مهمانی ویژه خدا با آداب و رسوم کرمانی
شهر تاریخی کرمان با پیشینه کهن ، گنجینه با ارزش آداب و رسوم کهنی است که بر تارک این سرزمین همچون نگینی درخشان و گواه بر هویت و قدمت این سرزمین می درخشد. این روزها ماه ضیافت الله در این خطه تاریخی با آداب و رسوم خاصی که دارد ، جلوه ای دیگر به خود گرفته و کرمانی ها ماه مهمانی خدا را با مراسم خاصی که دارند ، باشکوه تر برگزار می کنند. در سفری که باهم به کرمان داریم مهمان کرمانی ها و برخی مهم ترین سنت های این منطقه می شویم.با ما همراه باشید.
الله رمضونی
الله رمضونی سنتی است که از شب اول ماه رمضان تا پایان آن توسط جوانان و نوجوانان انجام می گیرد و بدین طریق است که عده ای از جوان ها در گروه های پنج تا ده نفره گرد هم می آیند و به در خانه ها می روند و اشعاری می خوانند که بعد از خواندن هر بیت، همراهان جمله «صل علی محمد صلوات بر محمد» را تکرار می کنند. سپس صاحبخانه در خانه را باز می کند یا از بالای پشت بام خانه یا دیوار، روی آنان آب می ریزد ، زیرا بر این باورند که آب باعث شعف و شادی و خوشحالی می شود.
پس از اینکه شعرخوانی تمام شد صاحبخانه هدایایی که بستگی به توان مالی اش دارد ازجمله خوراکی یا پول یا هر چیز دیگری به انباردار گروه می دهد و آنها برمی گردند. هدایای داده شده شامل پول یا یک خوردنی مثل گردو ، کشمش ، خرما ، بادام ، قیسی هلو و قیسی زردآلو است.
کسی نمی داند که این سنت از چند سال پیش برگزار می شده اما آنچه مسلم است اینکه قدمت آن بیش از 100سال است.
در سنت الله رمضونی در هر گروه یک سرگروه و یک انباردار وجود دارد که سرگروه شعر می خواند و انباردار هدایای صاحبخانه را دریافت می کند و در پایان نیز این هدایا بین مستمندان هر محله تقسیم می شود. این سنت همچنان در شهر کرمان ادامه دارد.
کلیدزنی
از سنت های دیگر مردم کرمان که همچنان انجام می شود کلیدزنی است. کلیدزنی بیشتر در شب های قدر و از نیمه دوم ماه رمضان شروع می شود. البته گاهی دیده شده که در نیمه اول نیز کلیدزنی انجام می گیرد ولی آنچه بیشتر رایج است نیمه دوم و شب های قدر است.
در این رسم بیشتر بیوه زنان ، زنان بدون فرزند و دختران دم بخت شرکت می کنند. هر زن حاجت مندی در طول شب با پوشاندن خود با چادر به طوری که دیده نشود ، یک کمو (سینی ) را که در آن آینه، سرمه دان، نبات و قرآن کریم قرار گرفته است به دست می گیرد و به در خانه های اهالی محله می رود و به در هر خانه ای که رسید با کلید چوبی به در خانه یا سینی می زند تا صاحبخانه در را باز کند. و با این کار صاحبخانه را به دادن کمک های مالی دعوت می کند. اگر از سوی صاحبخانه پاسخ هایی چون «چراغ بیاور» یا «قند و شیرینی بیاور» داده شود ، در این صورت زن کلیدزن امیدوار شده و کمک هایی را دریافت می کند و درغیر این صورت محل را ترک می کند. پس از گشودن در ، صاحبخانه برای روشنایی در آینه داخل کمو (سینی) نگاه می کند، برای شیرین کامی از نبات تکه ای می خورد و از سرمه برای شادکامی به چشمش می زند و بعد از اینکه این کار ها را انجام داد، مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی می گذارد.
زنان عقیده دارند هر کس از سورمه کلیدزن ها به چشمش بکشد ، در شب عید حضرت فاطمه به چشم او سورمه می کشد و روشنایی ابدی به او می بخشد. بعد از سورمه کشیدن مقداری خوراکی و پول و اگر فصل انار باشد دانه ای انار در کمو (سینی) می ریزند، زیرا عقیده دارند انار و خوراکیهایی که کلیدزن ها جمع می کنند خاصیت بسیار دارد و هر حاجتمندی بخورد حاجتش برآورده می شود. این رسم تا پاسی از شب ادامه دارد.
کلید زن نباید تا آخر این برنامه حرف بزند (به خاطر اینکه شناخته نشود حرف نمی زند) و در پایان صاحبخانه که می داند کلیدزن برای طلب حاجت آمده، می گوید: ان شاءالله حاجت روا شوید. کلیدزن می تواند مرد هم باشد اما از آنجا که چادر پوشیده است مردم فکر می کنند که زن است. گفته می شود، در کلیدزنی اجرا کننده باید از قبل نیت کرده باشد که هدایا را صرف امری خیر کند. معمولا خوراکی یا پول های جمع آوری شده به مستندان داده می شود.
کیسه مراد و پیراهن مراد
از دیگر مراسم ماه رمضان در کرمان که در بیست و هفتم ماه رمضان انجام می شود ، مراسم کیسه مراد است. در این روز بین نماز ظهر و عصر، بیشتر خانم ها کیسه ای از پارچه سفید می دوزند و در داخل آن پول می گذارند و در آن را می دوزند و برای برکت روزی و پولشان، آن را داخل خانه نگهداری می کنند.
در کرمان دختران دم بخت اگر قرار است پارچه ای برای خیاطی آماده کنند ، در همین روز 27ماه رمضان آن را در مسجد برش می زنند و سنت آن بدین گونه است که چادر را برش می زنند و هفت نفر خانم که نامشان فاطمه است باید این چادر را برای آن دختر کوک بزنند تا بختش گشایش یابد و اعتقاد دارند که با این کار مرد زندگی آنان پیدا می شود. دوختن یک پیراهن در این شب برای گرفتن مراد نیز از آداب و رسوم کرمان است. «سنگ مراد» و «حلقه مراد» نیز از جمله رسومی است که در حقیقت همگی گرو نگهداشتن چیزی برای دریافت مراد تا سال بعد بوده و اعتقاد عمومی بر این است که خداوند مراد آنها را به خاطر این شب خواهد داد.
کاشت چهل دانه جو با آب وضو
در همین روز پس از نماز ظهر و عصر، کسانی که مشکل دارند، برای گشایش کار یا مشکلاتشان 40دانه جو جدا می کنند و به هرکدام از این جوها یک قل هو الله و در مجموع 40 قل هو الله می خوانند و با آب وضو تا 3روز آنها را خیس می کنند و بعد از 3روز جو ها را می کارند و هر روز با آب وضو به این جوها آب می دهند و باورشان این است که گرهی از مشکلات آنان برداشته می شود و گشایش در مشکلاتشان ایجاد می شود.
رسم ابراهیم خانی
کرمانی ها همانند سایر مسلمانان در روز عید فطر نماز عید فطر به جا می آورند و با دادن فطریه به یاری نیازمندان می شتابند.آنها در روز عید فطر همچنین به زیارت اهل قبور می روند و غذاهایی مانند شله زرد توزیع می کنند که در این منطقه به آن «ابراهیم خانی» می گویند.
منابع: همشهری، تابناک، فارس، بیتوته، آکا ایران
