همیشه معطر باش!
آداب استفاده و خواص عطر در احادیث و علم
الگو بودن حضرت رسول (ص) برای انسان‌ها، بدون هیچ تردیدی از سوی خداوند تایید شده است. به همین دلیل، امت محمدی باید ایشان را الگوی خویش در تمام کردارشان قرار دهند. یکی از عادات این الگوی نمونه، معطر بودن ایشان است.
عطر زدن در هر روز
امام کاظم (علیه‌السلام) می‌فرماید: شایسته است که مرد، هر روز از بوی خوش استفاده کند و ...(4)
یک روز در میان
رسول خدا (صلّی‌الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: دوستم جبرئیل به من گفت: یک روز در میان خود را معطر ساز و این کار در روزهای جمعه ترک نشود. (5)
روز جمعه
رسول خدا به علی (علیه‌السلام) فرمود: یا علی، بر تو باد که هر جمعه خود را خوشبو کنی، زیرا این عمل از سنّت من است و تا زمانی که بوی آن از تو نمایان باشد برایت حسنه می‌نویسند. (6) عثمان بن مظعون به رسول خدا عرض کرد: می‌خواهم استفاده از عطر [و چند چیز دیگر] را کنار بگذارم. رسول خدا فرمود: عطر را کنار نگذار، زیرا فرشتگان بوی خوش مۆمن را می‌بویند، بنابراین دست‌کم در روز جمعه از بوی خوش استفاده کن. (7)
پس از وضو
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: برای رسول خدا (صلّی‌الله علیه و آله و سلم)، مشکدانی از قلع بود که پس از هر وضو، بلافاصله آن را به دست گرفته، خود را خوشبو می‌ساخت. (8)
نکته: در آداب وضو گرفتن وارد شده است که پس از اتمام وضو، بوی خوش استعمال کنی تا علاوه بر طهارت معنوی، ظاهرت نیز خوشبو باشد. (9)
هنگام نماز
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: (اَنَّ الصَّلوةَ مُتَطَیِّب اَفضَلُ مِن سَبعینَ صَلاةً به غیرِ طَیِّب) (10) دو رکعت نماز با عطر، بهتر از هفتاد رکعت نماز کسی است که عطر نزده است.
امام خمینی (ره) همیشه هنگام نماز از عطر و بوی خوش استفاده می‌کردند و شاید بدون بوی خوش، به نماز نایستاده بودند. حتی در نجف هم که نماز را در پشت بام منزل می‌خواندند، همیشه عطری به همراه خود می‌بردند. (11)
موقع روزه داری
امام صادق (علیه‌السلام) هرگاه روزه داشت، به خود عطر زده می‌فرمود: (الطیب تحفة الصائم) (12) بوی خوش، تحفه‌ی روزه‌دار است. امام صادق (علیه‌السلام): هر که در حال روزه، اولِ روز خود را با عطری خوشبو کند، هیچ‌گاه عقل خود را از دست نمی‌دهد. (13) نکته: یعنی تندخویی که از لوازم گرسنگی و تشنگی است، به سبب بوی خوش از او دور می‌گردد.
ماه رمضان
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: هر کس در روز اول ماه رمضان یک کف گلاب به صورت بریزد، در آن روز از خواری و پریشانی، ایمن گردد و هر که یک کف گلاب به سرش بریزد، در آن سال از مرض سرسام ایمنی یابد. (14)
موقع زیارت
از جمله آداب زیارت این است که زوار محترم به هنگام زیارت، لباس تمیز و مناسب بپوشند و خود را خوشبو کنند و ... (16)
عید نوروز
امام صادق (علیه‌السلام) برای نوروز اعمالی را به معلی‌بن‌خنیس آموخت و به او فرمود: چون روز نوروز شود، غسل کن و خود را کاملاً خوشبو کن. (17)
هنگام مسافرت
حضرت رسول (صلّی‌الله علیه و آله و سلم) هنگام مسافرت، شش چیز را با خود همراه داشت: شیشه‌ی عطر، آینه، شانه، مسواک، سرمه‌دان، قیچی. (18)
موقع بیماری
امام خمینی (ره) در حالی که در بیمارستان بستری بودند و سرم به ایشان وصل بود هم مستحبات زیر را ترک نکردند: تلاوت قرآن، شانه، عطر و ... (19)
محل‌های استفاده از عطر
محل استفاده از عطر هر کجای بدن می‌تواند باشد، اما برای استشمام بهتر بوی عطر بهتر است آن را در نقاط نبض‌دار بدن مانند: مچ دست، پشت گوش‌ها، گردن، زیر بازو، محل خم شدن ساعد و بازو، و پشت زانوها استفاده کرد. چون جریان خون قوی و پوست گرم‌تر می‌باشد، بنابراین به تبخیر عطر کمک می‌کند. (البته باید حساسیت محل مورد نظر را در نظر گرفت) در روایات هم چنین آمده است:
