تبیان، دستیار زندگی
تواضع و حضرت عباس (علیه‌السلام) یک دو قلوی بهم چسبیده!...بازخوانی در روز میلاد!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دو قلوهای بهم چسبیده!

گریه امام زمان(عج) در مصیبت حضرت ابوالفضل علیه السلام

از ویژگی‌های بارز و مهمی که در حضرت اباالفضل (علیه‌السلام) مشهود است ادب و تواضع ایشان است که در مقابل امام و مولای خود سر تعظیم فرود می‌آورد و با همه ابهتی که دارد در مقابل مولایش متواضعانه و مؤدب برخورد می‌کند.

تواضع چیست؟!

تواضع ضد کبر و به معنای شکسته نفسی است که سبب می‌شود انسان خود را برتر و بالاتر از دیگران ببیند. لازمه تواضع انجام کردارها و گفتارهایی است که سبب بزرگداشت سایرین گردد و مداومت بر این رویه نیرومندترین درمان برای از بین بردن کبر و غرور به حساب می‌آید.

کودکی اباالفضل و تواضع

در روایات نقل است که حضرت عباس از همان کودکی بنا بر تربیت مادر بزرگوارشان همواره به رعایت ادب و تواضع در مقابل امام حسین(علیه‌السلام) اهتمام می‌ورزیدند. ایشان همواره به شکسته نفسی در مقابل امام (علیه‌السلام) پرداخته و سعی می‌نمودند در رکاب ایشان باشند.

ذکر اخبار تواضع و زندگی عباس (علیه‌السلام)

درباره تواضع و ادب احادیث و روایت بسیاری نقل شده است که سبب می‌شود در تحصیل آن و تشبه به امثال حضرت عباس(علیه‌السلام) ایجاد شوق نماید. از جمله رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: ما تواضَعَ احدٌ لله إلاّ رفعه الله؛ هیچ کس برای خدا تواضع نکرد مگر این که خداوند به او رفعت بخشید. مصداق و تبلور بارز این حدیث در حضرت اباالفضل(علیه‌السلام) دیده می‌شود. آنگاه که در روز عاشورا و در صحرای کربلا بخاطر تواضع نسبت به ولی الهی، به طلب آب، رهسپار فرات شد و در بازگشت جسم پهلوانش آماج تیرها قرار گرفت شرافتی عظیم یافت تا با حضور حضرت زهرا (علیهاالسلام) بر بالین خویش به رفعتی ابدی دست یابد!

اصل تواضع بزرگ شمردن خداوند و درک هیبت و عظمت اوست و هیچ عبادتی برای خدا نیست که آن بپسندد و قبول کند مگر آن که در آن تواضع است و به حقیقت معنای تواضع نمی‌رسند مگر بندگان مقرّبی چون حضرت عباس(علیه‌السلام) که به وحدانیّت خداوند رسیده‌اند.

در روایتی شریف از امام رضا(علیه‌السلام) درباره حقیقت تواضع پرسیدند. حضرت فرمودند:

التواضع درجات: منها ان یَعرف المرءُ قدرَ نفسه فینزلها منزلتَها بقلبٍ سلیمٍ، لایحُبّ ان یأتی إلی أحدٍ إلاّ مثلَ مایؤتی إلیه، إن رأی سیّئهً دَرَأها بالحسنهِ، کاظمُ الغیظ عافٍ عن النّاس و الله یُحبُّ المُحسنین؛ تواضع دارای درجاتی است: یکی از آنها این است که انسان قدر خود را بشناسد و با قلبی سلیم خود را در جایگاه شایسته خود قرار دهد و با هیچ کس رفتاری نکند که دوست ندارد با او مثل آن رفتار کنند، اگر از کسی بدی دید آن را با نیکی دفع کند، خشم خویش فرو خورد و از مردم بگذرد و خدا نیکوکاران را دوست دارد.

حضرت عباس(علیه‌السلام) بنده خوب خدا و مؤمن متواضعی است که با قلب سلیم، خود را در جایگاه شایسته خود قرار داده است. چنانچه در زیارت نامه مخصوص ایشان می‌خوانیم:

السلام علیک أیّها العبدُ الصّالح، المطیع لله و لرسوله و لأمیرالمؤمنین و الحسن و الحسین صلی الله علیهم و سلّم؛ سلام بر تو ای بنده شایسته حق و مطیع امر خدا و رسول خدا و امیرالمؤمنین و حضرت حسن و حسین صلوات الله علیهم.

