کرد: آثار و جایگاه جامی در نقالی های پاکستان نقش بسیار برجسته ای دارد. در پاکستان همچنان نقش بندی های او وجود دارد و از طرف دیگر اهمیت و نقشی که جامی بر افغانستان و تاجیکستان دارد باعث شد تا این دو کشور آثار جامی را برای علاقه مندان به او تدریس کنند و نیز در قرقیزستان و ازبکستان هم مرکزی وجود دارد به نام جامی شناسی که در آن در خصوص این شاعر بزرگ تحقیقات گسترده ای صورت می گیرد.
در تاجیکستان شهری به نام جامی وجود دارد
وی خاطرنشان کرد: علی رغم اینکه زادگاه جامی در خراسان و تربت جام بوده است به دلیل اهمیتی که این شاعر دارد تاجیکستان شهری را به نام جامی نام گذاری کرده است.
این استاد ادبیات عنوان کرد: جامی به لحاظ جایگاه و جامعیتی که در زبان فارسی داشت ساده زیستی را در نظر گرفته بود و با وجود شترها و فیل هایی که برای او از دربار هند و ترکیه هدیه می آوردند، این شاعر همچنان ساده زیستی را انتخاب کرده بود.
او افزود: عبدالرحمان جامی بعد از حافظ و مولانا تقریبا ظرفیت شعر فارسی و جامعیت آن را به کمال رسانده بود. شعر دوران افول خود را طی می کرد حتی عده ای می گفتند که در حال نابودی است و جامی هم معتقد بود دیگر جایگاهی برای شعر قائل نیستند. 
قیامتی در ادامه تصریح کرد: با وجود اینکه به شعر اهمیتی داده نمی شد جامی به شعر روی آورد و شعر فارسی را در قرن 9 نجات داد. یکی از ویژگی های بارزی که در نجات شعر نقش داشت، جامی بود که توانست این هنر را احیا کند به این دلیل، شاعر بزرگ جهانی مانند لویی آراگون دو کتاب خود را به عبدالرحمان جامی تقدیم کرد و گفت:
جامی جامی من طنین دلنشین تو بودم
موسیقی عمیق تو سرچشمه آوای من است
شعر تو سخنی است خداگونه
عشق چیست اگر از مکتب تو بر نخیزد
آه ای چشمه سارها خاموش شوید
و شما ای سهره ها اگر جامی نباشد من چه باشم که بمانم
اگر جامی نباشد من چه باشم که بخوانم
که این شعر نشان دهنده نگاهی است که آراگون نسبت به جامی دارد.
وی گفت: گوته شاعر بزرگ آلمانی به دلیل اهمیتی که اشعار جامی دارد یکی از شعرهای مهم او را تابلو  و در اتاق خود نصب می کند.
او همچنین درباره آثار جامی اظهار کرد: از جمله چیزی هایی که جایگاه او را برجسته می کند آثاری است شامل دیوان کامل جامی و مجموعه مثنوی سترگ هفت اورنگ که از هفت مثنوی بسیار زیبا و کم نظیر در ادبیات فارسی تشکیل می شود.
قیامتی افزود: عبدالرحمان جامی تنها بازگوکننده مسائل تربیتی و اخلاقی نیست بلکه نقش یک مبدع اجتماعی را بازی و آسیب هایی را که در جامعه وجود داشت عنوان می کرد. به بسیاری از ازدواج های مجددی که در آن زمان صورت می گرفت می تازد و در مقابل حسادت  و ظاهرگرایی  سخت مخالفت می کرد.
این استاد ادبیات دانشگاه تربت جام اظهار کرد: یکی دیگر از آثار جامی نفحات الانس است که یکی از کم نظیرترین آثار شرح حال عرفا است و اگر قرار باشد دو شرح حال مطرح از علما نام برده شود تذکره الاولیای عطار و نفحات الانس جامی است که در شناخت عرفا کمک می کند و یکی از منابع غنی و سرشار به شمار می رود. 
وی در ادامه بیان کرد: اشعه اللمعات شرح کتاب لعمات عراقی است و جامی بزرگترین شرح دهنده افکار ابن عربی و در عین حال یکی از بزرگترین شارحان تصوف است که نشان دهنده قدرتی است که در نظم و نثر دارد و توانست خود را به عنوان یکی از بزرگترین مولفان و شارحان صوفی مشرب زبان فارسی معرفی کند.
قیامتی در پایان اظهار کرد: شاید کمتر کسی توانسته است عرفان نظری و عملی را به صورت همزمان تجربه و در عین حال معرفی کند. جامی خود یکی از چهره های صوفیان نقش بندی است که امروزه در پاکستان، افغانستان، تاجیکستان و در نقاطی از خراسان در حال فعالیت هستند و آن را زنده نگه می دارند.

منبع: ایسنا