تبیان، دستیار زندگی
الان کجا هستم؟، آیا امروز یک روز تعطیل است؟، چه زمانی نیاز دارم به خارج از خانه بروم؟، فضای همگانی کجاست؟ در چه فضاهایی میتوان راه رفت، قدم زد، گفتگو کرد، نشست، به انتظار ایستاد، ملاقات کرد ، دیدن را تجربه کرد و......
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : علی طهرانچی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یک روز تعطیل در شهر


الان کجا هستم؟، آیا امروز یک روز تعطیل است؟، چه زمانی نیاز دارم به خارج از خانه بروم؟، فضای همگانی کجاست؟ در چه فضاهایی میتوان راه رفت، قدم زد، گفتگو کرد، نشست، به انتظار ایستاد، ملاقات کرد ، دیدن را تجربه کرد و...... ، بخش اعظم زندگی من در چه فضایی سپری میشود ؟ چه زمان هایی فضای شهری پویاست ؟

شهر

حرکت مستمر در شهر از راه ها نشات می گیرد ، مسیرها با سلسه مراتب خود یکپارچگی و اتصالات شهری را به هم پیوند می دهند،این هم پیوندی فقط از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود.آزاد راه ها ، بزرگراه ها ، اتوبان ها ، بلوار ها ، خیابان ها ، کوچه ها ، بن بست ها مولفه های مولدی هستند ، جهت دوران این واکنش در اثرگذاری بر سرعت ، حرکت ، دیدن و حتی تفکر انسانی.از طلوع خورشید تا غروب آفتاب ، فرآیندی در حال وقوع است که از سکوتی به سکوتی دیگر قدم برمیدارد .فضای شهری در ساعاتی پر و خالی می شود.

نقاط عطف عملکردی و فعالیتی به مانند بازار مرکزی ، بازارچه ها ، مرکز شهر ، مجتمع های اداری و تجاری کاملا گویای این تحول میباشند. مراکز جاذب جمعیتی بنا بر انگیزش انسانی ، متفاوت عمل میکنند . خواستگاه انگیزشی برای سوق پیدا کردن و حضور بعمل رساندن در محیط عاملی را گسترش میدهد که در بروز رفتار خلاصه می شود. سرانجام بروز رفتار محرکی را در فضای شهری تزریق میکند که معنا شناسی و حس مکان را برای شهروندان به ارمغان می آورد. 
 موسیقی شهروندی در شروع صبح با هیجان ، تحرک  و پراحساس مستتر در لابه لای شهر طنین نواز می شود.در انتهای روز به حالتی مبدل می شود که در مواردی دلتنگی ، خستگی و در کل بدنبال پناهی است جهت تقویت و تامل و بازتولید قوای خویش برای فردایی روشن تر. امید و انگیزه ، آینده روشن و پویایی را ترسیم میکند که زندگی را ازجریان ساکن و بی تحرک خود خارج می کند.
فضای همگانی و یا فضای عمومی ، محفل و یا قراردادی در فضاست که مرز و دامنه بخصوصی را حاکم نیست بلکه بر رفتارها جان میگیرد.بنابراین حضور یا عدم حضور فردی در این فضا بر انتخاب و تصمیم استوار است.فضایی جهت تعامل و به اشتراک گذاشتن دیدگاه ها و نظرات.به این ترتیب مانعی نسبت به راه دادن و یا راه ندادن هر قشر یا انسانی مستقیم وجود ندارد . اما قابلیت های بالفعل و بالقوه در فضاست که معیاری برای ماندن و یا گذر کردن ، می شود. "فرانسیس تیبالدز" نیز عرصه عمومی را چنین تعریف می كند:عرصه های عمومی، مهمترین بخش شهرها و محیط های شهری هستند. در چنین عرصه هایی، بیشترین تماس، ارتباط و تعامل بین انسانها رخ میدهد. این عرصه ها تمام بخشهای بافت شهری را که مردم به آن دسترسی فیزیکی و بصری دارند، دربر میگیرد. بنابراین، این مکانها از خیابانها، پارکها و چهارراه ها تا ساختمان های محصور کننده آنها را شامل میشود.

فضاهای همگانی با شیوه زندگی شهروندان در تعامل میباشند و بنابراین هر دو بر هم اثر گذار هستند.موفقیت و یا عدم موفقیت یک شهر و یا یک فضای شهری موفق بستگی تام به مشارکت و همدلی هر دو حوزه شهروند و شهرساز دارد

معنای زندگی و سبک زندگی در هر فرهنگ و خرده اقلیمی متفاوت است .در سرچشمه وجودی زندگی ، دیدی از جهان بینی انسانیت را معرفی میکند که از سرشت و فطرت درونی هر شخصی برگرفته شده است.بنابراین موجودیت انسانی در بستر پروش یافته خود با اصولی بنیادین در تعامل است.حفظ اصول و ارزشها عناصری را متشکل می شود که چهارچوب ها و حریم ها را مشخص میکند ، پایبندی و پایداری از این عناصر دریچه نگاه به آینده را به پیرامون خود نشان میدهد و همچنین اصالت شکل گیری این هویت را جاودانه سپاس میگوید.این چهارچوب ها و دستورالعمل ها ، قواعدی را بازگو میکند که رفتار یک جامعه را در تحقق فرهنگ آن ملت مستولی می شود.در سخنی از  امام علی ( ع ) می فرمایند: "من عاشق زندگی ام و بیزار از دنیا . از ایشان پرسیدند مگر بین زندگی و دنیا چه فرقی است ؟ فرمودند دنیا حرکت بر بستر خور و خواب و شهوت است و زندگی نگریستن در چشم کودک یتیمی است که از پس پرده ی شوق به انسان می نگرد."
در انتهای این نوشتار با ذکر به این نکته که فضاهای همگانی با شیوه زندگی شهروندان در تعامل میباشند و بنابراین هر دو بر هم اثر گذار هستند.موفقیت و یا عدم موفقیت یک شهر و یا یک فضای شهری موفق، بستگی تام به مشارکت و همدلی هر دو حوزه شهروند و شهرساز دارد.به راستی اگر بپنداریم و اندیشه کنیم که زندگی ، روزمره ای بیش نیست و فقط باید هر روز را به شب و شب را به روز مبدل گردانیم بس خیالی بیهوده را طی کرده ایم .اما اگر زندگی را به معنای پیش درآمدی برای هستی و رسیدن به سرمنزل مقصود خود و رویارویی با معبود خود بدانیم آن وقت چگونه باید رفتار کنیم. آنگاه فضای همگانی فضایی می شود برای هدایت گری و  تشویق و ترغیب جامعه برای نیل به سعادت و رستگاری.....

علی طهرانچی
کارشناس ارشد طراحی شهر
بخش محیط شهر تبیان

منابع :
-شهرسازی شهروندگرا / فرانسیس تیبالدز/ترجمه حسن علی لقایی ، فیروزه جدلی / انتشارات دانشگاه تهران

مطالب مرتبط:

شهر سالم، شهروند سالم

پس ما کجا ورزش کنیم؟

رابطه سبک زندگی و معماری امروز