پشت پرده سینما
امیر سمواتی تهیه کننده فیلم های «دربند» ، «پنج ستاره» ،»با دیگران» و «ساكن طبقه وسط» ابتدا یک یادداشت اعتراضی نوشت بعد به شبکه خبر رفت و بعد از آن در گفت و گوی ویژه خبری شبکه دو حضور یافت و دلایل انتقادش از مناسبات سینما را بیان کرد. صحبت های او واکنش هایی هم به همراه داشته ؛ ابوالحسن داوودی و علیرضا رئیسیان می گویند اوضاع پشت پرده خیلی هم خوب است.
ماجرا چیست؟
امیر سمواتی روز بیستم اردیبهشت با انتشار یادداشتی سعی كرد به بخشی از آن چه در پشت صحنه فیلم ها می گذرد ورود كند :« مدت‌ها بود از بی‌اخلاقی‌های سینما در رنج بودم و این رنج را در چهره بسیاری از هنرمندان شایسته نیز می‌دیدم. از بی‌انضباطی که سرلوحه ساختار تولید در سینما شده است،بی‌وقت آمدن، جدی نبودن، بازیگوشی، خواب‌آلودگی، دروغ و تفکرات محفلی که بیشتر بخشی از پشت صحنه‌های فیلم‌ها را به یک بزم تبدیل می‌کند تا یک هنر، صنعت و مهم‌تر از همه استفاده از مواد مخدر که برای بعضی مایه فخر هم شده است.» در ادامه نوشت:« اگر سرلوحه یک سینماگر تعهد و بازسازی و اصلاح اجتماعی باشد این زمینه‌های آلوده، شخصیت‌های انسانی ما را به کجا می‌برد؟ مگر می‌توان سینماگر بود و نسبت‌های ریاضی را درک نکرد؟ مگر می‌توان سینماگر بود و اندیشه‌های متعالی را جست وجو نکرد؟ مگر می‌توان به انسان و کرامت او فکر نکرد؟» سمواتی بعد هم به شبكه خبر رفت و برای اثبات مدعایش روبروی سعید سهیلی(كارگردان) نشست. هرچه قدر سهیلی برای پاك بودن پشت صحنه سینما دلیل می آورد سمواتی آن ها را رد می كرد تا جایی كه سراغ آمار و ارقام رفت و گفت سی درصد از اهالی سینما مشكل اعتیاد دارند. سهیلی تاكید داشت « من به عنوان کسی که در این سینما فعالیت می کنم چنین چیزی را ندیده ام» اما سمواتی روی آنتن زنده باز هم پای بی اخلاقی ها را (بدون ذكر مصادیق ) وسط كشید و حتی یك راهكار بیان كرد: «به نظر من ما در سینما به کارت قرمز و زرد احتیاج داریم تا اگر کسی خطایی مرتکب شد این کارت ها به آن ها داده شود تا سینما از دست برخی مشکلات راحت شود.»
باور كنید پشت پرده سینما خبری نیست
«فرافكنی» این كلید واژه ابوالحسن داوودی ، كارگردانی كه این روزها «رخ دیوانه» را روی اكران دارد ،در مقابل اظهار نظر سمواتی است:« من وقتی حرف های ایشان را شنیدم خیلی تعجب كردم؛ البته آقای سمواتی معمولا فرافكنی می كنند. این مشكل به خاطر عدم مدیریت شخص ایشان است. چون در طول تجربه سی ساله ای كه در سینما داشتم حتی یك مورد با چنین مسائلی برخورد نكرده ام و اگر بوده باید توسط خود كارگردان و تهیه كننده مدیریت می شده.» علیرضا رئیسیان كارگردان فیلم هایی چون «چهل سالگی» و «دوران عاشقی» هم نظری مشابه دارد:« بنظر من رفتارهای گروهی كه در خدمت یك پروژه هستند وابسته به تفاهم و قرارداهای بین آن گروه و شخص تهیه كننده است. من خودم به شخصه در شش فیلمی كه یا مشاركت در تهیه آن ها داشتم یا مستقلا تهیه كننده بودم از این موارد سر صحنه ندیدم. اگر كسی در زندگی شخصی مسائلی دارد قطعا به خودش مربوط است و در حیطه مسولیت های حرفه ای نمی گنجد.»
از رئیسیان می پرسیم یعنی واقعا در پشت صحنه سینما خبری نیست. او می گوید:« در همه شغل ها خبری هست ولی من مورد خاصی ندیده ام. شاید یكی از علت های آن رفتار خود من به عنوان آدم منضبط در راس كار تهیه كنندگی است.» بعد هم ادامه می دهد كه:« در دنیا هم همین طور است یعنی خیلی از افراد سرشناس مشكلاتی در زندگی شخصی دارند ولی این ربطی به اصل حرفه و بازگوكردنش به عنوان امری عمومی ندارد .»
اشتباه حرفه های هولناك
موضوع دیگری كه با این دو سینماگر مطرح می كنیم شكل برخورد با مشكلات احتمالی موجود در سینما است. می پرسیم آیا رسانه ها جای مطرح كردن مشكلات است. این پاسخ داودی:«این بحثی نیست كه كسی بخواهد آن را این طور مطرح كند. بنظرم این مصداق بی تدبیری كامل و خودزنی است كه به من دلالیش را متوجه نمی شوم .ایشان وقتی به یك شكل بی تدبیری خود را در اداره جایی به گردن خانواده ای كاری و حرفه ای می اندازد. » و این هم پاسخ رئیسان:« به نظر من كسی كه این بحث ها را در رسانه ها مطرح می كند خطاكار اصلی خودش است. چون حرفه را نمی توان زیر سوال برد ؛ می شود مصادیق را در زندگی شخصی متذكر شد كه آن هم به ما ربطی ندارد ولی كسی كه این گونه حرف می زند قطعا اشتباه حرفه ای هولناكی كرده.»
