تأسى حضرت فاطمه معصومه(س) به حضرت فاطمه زهرا(س) - تأسى حضرت فاطمه معصومه (س) به حضرت فاطمه زهرا (س) نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تأسى حضرت فاطمه معصومه (س) به حضرت فاطمه زهرا (س) - نسخه متنی

احمدرضا احمدى

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید













تأسى حضرت فاطمه معصومه(س) به حضرت فاطمه زهرا(س)




احمدرضا
احمدى




سفر
تاريخى و سرنوشت ساز هشتمين آفتاب تابناك آسمان ولايت،
امام على ابن موسى الرضا(ع) به ايران، اين سرزمين
را كانون مقدس اهل بيت (ع) قرار داد تا آنان كه بى صبرانه در انتظار
طلوع خورشيد ولايت در ايران بودند فرصت آشنايى با
خاندان رسول الله(ص) واهل بيت(ع) او را بيابند.



با
هجرت امام رضا(ع) به مرو، اگرچه بدون رضايت قلبى ايشان صورت
گرفت، خيل مشتاقان و دوستداران و نزديكان آن حضرت كه دورى و
فراغ از ايشان را برنمى تابيدند بار سفر بستند و با انگيزه
ديدار با آن بزرگوار مشقات سفر طولانى از مدينه تا مرو را به
جان خريدند، اگر چه بسيارى از آنان به دليل نيات پليد
دستگاه خلافت و مخالفان اهل بيت(ع) در همان راه به ديدار معبود
شتافتند و با آرزوى ديدارش ، به لقاءا... پيوستند.





كريمه
اهل بيت، فاطمه معصومه(س)، دختر دانشمند و پرهيزكار موسى بن
جعفر(ع) از برجسته ترين شخصيتهايى است كه مشتاقانه به ديدار
برادر بزرگوارش شتافت و اگرچه فرصت پيدا نكرد محضر آن امام را دريابد،
ولى سفر آن بانوى گرامى به شهر ساوه و قم اگرچه كوتاه و در دوره
بيمارى صورت گرفت، منشأ خدمات فراوانى براى ايرانيان
بود.





حضرت
فاطمه معصومه(س) همواره در طول تاريخ مورد توجه بسيارى از
دانشمندان، فضلا و عالمان دينى قرار گرفته است. بسيارى از
بزرگان دينى مقامى شامخ و هم شأن دردانه رسول خدا(ص) فاطمه
زهرا(س) براى آن بزرگوار قائلند. همچنان كه ائمه معصومين(ع) نيز
خود، بارها و در روايتهاى متعدد شأن و فضايل والاى حضرت
معصومه(س) را ستوده و دوستداران اهل بيت(ع) را به توجه بيشتر به ايشان
فراخوانده اند. فاطمه معصومه(س) به لحاظ مقام بلند معنوى و علمي، جلوه
اى از وجود حضرت زهرا مى باشد كه در پاكدامنى و طهارت نفس مقامي
در شأن حضرت زهرا(س) پيدا كرده است. آن بزرگوار همچون صديقه كبري(س)
از همان آغاز در دامن پدرى مهربان و شخصيتى معنوى و جليل
القدر (موسى بن جعفر) و در خاندانى كه به علم و تقوا و فضايل
اخلاقى شهرت داشتند، پرورش يافت و آداب و خلوص دينى و
روحانى را در محضر پدر و برادر بزرگوار خويش فراگرفت.



عبادت،
زهد، پارسايي، تقوا و پاكدامنى حضرت معصومه(س) همچون مادرش،
زهرا(س) زبانزد دوستداران خاندان پاك عصمت و طهارت(ع) بود.



آن
حضرت به لحاظ علمى و اخلاقى نيز والاترين مقام را در بين
فرزندان امام موسي(ع) بعد از برادر بزرگوارشان، امام رضا(ع) داشت،آن گونه كه
بايد او را چون مادرش، «عالمه غير معلمه» ناميد.



فاطمه
اى ديگر از نسل پيامبر(ص)






«فاطمه»
در لغت به معنى بريده شده و جدا شده مى باشد و علت اين
نامگذارى بر طبق احاديث نبوى ، اين است كه پيروان
فاطمه(س) به سبب او، از آتش دوزخ بريده ، جدا شده و بركنارند. بنابراين
چون صديقه كبري(س) در مقام عصمت ، پاكدامنى و تقدس روحى و
جسمى در بالاترين مقام قرار داشت، به همين اسم ناميده مي
شد.



