پرسش

سلام ، چرا خداوند مثل گذشته برای این زمان امامی را حاضر (نه مانند امام زمان غائب ) قرار نداده ؟ من قبلا این سوال را پرسیده بودم و پاسخ این بود که چون این امام هم مثل امام های قبلی میکشتند و امام زمان هم در این زمان حاضر است و برکار ما نظارت میکند . اما من میگویم آیا این حق ما نیست که مانند مردم هزاران سال پیش که امامی بوده و آن ها را به راه راست هدایت میکرده برای این زمان هم امامی باشد و خودش را معرفی کند و مردم را به راه راست هدایت کند با این که شاید در این زمان کسی حرف اورا باور نکند و باز هم آن امام را بکشند همین طور که خداوند می دانست که بعضی از امام ها و پیامبران به دست مردم کشته می شوند اما باز هم آن ها را برای راهنمایی مردم فرستاد پس چرا خداوند اجازه نمی دهد امام زمان حاضر باشد و همه اورا ببینند و مثل بقیه امامان مردم رابه راه راست هدایت کند؟

پاسخ

با سلام و احترام
دوست گرامی
غیبت امام زمان (عج) از اموری است که بشر از کشف آن ناتوان است و پیوسته مورد سؤال او قرار گرفته و فکرها را مشغول نموده است، ولی باید توجه داشت که بر اساس برخی روایات علت و فلسفة واقعی غیبت امام مهدی (عج) سرّی از اسرار الهی است که حکمت آن بر بندگان پوشیده است و جز خدا و به اذن معصوم (عج) کسی نسبت به آن اطلاع کافی و کامل ندارد و تنها بعد از ظهور آن حضرت این مطلب روشن خواهد شد. لذا پیامبر اکرم (ص) می فرماید:
"ای جابر!(غیبت امام زمان) سری از اسرار الهی می باشد که بر بندگان پوشیده است، مبادا در امر خدا شک کنی، چرا که تردید در امر خدا کفر است" (1)
و چنانکه عبد الله بن فضل هاشمی روایت کرده که از امام صادق (ع) شنیدم می فرمود:
"همانا برای "صاحب الامر" غیبتی تخلف ناپذیر است، به طوریکه اهل باطل در آن تردید می کنند".
عرض کردم:یا بن رسول الله!چرا غیبت می کند؟
فرمود:به علتی که به ما اجازه نداده اند آشکار سازیم.
عرض کردم:چه حکمتی در غیبت اوست؟
فرمود:همان حکمتی که در غیبت حجتهای پیش از او بوده است، حکمت غیبت قائم بعد از آمدن خود او ظاهر می شود، چنانکه حکمت سوراخ کردن کشتی توسط خضر، و کشتن آن بچه، و تعمیر دیوار، برای حضرت موسی 7 ظاهر نگشت، مگر موقعی که خواستند از هم جدا شوند" (2)
بنابراین هر چند نمی توان به همه اسرار غیبت آن حضرت پی برد، اما با استفاده از روایات معصومین (ع) به برخی از این علل و حکمتها اشاره می کنیم:
الف) آزمایش مردم
چنان که می دانیم یکی از سنتهای ثابت الهی آزمایش بندگان و گزینش صالحان و پاکان است، به طوری که صحنه زندگی همواره صحنه امتحان و آزمایش است، تا بندگان از این راه در پرتو ایمان، استقامت و تسلیم خویش در پیروی از اوامر خداوند تربیت یافته و به کمال برسند، و استعدادهای نهفته آنان شکوفا گردد. لذا در برخی از روایات آمده است که فلسفة غیبت امام زمان (عج) آزمایش مردم است، در این زمینه به چند روایت توجه فرمایید:
1ـ رسول اکرم می فرماید:
