سخني كوتاه در فضيلت ماه‏هاي سه گانه (رجب ـ شعبان ـ رمضان)«قسمت اول»

سيد محمد جواد مُهري

ماه رجب، ماه ولايت و امامت، ماهي است كه رحمت گسترده الهي بر بندگانش مي‏بارد. تنها نياز به مقداري توجه دارد تا اين رحمت شامل حال ما نيز گردد.

فرا رسيدن اين ماه، نعمت بزرگي است كه بايد از آن بهره فراوان ببريم و نگذاريم شبها و روزهايش، با غفلت سپري شود. عبادت و نيايش، نماز و روزه، دعا و صلوات و سرانجام به ياد خدا بودن و تذكر در اين ماه خجسته، لذتي ديگر دارد، همين بس كه اگر يك روز از اين ماه را با خلوص نيت و با توجه قلب روزه بگيريم، مستوجب رضوان بزرگ الهي خواهيم شد. رسول‏خدا(ص) مي‏فرمايد:

«ألا ان رجب و شعبان شهراي و شهر رمضان شهر أمتي ألا فمن صام من رجب يوما ايمانا و احتسابا استوجب رضوان الله الاكبر و اطفي صومه في ذلك اليوم غضب الله و اغلق عنه باب من ابواب النار ولو أعط مثل الارض ذهبا ما كان بأفضل من صومه و لايستكمل اجره بشي‏ء من الدنيا دون الحسنات اذا اخلص لله عزّوجلّ، له اذا أمسي عشر دعوات مستجابات».

هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من‏اند و ماه رمضان ماه امتم. آگاه باشيد، هر كه يك روز از ماه رجب را با ايمان و اخلاص روزه بگيرد، مستوجب رضوان بزرگ الهي مي‏گردد و روزه‏اش در آن روز بي‏گمان خشم خداوند را فرو مي‏نشاند و دري از درهاي دوزخ را بر روي خويش مي‏بندد و اگر به اندازه گستره زمين، زر به او داده شود برتر از روزه‏اش نخواهد بود و پاداش اين روزه هرگز با حسنات دنيوي قابل مقايسه نيست جز اين كه بايد اخلاص داشته باشد و براي تقرّب به خداي عزوجل انجام داده باشد و همانا شب هنگام، ده دعايش مورد استجابت قرار مي‏گيرد.

در روايت ديگري از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه فرمود:

«رجب شهر الله و شعبان شهري و رمضان شهر امتي» ماه رجب، ماه خداست و ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امتم.

از حضرت سؤال شد: ما معني قولك رجب شهر الله»؟ چه معنا دارد سخنت كه فرمودي ماه رجب ماه خداست؟ حضرت پاسخ داد: «لانّه مخصوص بالمغفرة، فيه تحقن الدماء و فيه تاب الله علي اوليائه و فيه أنقذهم من يد أعدائه» زيرا ماه رجب ويژه آمرزش و مخصوص مغفرت است. در اين ماه خوني ريخته نمي‏شود (حتي در جاهليّت نيز ماه رجب جزء ماه‏هاي حرام به حساب مي‏آمد و جنگ و خونريزي در آن تعطيل مي‏شد) و در اين ماه، خداوند اوليا و محبينش را مورد آمرزش قرار مي‏دهد و توبه‏شان را مي‏پذيرد و آنان را از دشمنانشان مي‏رهاند. سپس فرمود:

«من صام كلّه استوجب علي الله ثلاثة أشياء: مغفرة لجميع ما سلف من ذنوبه و عصمة فيما بقي من عمره و أمنا من العطش يوم الفزع الاكبر» هر كه تمام اين ماه را روزه بدارد، سه چيز از خدايش دريافت مي‏كند:

1ـ آمرزش براي تمام گناهان گذشته‏اش.

2ـ مصونيتي براي باقي مانده از عمرش.

3ـ ايمني از تشنگي روز قيامت.

امام كاظم(ع) مي‏فرمايد: «رجب نهر في الجنة اشدّ بياضا من اللّبن و أحلي من العسل، من صام يوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر» رجب نام رودي است در بهشت كه از شير سفيدتر و از عسل شيرين تر است، هر كه يك روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او عطا كند.