موسي
بن جعفر(ع) نيز نام دخترش را چون پيامبر(ص)، فاطمه نهاد. فاطمه
معصومه(س) نيز مانند مادرش داراى عالى ترين مقامات معنوي
و پاكترين مكانت روحى است. آن بزرگوار همانند زهراى مرضيه،
همچون پاره اى است كه از آتش دورافتاده و در بالاترين جايگاه
قدسى قرار گرفته است. آن حضرت علاوه بر طهارت ظاهرى و حجب و حياي
بيروني، طهارت روحى و باطنى خاصى دارد كه معنويت
و نورانيت خاصى به او بخشيده است.



تجليگاه
عصمت زهرا(س)



حضرت
فاطمه معصومه(س) بانويى بهشتى و آراسته به زيباييهاي
معنوى و روحى است كه فضايلش دليلى جز عصمت ندارد.
آن بانوى مقدس، پرورش يافته دامان بزرگ مردى است كه چون پيامبر(ص)،
جايگاهى رفيع و مقامى بلند در نزد خداوند داراست. همچون
مادرش(زهراى اطهر)، پاكى رفتار و پاكى كردار پدر را تجربه نموده
و همانند او خود از زينتهاى مادى و زيورهاى ظاهري
بريده است. عصمت معصومه(س) همان عصمت زهراست و شايد از دلايلي
كه او را معصومه ناميده اند، اين باشد كه مقام عصمت مادرش، زهراي
اطهر(س) در او تجلى يافته باشد. بى شك به دليل همين
مقام عصمت است كه جايگاهى بلند در بين ائمه معصومين(ع) يافته
است.



بنابر
روايات، لقب معصومه اولين بار از سوى امام رضا(ع) بر خواهر
نهاده شد و ايشان از روى محبت و اشتياق به خواهر، او را بدين
نام فراخواند. آن گونه كه آن امام در جايى مى فرمايد:«هركس
معصومه را در قم زيارت كند، مانند كسى است كه مرا زيارت كرده
باشد.»(1)




فداها
ابوها




از
شواهدى كه مى توان به وجود شباهت بين صديقه كبري(س)
و فاطمه معصومه(س) دلالت كرد، اينكه هر دو بزرگوار توسط پدران گرانقدر خويش
با يك عبارت خاص(فداها ابوها) كه براى هيچ بانوى ديگري
به كار نرفته است، مورد تفقد قرار گرفته اند.



يكي
از علماى معروف نجف اشرف از كتاب «كشف اللئالى » نقل كرده است كه روزي
جمعى از دوستداران و شيعيان موسى بن جعفر(ع) براي
طرح مسايل خود به محضر آن حضرت رهسپار مى شوند. در اين هنگام
امام كاظم(ع) در مسافرت بودند، لذا سؤالهاى خود را نوشته و به خانواده امام
تحويل دادند تا در سفر بعد به ديدار آن امام نائل شوند. هنگام وداع ديدند
حضرت معصومه(س) پاسخ پرسشها و مسايل آنها را نوشته و آماده كرده است. آنها
شادمان مى شوند و آن را مى گيرند. در هنگام مراجعت در مسير
با امام كاظم(ع) روبه رو مى شوند و ماجرا را به عرض حضرت مى رسانند.
امام(ع) آن نوشته را از آنان مى خواهد و مطالعه مى كند و پاسخهاي
فاطمه معصومه(س) را درست مى يابد. آنگاه سه بار مى فرمايد:
«فداها ابوها» (پدرش به فدايش باد)



اين
موضوع علاوه بر مقام بلند علمى حضرت معصومه(س)، توجه خاص امام كاظم(ع) به ايشان
را نيز مى رساند زيرا اين عبارت فقط درباره حضرت صديقه
كبري(س) و آن هم از زبان پيامبر اكرم(ص) به كار رفته بود.




شفيعه
روز جزا






«شفاعت»
از مهمترين اصول مذهب شيعه به شمار مى آيد. در اسلام
بالاترين جايگاه شفاعت از آن رسول خداست و بعد از ايشان، ائمه
معصومين(ع) از اين جايگاه براى نجات اهل محشر برخوردارند.
با اين حال، دو تن از برجسته ترين بانوان اسلام نيز از چنين
جايگاهى برخوردارند و به نقل از روايات در روز محشر دستگير
دوستداران و محبان اهل بيت(ع) قرار مى گيرند؛ حضرت زهرا(س) و
فاطمه معصومه(س). درباره شفاعت گسترده دختر رسول خدا همين بس كه شفاعت به
عنوان مهريه آن بزرگوار از طرف خداوند مقرر گرديد و بنا به روايات
اسلامى ، آن حضرت در روز قيامت به عنوان شفيعه روز جزا، به
شفاعت گسترده از امت خويش خواهد پرداخت. با اين حال پس از صديقه
كبرى هيچ بانوى ديگرى به جز حضرت معصومه(س) در
گستردگى شفاعت در حد حضرت زهرا(س) قرار ندارد.