اباالفضل عباس(علیه‌السلام) به زیور ادب و تواضع در برابر ولی خدا آراسته بود و این چنین بود که با زندگی مطلوب الهی زندگی کرد و جاودانه مرگ را در آغوش کشید.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در حدیثی شریف فرمودند: چون خداوند بنده‌ای را به اسلام هدایت کند و صورتی زیبا به وی دهد و او را در جایی قرار دهد که دون شأن او نباشد و با این همه او را تواضع ارزانی دارد، وی از برگزیدگان خداست. به راستی قمر بنی هاشم در جایگاه والایی که قرار داشت با تواضعی الهی در برابر امام حسین(علیه‌السلام) جان خود را برای دفاع از دین الهی هدیه نمود.

امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «تواضع اصل هر شرف و بزرگی نفس و مرتبه بلندی است... تواضع آن است که برای خدا و در راه خدا باشد و غیر آن بکر است و هر که برای خدا تواضع کند خداوند او را بر بسیاری از بندگان شرافت می‌دهد.»

در فراز دیگری از زیارت ایشان می‌خوانیم:

حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام

أشهد لک بالتسلیم و التصدیق و الوفاء و النّصیحه لخلف النّبی صلی الله علیه و آله؛ گواهی می‌دهم برای تو که حضرتت مقام تسلیم و تصدیق و وفاداری و خیرخواهی در حد کمال نسبت به حضرت امام حسین(علیه‌السلام) فرزند پیامبر(صلی الله علیه و آله) داشتی.

امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «تواضع اصل هر شرف و بزرگی نفس و مرتبه بلندی است... تواضع آن است که برای خدا و در راه خدا باشد و غیر آن بکر است و هر که برای خدا تواضع کند خداوند او را بر بسیاری از بندگان شرافت می‌دهد.»

این چنین در زندگی حضرت عباس(علیه‌السلام) مشاهده می‌شود که برای خدا و در راه خدا تواضع نمود و نیکو برادری بود که با صبر و تحمل و جهاد امر پروردگارش را اطاعت نمود: فنعم الأخ الموواسی... فنعم الصّابر المجاهدُ المُحامی الناصر و الأخ الدافع عن أخیه المُجیبُ إلی طاعَهِ ربّه.

تواضع مزرعه خضوع و خشوع و خشیت و حیاست و این صفات جز از تواضع و در تواضع پدید نمی‌آید. اصل تواضع بزرگ شمردن خداوند و درک هیبت و عظمت اوست و هیچ عبادتی برای خدا نیست که آن بپسندد و قبول کند مگر آن که در آن تواضع است و به حقیقت معنای تواضع نمی‌رسند مگر بندگان مقرّبی چون حضرت عباس (علیه‌السلام) که به وحدانیّت خداوند رسیده‌اند.

قرآن کریم می‌فرماید: وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا ؛ بندگان خاص خدای رحمان کسانی‌اند که با آرامش و بی تکبر(متواضعانه) بر زمین راه می‌روند. (فرقان/63)

نتیجه گیری

تواضع و ادب در مقابل خدا و برای خدا در مقابل ولی الهی. از ویژگی‌های بارز حضرت عباس (علیه‌السلام) بود که جا دارد در سالروز میلاد حضرتش دوباره خوانی شده و با عهدی مجدد بکوشیم از بندگان خاص خدای رحمان گردیم. إن شاءالله

رادفر- کارشناس گروه دین و اندیشه تبیان


منابع و مآخذ

1- قرآن کریم

2- مفاتیح الجنان- زیارت حضرت عباس علیه السّلام

3- بحارالانوار- جلد 15، باب تواضع

4- نهج الفصاحه (احادیث رسول اکرم صلی الله علیه و آله)

5- تفسیر المیزان- علامه طباطبایی(ره)

6- علم اخلاق اسلامی- سیدجلال الدین مجتبوی

7- جامع السّعادات- مرحوم نراقی- ج اوّل

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.