پرسش

سلام . منظور از اینكه نمی توان سوره ای كوچك از قرآن را آورد چیست؟ مثلاً اگر به یك معلم عربی بگوییم كه 3 جمله عرفانی كه وزنش هم درست باشد خب می تواند بگوید . خب ممكن است بگوید نعوذ بالله این هم یك سوره . این تناقض ذهنی مر ا برطرف كنید. ممنون

پاسخ

با عرض سلام
اساسا مسأله تحدى تنها در قالب الفاظ و زیبایى و آهنگ آن خلاصه نمى‏شود بلكه مى‏توان گفت: اساس این تحدى در مورد حقایقى است كه قرآن آن را بیان نموده و در قالبى منحصر به فرد ارائه نموده، قالبى كه از یك سو نثر است و محدودیت قافیه و ردیف را ندارد و از سوى دیگر همانند نظم است و از زیبایى و روانى و آهنگ پذیرى برخوردار است و از ملال آورى متن ساده به دور است.
براى توضیح بیشتر لازم است به نكاتى اشاره بكنیم:
1- جاى تردید نیست در این كه قرآن كتاب هدایت است و براى سوق دادن بشر به سعادت دنیا و آخرت نازل گردیده است اما اسلوبى ویژه و خاص خود دارد كه او را از سایر كتاب ها ممتاز مى كند به این معنى كه قرآن در عین بیان مطالب مختلف، از كمال ارتباط و انسجام برخوردار بوده و جملات آن بمانند دّرهاى گرانبها و با نظم اعجاب انگیزى به هم متصل و مرتبط مى باشد كه در لابلاى این جملات مطالب عالى و حقایق زنده اخلاق و انسانى نهفته است.
2- قرآن مجید به موضوعات زیادى متعرض گردیده كه در همه این مسائل بهترین و جالبترین حقایق را به بشر ارائه داده است حقایقى كه خلل، فساد و بطلان هرگز بر آن راه ندارد و كوچكترین اشكال و ایرادى برآن متوجه نیست از این رو كسى كه مى تواند یك كلمه از كلمات قرآن را بگوید و یا یك جمله از جملات آن را بیاورد مستلزم آن نیست كه بتواند مثل قرآن بیاورد زیرا قدرت و توانایى بر مواد و الفاظ هیچگاه مستلزم توانایى بر تركیبات قرآن نخواهد بود افزون بر آن حلاوت و شیرینى و طراوت موجود در قرآن ناشى از اعجاز هست كه بشر از خلق این اعجاز ناتوان و عاجز مى باشد روشن است كه اعجاز قرآن در مجموع 4 امر تجلى یافته:
الف) فصاحت الفاظ و جمال عبارات
ب) بلاغت معانى و علو مفاهیم
ج) زیبایى شگفت انگیز نظم و تألیف
د) بى نظیرى اسلوب و سبك.
از اجتماع عوامل چهارگانه فوق است كه تأثیر در نفوس و لذت و حلاوت در حال و نرمى دل و شرح صدر و مانند آن در بشر حاصل مى گردد و به تعبیر استاد مطهرى (ره) بشر از خلق این هندسه بى نظیر موجود در قرآن ناتوان است،(1).
3- اما روشن است كه این موضوع جمله بندى و تركیب كلامى از توانایى انسان محدود بیرون و محال است لذا عجز و ناتوانى بشر از این لحاظ نیست كه گفته شود خداوند براى حفظ دلائل نبوت، قدرت مقابله با قرآن را از افراد انسان سلب كرده است زیرا ما مى دانیم كه عده زیادى به معارضه با قرآن بر آمدند و در این راه نه تنها انصراف براى آنان حاصل نگردید بلكه با تمام نیرو به این مرحله وارد گردیدند ولى عاقبت به عجز خود اعتراف نموده و عقب نشینى كردند. خلاصه اینكه به قول علامه طباطبایى قرآن مجید تنها با اسلوب لفظى خود تحدى نمى كند بلكه با جهات معنوى خود نیز مانند جهات لفظى تحدى و دعوى اعجاز مى نماید.
براى آگاهى بیشتر ر. ك:
1- طباطبایى، محمد حسین، قرآن در اسلام ص 118، انتشارات دارالكتب الاسلامیه.
2- علامه خویى، ترجمه البیان، بخش اعجاز قرآن.
3- علامه طباطبایى ترجمه المیزان ج 1 ص 71.
4- سیوطى، ترجمه الاتقان ج 1 ص 273.
پى‏نوشت‏
(1)) ر. ك سبحانى، جعفر، الهیات، ج 2، ص 145 طبع دوم و مطهرى، مرتضى، مجموعه آثار، ح 2 ص 125)

موفق باشید