شفاعت
گسترده حضرت فاطمه معصومه(س) تا آنجاست كه سالها قبل از تولدش، امام صادق از ايشان
خبر داده و مى فرمايند:« به زودى بانويى از
فرزندانم به آن سوى كوچ مى كند كه نامش فاطمه دختر موسى بن جعفر
است كه با شفاعت او همه شيعيانم وارد بهشت مى شوند» (2)



و در
جايى ديگر فرمود:





«همه
امت جدم محتاج شفاعت معصومه اند و با شفاعت ايشان به بهشت مى روند.»



برادر
بزرگوار آن بانوى بزرگوار، امام رضا(ع) نيز در زيارتنامه اي
كه براى خواهر گرامى اش آورده در بيان اوصاف آن بانوي
مكرمه به مقام شفاعت حضرت معصومه(س) اشاره مى كند. در اين زيارتنامه
مى خوانيم: «اى فاطمه در بهشت شفاعتم كن، زيرا تو مقامي
بس ارجمند و والا در پيشگاه خداوند دارا هستي» (3) و اين خود
نشان دهنده شأن و مقام بسيار عظيم آن شفيعه روز جزا است چنانچه
در فراز ديگرى از زيارت مخصوص آن حضرت آمده است كه : «فان لك
عند ا... شأنا من الشأن»(4) و اين عبارت بدين معناست كه اگر ما از تو
طلب شفاعت مى كنيم بدين دليل است كه تو در پيشگاه
خداوند داراى شأن و منزلتى عالى و وصف ناپذير هستي
كه فقط خداوند و اوليايش بر اين رتبه و جايگاه واقفند.



علاوه
بر ايشان، امام جواد(ع) نيز به گونه اى به همين موضوع
اشاره كرده است:«هر كس حضرت معصومه(س) را زيارت كند بهشت بر او واجب مي
شود»



دفاع
از حريم ولايت



از ديگر
ابعادى كه مى توان به وجود شباهتهايى بين اين
دو بانوى گرانقدر- فاطمه زهرا و فاطمه معصومه(س)- پى برد بحث ولايت
پذيرى و دفاع از حريم ولايت مى باشد.



حضرت
زهرا(س) در روزهاى سخت بعد از رحلت پيامبر(ص) تا واپسين لحظات
عمر گرانبار خويش، در دفاع از حقانيت و جايگاه ولايت اميرمؤمنان
به بيان استدلالهاى متين و استوار و روايتهاى متعددي
از پيامبر(ص) مى پرداخت و بدين طريق براى اثبات جايگاه
ولايت در خاندان اهل بيت(ع) تلاش مى نمود. از مهمترين
استدلالهاى آن حضرت، خطبه ايشان در مسجد مدينه بود كه سرشار از
مفاهيم بلند ولايى مى باشد. اما همان گونه كه حضرت
زهرا(س) در چنان شرايط حساسى به دفاع از اهل بيت(ع) پرداخت ديگر
سلاله پاك رسول ا...، فاطمه معصومه(س) ، دختر دانشمند موسى بن جعفر نيز
در شرايطى كه اهل بيت(ع) از جايگاه واقعى خويش
دور افتاده بود و جانشينان بر حق رسول اكرم(ص) يكى پس از ديگري
به شهادت مى رسيدند، با اشاره به رواياتى از پدران خويش،
به ويژه فاطمه(س)، به تبيين حقانيت ائمه معصومين(ع)
و بخصوص اميرالمؤمنين(ع) پرداخت و با اثبات ولايت او، بر ولايت
امامان معصوم ديگر نيز صحه گذاشت. روايات متعددى از آن
حضرت نقل شده كه اغلب درباره امامت و ولايت حضرت علي(ع) مي
باشد. از مهمترين اين روايات، روايتى است كه با چند
واسطه از حضرت زهرا(س) نقل شده است كه فرمود:«پيامبر در شب معراج مشاهده كرد
روى پرده اى از درگاه بهشت نوشته است معبودى جز خداى يكتا
و بى همتا نيست و محمد رسول خدا و على ولى و رهبر مردمند
و جايى ديگر نوشته شده بود : شيعيان علي
رستگارانند»(5)