"او (امام زمان (عج)" کسی است که از (نظر) یاران و شیعیانش غایب می شود، که در آن غیبت جز آنکه خداوند قلبش را به ایمان آزموده باشد در اعتقاد به امامت حضرت ثابت قدم نمی ماند (3)
2ـ امام حسین (ع) می فرماید:
"برای امام مهدی (عج) غیبتی است. در این غیبت برخی از دین برمی گردند و برخی ثابت قدم میمانند، هر کس در این غیبت صبر کند و بر مشکلاتی که از سوی دشمنان ایجاد می شود استقامت کند، به قدری از اجر خداوند بهره مند می گردد که انگار در کنار پیامبر (ص) با شمشیر با دشمنان جنگیده است" (4)
3ـ امام موسی بن جعفر می فرماید:
"هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد مواظب دین خود باشید، مبادا کسی شما را از دین خارج کند. او ناگزیر غیبتی خواهد داشت، به طوری که گروهی از مؤمنان از عقیدة خویش بر می گردند. خداوند به وسیلة غیبت، بندگان خویش را آزمایش می کند..." (5)
شیخ طوسی می گوید:از سخنان پیشوایان اسلام بر می آید که آزمایش به وسیله غیبت حضرت مهدی (عج) از سخت ترین آزمایش های الهی است. (6)
ب) آزادی از بیعت طاغوتهای زمان
در برخی از روایات اسلامی آمده است که علت و حکمت غیبت امام مهدی (ع) این است که آن حضرت بوسیلة غیبت از یوغ بیعت با طاغوتهای زمان آزاد می شود و تعهد و بیعت با هیچ حاکمی را بر عهده ندارد، تا بتواند در زمان قیام خود، آزادانه تلاش کند. دیگر امامان از روی تقیه حکومتها را به رسمیت می شناختند، ولی امام مهدی (عج) مأمور به تقیه نیست و به همین جهت با حکومت ها و طاغوت های زمان بیعت نمی کند، اگر غیبت آن حضرت نباشد، این امر شدنی نیست.
امام حسن مجتبی (ع) در این باره فرمود:
"هر کدام از ما (امامان اهل بیت (ع) در زمان خود بیعت حاکمان و طاغوتهای زمان را از روی تقیه به عهده گرفته ایم، مگر امام مهدی (عج) که عیسی بن مریم به امامت آن حضرت نماز می گذارد. خداوند ولادت او را مخفی نگه داشت و برای او غیبتی در نظر گرفت، تا زمانی که قیام می کند بر گردنش بیعت حاکمی نباشد" (7)
ج) آمادگی جهان
ظهور حضرت مهدی (عج) به عنوان خاتم الاوصیا ومنجی بشریت و کسی که در کره زمین دین اسلام را بر تمامی دین ها پیروز گرداند، قطعاً زمینه و آمادگی جهانی نیازمند است. زیرا روش و سیرة آن حضرت مبنی بر رعایت امور ظاهری و حکم به ظاهر نیست بلکه مبنی بر رعایت حقایق و حکم به واقعیات و ترک تقیه و مصامحه نکردن در امور دینی و احقاق حقوق و برقراری عدالت واقعی و اجرای تمام احکام اسلامی است.
معلوم است که انجام این برنامه و انقلاب بزرگ و همه جانبه نیازمند ترقی و رشد بشر در ناحیة علوم، معارف، فکر، اخلاق و آمادگی جامعه برای پذیرش اسقبال این نهضت و لیاقت زمامداری آن رهبر الهی می باشد. از این رو جهان باید زمینة این پذیرش را داشته باشد تا این هدف محقق شود. بنابراین می توان فقدان آمادگی جهان را یکی از فلسفه و حکمت های غیبت امام مهدی (عج) بر شمرد. (8)
نتیجه:علت و فلسفه واقعی غیبت حضرت ولی عصر (عج) یکی از رازهای الهی است، جز خداوند و پیشوایان معصوم (ع) کسی نسبت به آن اطلاع کامل کافی ندارد.