به هر حال در فضيلت و بركات اين سه ماه مبارك، روايات زيادي از رسول خدا و ائمه هدي عليهم صلوات الله نقل شده كه همه دلالت بر عظمت اين سه ماه دارد و تأكيد بر روزه گرفتن و نيايش و مناجات كردن و دعا و خواندن قرآن و

خدمت به بندگان خدا كردن و نياز نيازمندان را برطرف نمودن و خيرات و صدقات دادن و افزايش عبادت دارد و به جاست كه در اين باقيمانده از ماه شريف رجب و دو ماه پس از آن، فرصت را بيش از پيش غنيمت شمريم و به عبادت روي آوريم و با خلوص و توجه، از درگاه حضرت ذي‏الجلال توبه و طلب مغفرت كنيم و دل‏ها را با مؤمنين صاف نمائيم و از كدورتها و تنگ نظري‏ها و حسادت‏ها و جسارت‏ها دوري جوئيم. جا دارد كه در اعمال و رفتار و كردار و گفتار خود تجديد نظر كنيم و هيچ كاري را جز براي كسب اجر و پاداش معنوي انجام ندهيم و خدا را مد نظر قرار دهيم و به ياد او و به نام او، به كارهاي خير روي آوريم و از بدي‏ها، زشتي‏ها، پلشتي‏ها، كدورتها ، نفرتها ، بدگماني‏ها، ماديگري‏ها، هواپرستي‏ها و خودخواهي‏ها كه مايه بدبختي و شقاوت و آلودگي و بدفرجامي و سيه روزي و بدنامي و سرانجام خشم خداوندي است دوري جوئيم. جدّا بدبخت و ناكام است كسي كه اين ماه‏هاي ارزشمند را دريابد و به مغفرت الهي دست نيابد.

عزيزان! به فكر خود باشيد و در اين روزهاي خجسته، از عذاب دردناك و خشم خدا به او پناه ببريد و كاري نكنيد كه به جاي درهاي بهشت، درهاي دوزخ بر روي شما گشوده شود. اينك ماه‏هاي رحمت و مغفرت فرا رسيده و خداوند درهاي بهشت را بر رويتان گشوده، هشدارتان باد، عملي از شما سر نزند كه اين درها بسته شود و به جاي آن‏ها، درهاي جهنم گشوده شود. برحذر باشيد كه به جاي مغفرت، مستوجب عذاب نگرديد، به خدا لحظه‏اي تحمل عذاب الهي را نداريم؛ گو اين كه هيچ عذابي سخت‏تر و دردناك‏تر از غضب خدا و روي برگردانيش از ما نيست، به او پناه مي‏بريم و از او درخواست مغفرت و آمرزش مي‏كنيم و اميدواريم از ما راضي گردد.

ولي بي‏گمان رضايت الهي، آسان به دست نمي‏آيد، نياز به عمل صالح و قلب سليم و نيّت پاك و توبه نصوح دارد كه اگر

ما با تمام وجود به خدا بازگشتيم، خداوند بي‏حساب ما را مورد لطف و كرامت خود قرار مي‏دهد. مبالغه و گزاف نيست اگر كسي بگويد كه يك روز روزه ماه رجب يا ماه شعبان داراي چنان كرامت‏ها، مقام‏ها، لطف‏ها، پاداش‏ها و اجرهاي فراوان است. اين سخن پيامبر بزرگ اسلام است كه فرمود: «من صام من رجب يومين لم‏يصف الواصفون من اهل السماء و الارض ما له عندالله من الكرامة و كتب له من الاجر مثل اجور عشرة من الصادقين في عمرهم بالغة اعمارهم ما بلغت و يشفع يوم القيامة في مثل ما يشفعون فيه و يحشره معهم في زمرتهم حتي يدخل الجنة و يكون من رفقائهم و من صام من رجب ثلاثة ايام، جعل الله عزّوجلّ بينه و بين النار خندقا أو حجابا طوله مسيرة سبعين عاما و يقول الله عزوجل له عند افطاره لقد وجب حقك عليّ و وجب لك محبتي و ولايتي أشهدكم يا ملائكة الله أنّي قد غفرت له ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر».هر كه دو روز از ماه رجب را روزه بدارد وصف كنندگان زمين و آسمان نمي‏توانند اندازه كرامت او را نزد خداوند وصف و بررسي كنند و پاداش او مانند پاداش ده نفر از راستگويان است و به اندازه عمرشان هرچند دراز باشد و همانا در روز رستاخيز مانند آنان شفاعت مي‏كند و در كنار آنان و همراه آنان محشور مي‏شود و در بهشت با آن‏ها دوست و رفيق خواهد بود و هر كه سه روز از ماه رجب را روزه بدارد خداوند بين او و دوزخ، گودال و يا حجابي قرار دهد كه طولش هفتاد سال است و هنگام افطار به او مي‏گويد: بنده‏ام! حقّت بر من واجب، و محبّتم و ولايتم براي تو واجب شد اي فرشتگان گواهي دهيد كه من تمام گناهانش را آمرزيدم.

اينها هرگز سخن گزاف نيست، فقط نياز به خلوص و قصد قربت واقعي دارد و چه مشكل است اين يك شرط، هم چنان كه نزد صديقان چه آسان است و سهل. در روايت‏ها، تكرار شده كه دو ركعت نماز اگر با قصد قربت باشد، كافي است كه بهشت را براي انسان تضمين كند و امام ـ رحمة الله عليه ـ همواره مي‏فرمود: من كه نتوانستم اين دو ركعت را به جا آورم شايد شماها بتوانيد!!