همچنين
در روايتى ديگر از حضرت زهرا(س) نقل مى كند كه آن حضرت
فرمود:« آيا سخن رسول خدا را فراموش كرده ايد كه در روز غدير خم
فرمود: هر كس من مولاى او هستم پس على مولاى اوست و نيز
به على فرمود: نسبت تو به من همانند نسبت هارون به موسى است»(6) و نيز
در روايت ديگرى صديقه كبري(س) مى فرمايد:«
آگاه باشيد هر كسى با دوستى آل محمد بميرد شهيد
مرده است»





بنابراين،
اشاره حضرت معصومه(س) به احاديث غدير و منزلت آن هم به روايت از
حضرت فاطمه زهرا(س)، نشانگر تلاش ايشان براى اثبات جايگاه ولايت
در نزد اميرالمؤمنين و فرزندان معصومش(ع) مى باشد و از همين
روست كه او را «عالمه محدثه» نيز ناميده اند.



پاداش
عظيم زيارت






ايرانيان
همواره براى زيارت و ديدار مزار معصومين و آل ا... ارزش و
تقدس بسيارى قايل بوده اند. زيارت، غبار از دل خسته دلان
و عاشقان اهل بيت(ع) مى زدايد و روح انسان را در حريم پاك
و بى آلايش اين ذخيره هاى الهى در روي
زمين، به پرواز مى كشاند و آنان را به استمداد روحى و قلبي
وادار مى كند.



در
نزد ايرانيان و عاشقان خاندان پاك حضرت رسول(ص)، زيارت حضرت
معصومه(س) كه همگان با لقب «كريمه اهل بيت» صدايش مي
زنند، حلاوت و جذابيت خاصى دارد. درباره فضيلت و پاداش عظيم
زيارت آن بزرگوار روايات متعددى نقل گرديده است. از جمله
اينكه امام رضا(ع) به يكى از برجسته ترين دانشمندان و
محدثان اهل قم مى فرمايد: « اى سعد(بن سعد) از ما نزد شما قبري
است» سعدبن سعد مى گويد: آيا قبر فاطمه دختر موسى بن
جعفر(ع) را مى گوييد؟ امام رضا(ع) مى فرمايند: آري،
هر كس او را زيارت كند در حالى كه آگاه به حق او باشد، بهشت از آن
اوست»



از
امام صادق(ع) نيز روايت شده است: «هر كس او را زيارت كند بهشت
بر او واجب گردد» و در جايى ديگر روايت شده: «زيارت
او همسنگ بهشت است» از امام جواد(ع) نيز اين گونه نقل شده است:« هر كسي
قبر عمه ام را در قم زيارت كند، به بهشت خواهد رفت.»(7)



بنا
بر اين روايات، به جز وجود مطهر حضرت زهرا(س)، كمتر زنى است كه
به چنان مقام شامخى رسيده باشد كه زيارتش پاداش بهشت را براي
زائرش دربر داشته باشد. در زيارتنامه مأثوره اى كه از طرف امام رضا(ع)
براى خواهر گرامى خود وارد گرديده و پس از حضرت زهرا(س) فقط
اوست كه صاحب چنين زيارتنامه اى است، جايگاه رفيع و
منزلت والاى آن بانوى مكرمه به خوبى بيان شده است. خود
امام رضا(ع) در بيان اشتياق دوستداران به زيارتش مى فرمايد:
«كسى كه معصومه را زيارت كند گويا مرا زيارت كرده است»(8)



از آيةا...
مرعشى نجفى نقل گرديده كه در جمع شاگردانش درباره دليل
آمدنش به قم مى فرمود : «پدر و مادرم در نجف اشرف سكونت داشتند. من هم در
همان شهر به دنيا آمدم و بزرگ شدم، پدرم مرحوم آيةا... سيد
محمود مرعشى نجفى كه براى زيارت حضرت زهرا(س) اشتياق
فراوان داشت چهل شب را در حرم حضرت على به سر مى برد، به اميد اينكه
قبر شريف حضرت زهرا(س) را بيابد. شب چهلم در عالم رؤيا به محضر
امام صادق(ع) مشرف مى شود كه ايشان مى فرمايند: خداوند به
خاطر مصالحى قبر حضرت زهرا(س) را براى همه مخفى نموده است. اگر
مى خواهى به موهبت زيارت مرقد حضرت زهرا(س) برسى مرقد
حضرت معصومه(س) را كه بانوى بزرگوار اهل بيت است زيارت كن و به
دامن او چنگ بزن. از اين رو طبق سفارش پدر، به قصد زيارت مرقد مطهر
حضرت معصومه(س) از نجف به قم آمدم و به اصرار آيةا... حائري(مؤسس حوزه
علميه قم) ماندگار شدم.»(9)