با این حال طبق بیان معصومین (ع) راز غیبت آن حضرت عبارت است از:
1ـ فراهم نبودن شرایط ظهور، برای تحقق بخشیدن به آرمانی بزرگ (گسترش عدل و قسط جهانی و به اهتزار در آوردن پرچم توحید در تمام کره خاکی) این آرمان بزرگ نیاز به گذشت زمان و شکوفایی عقل و دانش بشر و آمادگی روحی بشریت دارد، تا جهان به استقبال آن امام عدل و آزادی رود. طبیعی است اگر حضرت پیش از فراهم شدن مقدمات در میان مردم ظاهر شود، سرنوشتی مانند دیگر امامان (شهادت) یافته و قبل ار تحقق آن آرمان بزرگ دیده از جهان برخواهد بست.
2ـ در بعضی از روایات حکمتهای دیگری از جمله آزمایش مردم و اندازه پایبندی و پایداری آنان به دین وولایت بیان شده است. غیبت آن حضرت سبب می شود تا نفاق پنهان عده ای آشکار شود ایمان حقیقی محبان و شیعیان واقعی امام (ع) از افراد ناخالص و سست ایمان جدا و پاک شود و در یک جمله مؤمن از منافق معلوم گردد.
منابع و مآخذ:
1ـ "یا جابر!ان هذا الامر من امر الله و سر من الله مطوی عن عباده فایاک و الشک فی امر الله فهو کفر" محمد باقرمجلسی، ج1، ص73، باب 1، حدیث 18
2ـ "ان لصاحب هذا الامر غیبه لابد منها یرتاب فیها کل مبطل، فقلت:و لم جعلت فداک؟قال:لامر لم یؤذن لنا فی کشفه لکم قلت. فما وجه الحکمه فی غیبه؟قال وجه الحکمه فی غیبه وجه الحکمه فی غیبات من تقدمه من حجج الله ـ تعالی ذکره ـ ان وجه الحکمه فی ذلک لاینکشف الا بعد ظهوره کما لم ینکشف وجه الحکمه فیما آتاه الخضر (ع) من خرق السفینه و قتل الغلام و اقامه الجدار لموسی (ع) الی وقت افتراقهما"
3ـ "ذاک الذی یغیب عن شیعته و اؤلیاته غیبه، لا یثبت فیها علی القول بامامته الا من امتحن الله قلبه للایمان". معجم احادیث الامام المهدی (عج)، ج3، ص421 و بحار الانوار، ج52، ص101
4ـ "له غیبه یرتد فیها اقوام و یثبت علی الدین فیها آخرون ... اما ان الصابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب بمنزله المجاهد بالسیف بین یدی رسول الله (ص) ـ بحار الانوار، ج51، ص133، باب 3، حدیث 4
5ـ عن موسی بن جعفر (ع) قال:"اذا فقد الخامس من ولد فالله الله فی أدیانکم لایزیلکم أحد عنها یا بنی انه لا بد لصاحب هذا الامر غیبه حتی یرجع عن هذا الامر من کان یقول به، انما هی محنه من الله عزوجل امتحن بها خلقه..." ـ شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص204، نعمانی، الغیبه، ص 154، مجلسی، بحار الانوار، ج51، ص150، باب 7، حدیث 1
6ـ شیخ طوسی، کتاب الغیبه، ص203ـ207
7ـ "ما منا احد الا و یقع فی عنقه بیعه لطاغیه زمانه الا القائم الذی یصلی روح الله عیسی بن مریم خلفه فان الله ـ عزوجل ـ یخفی ولادته و یغیب شخصه لئلایکون لاحد فی عنقه بیعه اذا خرج ذاک التاسع من ولد اخی الحسین ..."ـ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ص132
8ـ ر.ک اطف الله صافی، امامت و مهدویت، ج3، ص143 ـ150
منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ مجموعه مقالات و گفتارها، آثار جمعی از محققین
2ـ خورشید پنهان، ستاد برگزاری جشنهای میلاد حضرت مهدی (عج)
3ـ آخرین سفر، ذبیح الله محسنی کبیر
برگرفته از کتاب:در ساحل اندیشه، اکبر اسد علیزاده، زیر نظر آیت الله جعفر سبحانی، موسسه تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (ع)
و من الله توفیق