البته نمي‏خواهم ـ خداي نخواسته ـ آيه يأس بخوانم و دوستان را از رحمت الهي نوميد كنم چه به اندازه خلوصمان و به اندازه قصد قربتمان، قطعا پاداش خواهيم داشت ولي بايد پيوسته تلاش كرد كه نيّت، مستحكم‏تر گردد و توجه به خدا بيشتر شود وخلوص افزايش يابد تا شناخت خدا آسان‏تر گردد و توجه به خدا بيشتر شود و تكامل افزونتر و قرب نزديك‏تر و محبت از دو سوي: «رضي الله عنهم و رضوا عنه ذلك الفوز العظيم» خداوند آنها را راضي و آنها از خدا راضي شدند و اين است رستگاري و بهروزي بزرگ.

اينكه منادي در روز قيامت ندا مي‏كند اين ماه رمضان است چه بسيار مردمي كه به وسيله آن رستگار و پيروز شدند و چه بسيار كساني كه بدبخت و سيه روز گشتند، همه‏اش به خاطر همين قصد قربت و توجه است. به هر حال اين دو سه ماه مانند ديگر ماهها نيست؛ بايد تلاش و سعي كنيم كه يك لحظه‏اش بدون ذكر خدا سپري نشود و از هر چه موجب غضب اوست جدّا پرهيز گردد؛ از دروغ ، تهمت، غيبت، حسد، دشنام به يكديگر، اهانت به مؤمنين و هرچه از حبّ ذات و خودخواهي تراوش مي‏كند و انسان را از پرستش خدا به پرستش شيطان وا مي‏دارد بايد اجتناب كرد و دوري نمود. وانگهي به هر چه كه صبغة الله است و مايه سعادت و خوشبختي است و انسان را به خدا نزديك مي‏سازد و به وي تكامل مي‏بخشد، بايد روي آورد تا روسفيد شد.

دوستان! رحمت خداوند بسيار وسيع و گسترده است، آن را با نماز و نيايش و روزه دريابيد. در ماه رجب چنان‏چه از رسول گرامي اسلام(ص) نقل شده بسيار استغفار كنيد. حضرت مي‏فرمايد: «استكثروا في رجب من قول استغفر الله و اسألوا الله الا قالة و التوبة فيما مضي والعصمة فيما بقي من آجالكم» در ماه رجب بسيار كلمه «استغفرالله» را بر زبان جاري كنيد و از خداوند آمرزش گناهان گذشته و مصونيت از گناهان در آينده را بطلبيد.

«و اكثروا في شعبان الصلاة علي نبيّكم و أهله» و در ماه شعبان بسيار صلوات و درود بر پيامبر و اهل بيتش بفرستيد.

«و رمضان شهر الله تبارك و تعالي استكثروا فيه من التهليل والتكبير و التحميد و التمجيد و التسبيح و هو ربيع الفقراء فاظهروا من فضل ما انعم الله به عليكم علي عيالاتكم و جيرانكم و احسنوا جوار نعم الله عليكم و تواصلوا اخوانكم و اطعموا الفقراء والمساكين من اخوانكم فانه من فطر صائما فله مثل اجره من غير ان ينقص من اجره شيئا» و ماه رمضان ماه خداوند تبارك و تعالي است پس در آن بسيار لا اله الا الله، الله اكبر، الحمدلله و سبحان‏الله بگوئيد و بسيار ذكر خدا بر زبان جاري سازيد و همانا ماه رمضان بهار مستمندان است پس، از آن چه خداوند بر شما تنعم كرده و ارزاني داشته بر خانواده و همسايگانتان ارزاني داريد و نعمت‏هاي الهي را به جاي خود مصرف كنيد و با دوستان احسان نمائيد و به بيچارگان و مستمندان كمك كنيد كه همانا هر كه يك روزه‏داري را افطار دهد مانند پاداش او از خدايش دريافت كند بي‏آن‏كه از پاداش و اجر خودش چيزي كاسته شود.

و به مناسبت ماه رمضان سخنان ديگري خواهيم داشت كه در وقت خود (در ماه آينده ان شاءالله) بيان خواهيم كرد.

در اين خلاصه گويي فقط خواستيم مقداري دِين خود را نسبت به اين ماه‏هاي پرفضيلت ادا كنيم و دوستان را تذكر دهيم كه به بهترين وجه از آن استفاده كنند و اوقاتشان را بيهوده مصرف ننمايند و با ياد و ذكر الهي، بهشت برين را براي خود تضمين نمايند و بالاتر اين كه به رضوان بزرگ خدا ـ به خواست خدا ـ دست يابند.