بنابراين
بايد گفت، مرقد آن حضرت در رتبت، هم شأن مرقد صديقه كبري(س) و
تجليگاه مرقد منور دختر رسول خدا، حضرت زهراى اطهر(س) مى باشد.
بانوى والا مقامى كه حرم باصفايش و قدر و منزلت والايش ياد
آور قدر و منزلت قبر گم شده  عصمت كبراى حق فاطمه زهرا(س) است و پناه بردن 
صادقانه به حريم كرمش، گره گشاى هر مشكل و بر طرف كننده همه  گرفتاريهاست.



وفات
و خاكسپارى







در
سال 201هجرى خواهر گرامى امام رضا(ع) به اتفاق تعدادى از
برادران و خواهران آن بزرگوار به شوق ديدار مجدد با برادر، عازم خراسان شدند
ولى در ميانه راه و در شهر ساوه عده اى از مخالفان اهل بيت(ع)
كه از پشتيبانى حكومت برخوردار بودند به مقابله با آنان پرداخته و تقريباً
همه همراهان را به شهادت رساندند. حضرت معصومه(س) نيز در اثر اين
حادثه بيمار شدند و حتى بنا به روايات توسط عمال حكومتي
مسموم مى شوند و چون ادامه راه دشوار مى گردد درخواست مى كنند
تا او را به شهر قم كه مركز شيعيان بوده، ببرند. آن حضرت در حالي
كه بشدت بيمار بوده اند، 17 روز در اين شهر به سر مى برند و در
اين مدت همواره مشغول به عبادت و راز و نياز با پروردگار بودند؛ در
حالى كه پذيراى دوستداران و شيعيان قم نيز
بوده اند تا اينكه در روز 23 ربيع الاول سال 203 بر اثر همان بيماري
و يا مسموميت به شهادت مى رسند. اين در حالى است كه
به گفته مورخان، بيش از 27 سال از عمر آن بانوى بزرگوار سپري
نشده بود.



اين
موضوع كه ايشان در هنگام شهادت و يا وفات 27 سال بيشتر نداشته
اند و هنوز در آغاز دوره جوانى به سر مى برده اند، ذهن بسياري
را به خود جلب كرده، زيرا ايشان نيز به مانند زهراي
اطهر(س) در حالى كه بيش از 27 سال از عمرشان نگذشته بود در دوره جواني
به ديدار حق شتافتند.





همچنين
در جريان خاكسپارى و تدفين نيز فضيلت ديگري
براى آن بانوى بزرگوار برشمرده اند كه بى شباهت با صديقه
كبري(س) نيست و آن فضيلت اينكه ديده و شنيده
نشده است بعد از حضرت زهرا(س) بانويى جز حضرت معصومه(س) توسط معصوم به
خاك سپرده شود، در حالى كه از بزرگان روايت شده است در مراسم تدفين
آن بانوى بزرگوار دو سواره كه از جانب ريگزار به سوى آنان آمده
و بر جنازه نماز خواندند و جسم مطهر آن بانوى بزرگوار را در داخل سرابي
كه از قبل آماده شده بوده است، دفن كردند و بدون اينكه با كسى سخني
بگويند و كسى آنها را بشناسد، سوار بر مركب مى شوند و مي
روند. به گفته اين بزرگان بعيد نيست كه اين دو بزرگوار،
امامان معصومي(امام رضا(ع) و اما جواد(ع) بوده باشند كه براى اين
امر مهم به قم آمدند.(10)








1-
كريمه اهل بيت ، على اكبر مهدى پور



2-
انوار المشعشعين، محمد على كاتوزيان، ج1 ، ص11



3-
بحارالانوار، ج102، ص266



4-
همان



5-
بحارالانوار، ج 67، ص76



6-
الغدير، ج1، ص179



7-
عوالم، ج 21 ص 331



8-
بحارالانوار، ج102، ص266



9-
به نقل از مجله پاسدار اسلام، شماره 177



10-
تاريخ قم، ص 214






/ 1