خارج از سینما به ما مربوط نیست
از داودی می پرسیم ،بعضی وقت ها مشكلی هست ولی باید بی سر و صدا حل شود یك وقتی می گوییم هیچ نیست و بقیه فرافكنی می كنند. حالا در سینما این مشكلاتی كه بعضا به آن اشاره می شود نیست؟:« بعضی ها دوست دارند به هر شكلی توی بوق باشند. فكر می كنم ایشان هم جز این موارد است كه معمولا با ندانم كاری فضایی منفی را بوجود می آورد؛ بویژه با این دهن های بازی كه در سینما وجود دارند و منتظر هستند همچین بهانه هایی به آن ها داده شود، اگر مشكلی هم هست باید به شیوه درست حل شود.»
این بار هم نظر رئیسان همسو با داودی است: « این اتفاق شبیه این است كه ما همه جراحان را به دلیل این كه یك دستیاری در عملیات جراحی مرتكب اشتباهی شده بخواهیم زیر سوال ببریم. ممكن است این ها در زندگی تمایلاتی داشته باشند ولی ربطی به حرفه شان ندارد. من به شخصه سعی می كنم با افرادی كه قرار است كار كنیم، در رعایت قوانین حرفه ای همسنگ و هم تراز همدیگر باشیم. تاكید می كنم اخلاق حرفه ای سر صحنه به من مربوط است ولی خارج از آن به ما ارتباطی ندارد. اگر تهیه كننده ای با این مشكل مواجه می شود كه شخصی باعث تعلل در كار می شود در قرارداد آمده و می تواند برخورد كند ولی تعمیم دادنش به همه اتفاق خوشایندی نیست.»
سینما ضرر نمی كند؟ می كند؟
اظهار نظر سمواتی اولین واكنش به پشت صحنه سینما نیست و آخرین بار هم نخواهد بود. یك وقت بحث صدای پای ابتذال و چشم رنگی ها پیش آمد و زمانی دیگر بحث فساد و مسائل دیگر. این ها اثری روی حركت سینما می گذارد؟ داودی می گوید:«نه به هیج عنوان . این اظهارنظرها بیشتر نشان دهنده معضلات دوستانی است كه این حرف ها را می زنند؛ چون نه تنها از این قضیه آبی برای كسی گرم نمی شود بلكه اگر خود طرف یك ذره تعقل كند متوجه می شود برای خودش مشكلاتی فراوان بوجود می آید. این اتفاقات با بی كیفیتی انجام می شود و اثری سوء نخواهد داشت.» رئیسیان اما این نوع برخوردها را بی تاثیر نمی داند و شاهد مثالش را از فوتبال می آورد:« از وقتی كه بحث فوتبال كثیف شروع شد تماشاگر آن بشدت ریزش كرد چون احساس می كند اتفاقی در پشت پرده می افتد و جذابیت فوتبال گرفته می شود.
ما نباید حرفه خودمان را در معرض تهدید و بازخواست عمومی قرار دهیم. منتهی اشكال اساسی نبود مرجعی برای رسیدگی به مشكلات صنفی است.» رئیسیان در تكمیل گفته هایش این را هم اضافه می كند:« ما نباید به دلیل ضعف در فیلمسازی مرتب دیگران را محكوم كنیم .» بعد هم مكثی می كند و می گوید:« ما كه سر صحنه می رویم این قدر با نشاط و با لذت كار می كنیم كه هم خودمان و هم دیگران لذت می بریم. ایجاد چنین فضای شادی به تهیه كننده و كارگردان به عنوان مسولان مادی و هنری پروژه بر می گردد. این ها اگر گروه را درست مدیریت كنند مشكلی پیش نمی آید.» رئیسان مثالی هم از یكی از بازیگران مطرح سینما كه قرار بوده با او همكاری كند می آورد و نتیجه می گیرد با هر كسی نمی توان همكاری كرد:« یك روز آمد دفترم ؛بعد از یك ساعت صحبت گفتم محال است با تو كار كنم . برای این كه در همان جلسه دیدم از موضوع اصلی پرت است. هیچ بازیگر مهمی در جهان به این اندازه خودش را در معرض سیبل حركات ناشایست قرار نمی دهد. »
كارت زرد و قرمز
یكی از بندهای مورد تاكید امیر سمواتی دادن كارت زرد و قرمز به سینماگران متخلف است . نظر علیرضا رئیسان را در این باره جویا می شویم:« ما می توانیم معكوس این نظر را هم ببینیم . اگر تهیه كننده ای به موقع تعهدات خودش را انجام نداد باید چه كارتی به او داد؟ آن تهیه كننده ای كه همیشه بدهی دارد چه كارتی باید بگیرد؟ اصلا نظام تهیه كنندگی در ایران دچار مشكل است و الا هیچ كس نباید به خودش اجازه دهد كه در كار وقفه ایجاد كند این بی احترامی به بقیه گروه است.»
منابع: هفت صبح / کافه سینما / ایسنا