1- شارب: حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: عطر به شارب زدن از اخلاق پیامبران و احترام کرام‌الکاتبین است. (20)
2- محاسن: رسول خدا (صلّی‌الله علیه و آله و سلم) زیاد از عطریات استفاده می‌کرد به طوری که اثر آن در محاسن و سر مبارکش پیدا بود. (21)
3- گودی گردن: حسن بن جهم می‌گوید: خدمت امام رضا (علیه‌السلام) رسیدم، ظرفی نزد من آورد که در آن مشک بود. خطاب به من فرمود: از این مشک بردار و بر خود بمال. مقداری برداشتم و بر خود مالیدم. فرمود: مقداری دیگر بردار و بر گودی پایین گردن بمال. (22)
4- سجده‌گاه: امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: (کانَ یَعرِفُ مَوضِعَ سُجُودِ اَبِی‌عَبدِالله به طیبِ رِیحَه) جایگاه سجده امام صادق (علیه‌السلام) از بوی عطر آن‌جا شناخته می‌شد. (23)
5- محل نماز: عایشه می‌گوید: پیامبر به ما فرمان داده بود تا در خانه‌ها، جایگاه نمازی بسازیم و آن را پاکیزه و خوشبو کنیم. (24)
آداب بوییدن و استشمام
مالک جهنی روایت کرده است، گلی را به حضرت امام جعفر صادق (علیه‌السلام) دادم، ایشان گرفتند و بوییدند و بر دو دیده گذاشتند و سپس فرمودند: هر که گلی را بگیرد و ببوید و بر دیده‌ها بگذارد و بگوید (اللهم صلّ علی محمد و آل محمد) هنوز گل را بر زمین نگذاشته، گناهانش آمرزیده می‌شود. (25)
و در روایت دیگری به همین مضمون امام علی‌النقی هادی (علیه‌السلام) فرمودند: هر که گلی را ببوید و بر چشمانش بگذارد و صلوات بر محمد و آل محمد بفرستد، حق‌تعالی برای او به قدر بیابان عالج که مابین مکه، شام و عراق کشیده شده است حسنه بنویسد و به عدد ریگ بیابان، از گناهان او بزداید. (26)
پیامبر (صلّی‌الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: هرگاه به یکی از شما گلی دادند، پس آن را ببوید و بر چشمانش بگذارد که آن از بهشت است، پس هرگاه گلی به شما هدیه دادند، آن را رد نکنید. (27)
و نیز می‌فرماید: هر کس گلاب را به صورت بمالد، در آن روز پریشانی و بدحالی به او نرسد و هنگامی که گلاب را به صورت و دست‌ها می‌مالد، حمد خدای را بکند و صلوات بر محمد و آل او بفرستد. (28)
الگوی معطر
(لَقَد کَانَ لَکُم فِی رَسولِ اللهِ اُسوَةٌ حَسَنَه) (29) الگو بودن حضرت رسول (صلّی‌الله علیه و آله و سلم) برای انسان‌ها، بدون هیچ تردیدی از سوی خداوند تایید شده است. به همین دلیل، امت محمدی باید ایشان را الگوی خویش در تمام کردارشان قرار دهند. یکی از عادات این الگوی نمونه، معطر بودن ایشان است.
- پیامبر خدا آن قدر معطر می‌زیست که هرگاه از کوچه و گذرگاهی می‌گذشت، پس از عبورش، آنان که از آن مسیر می‌گذشتند از رایحه‌ی خوشِ برجای مانده، می‌دانستند که پیامبر از این کوچه گذشته است. (30)
- آنقدر عطر و مواد خوشبوکننده بر سر و صورت خود می‌زد که گاهی جلوه و براقی آن در موهای سرش پیدا بود. با مشک و عنبر خود را خوشبو می‌ساخت، گاهی هم با عود و غالیه خود را معطر می‌کرد. (31)
- هیچ‌گاه هدیه‌ای را که عطر بود، رد نمی‌فرمود. (32)
- بیش از آنچه برای خوراکی و طعام خرج کند، در راه عطریات خرج می‌کرد. (33)
- هرگاه عطری به او عرضه می‌شد، از آن استفاده می‌کرد و می‌فرمودند: بوی آن خوش است، سنگینی هم ندارد. استفاده از بوی خوش را همیشه دوست داشت و از آن لذت می‌برد. (34)
- از بوی نیکویش همه او را می‌شناختند، حتی وقتی نزد فاطمه (علیهاالسلام) خود را با کساء یمانی پوشانده بود، وقتی حسنین هر کدام به ترتیب وارد خانه می‌شوند، پس از سلام به مادر عرض می‌کنند: (إنّی أشَمُّ عِندَکِ رائِحَةً طَیِبَه کَأَنَّها رائِحَةُ جَدّی رَسول الله) من بوی خوشی احساس می‌کنم، گویا بوی جدم رسول خدا می‌باشد. (35)
لیست منابع اشاره شده در متن را می‌توانید در اینجا ببینید.
