پرسش

یک سوالی که ذهن من رو درگیر کرده اینکه چرا در قران بارها گفته شده که پیغمبر از میان مردم عادی برگزیده شده و یا بین مسلمانان تفاوتی نیست.ولی خدا این حق رو به حضرت محمد داده که بیش از 4 زن رو اختیار کنه و خیلی استثنا های دیگه در امر زناشویی.دلیل این چیه؟

پاسخ

با عرض سلام
تعداد همسران پیامبر كه «امّهات‏المؤمنین» به حساب مى‏آیند، یازده تن مى‏باشند به این ترتیب: خدیجه، سوده، عایشه، حفصه، زینب دختر خزیمه، ام‏سلمه، زینب دختر جحش، جویریه، صفیه، ام حبیبه و میمونه (ازواج النبى (ص)، دكتر موسى شاهین لاشین، چاپ ریاض، چاپ اول، ص 21/ سیره ابن‏هشام، ص 297، چاپ مصر، 1355 هجرى قمرى).
درباره‏ى اهداف پیامبر اسلام از تعدد همسرانش، توجه شما را به مطالب زیر جلب مى‏كنیم:
الف) علامه طباطبائى در این مورد مى‏گوید: ازدواج‏هاى آن حضرت، هر كدام روش خاصى را داشت. نخستین همسر آن حضرت خدیجه است. پیامبر اولین بار با او ازدواج كرد و بیش از بیست سال با او زندگى كرد و غیر از او با كسى ازدواج نكرد. ج) جان دیون پورت انگلیسى مى‏گوید: با این كه در آن زمان، زیاد زن گرفتن كار بدى نبود، ولى با این حال حضرت محمد (ص) تا پنجاه سالگى با یك زن زندگى كرد و تا خدیجه زنده بود، زن دیگرى نگرفت. آیا ممكن است كسى شهوت‏ران باشد و هیچ مانعى هم براى زن گرفتن در كار نباشد، با این حال با یك زن زندگى كند آن هم با زنى كه سنّ بالائى داشته باشد؟ همسران پیامبر، عقیقى بخشایش، ص 78، چاپ قبل از انقلاب). پیامبر در سن 25 سالگى با خدیجه كبرى ازدواج نمود و تا سن 50 سالگى یعنى سال دهم بعثت فقط با آن بانوى بزرگ زندگى مى نمود.
دو. اولین ازدواج آن حضرت با خدیجه چهل ساله بود و تا زمان حیات وى، با هیچ كس دیگر ازدواج نكرد.
پس از وفات خدیجه و پس از هجرت به مدینه، زنان دیگرى را به همسرى انتخاب كرد.
برخى از این زنان بیوه بودند، برخى جوان بودند و برخى پیر بودند. معلوم است كه این روش، روش شهوترانان نیست.
آن حضرت با ام‏سلمه‏ى كهنسال ازدواج كرد و
با زینب پنجاه ساله ازدواج كرد،
آن حضرت همسران خود را از زیادخواهى منع مى‏فرمود. در غیر این صورت طلاق بگیرند. با این محاسبه، انسان محقق دوراندیش نمى‏تواند براى آن حضرت، انگیزه‏هاى شهوانى در نظر بگیرد.
حضرت محمد (ص) برخى از همسران را براى قدرتمند شدن اسلام و مسلمین،
بعضى‏ها را براى دلجوئى آنان،
بعضى‏ها را براى حفظ از خطرات جانى،
بعضى‏ها را براى تأمین زندگى آنان و
بعضى‏ها را براى بیان حلال و حرام خدا به همسرى انتخاب كرد.
به عنوان مثال، آن جناب پس از خدیجه، سوده را گرفت. سوده به حبشه هجرت كرده بود و شوهرش پس از رجوع از حبشه، مرد. سوده زنى بود مؤمن و خویشانش هم كافر بودند. اگر او را به خویشان تحویل مى‏دادند، او را مى‏كشتند و یا گمراه مى‏ساختند. براى حفظ آن زن مؤمن از این خطرات، پیامبر اسلام با او ازدواج كرد و با این ازدواج سوده نجات یافت.
1. محافظت از یتیمان، درماندگان و حفظ آبروى آنان مانند ازدواج با سوده.
بعد از رحلت خدیجه كبرى پیامبر به علت نیاز مرد به همسر با خانمى به نام سوده كه شوهرش در حبشه از دنیا رفته بود و بیوه بود ازدواج نمود. سوده داراى خانواده اى مشرك و دشمن پیامبر بود و به علت این كه مسلمان شده بود هیچ پشتیبانى در خانواده خود نداشت و او را اذیت مى كردند.
زینب دختر خزیمه، از زنان مؤمن بود. در جنگ احد شوهرش كشته شد و رسول خدا با او ازدواج كرد تا بى‏سرپرست نباشد.
2. وضع قانون و شكستن سنّت غلط جاهلى مانند ازدواج با زینب دختر جحش كه رسول خدا به فرمان خدا پس از آن كه زید او را طلاق داد، او را به همسرى انتخاب كرد تا مردم بدانند كه زن پسر خوانده، مانند زن پسر نیست، و مى‏توان با زن پسر خوانده ازدواج كرد، گر چه در زمان جاهلیت، ازدواج با زن پسر خوانده ممنوع بود. ازدواج با زینب همسر طلاق داده شده زید بن حارث پسر خوانده پیامبر به امر خداوند به جهت برداشتن بدعت ازدواج با همسر پسرخوانده بود (زیرا آنان همسر پسر خوانده را مانند همسر پسر خود عروس تلقى مى كردند).- برخى از ازدواج هاى آن حضرت براى ریشه كن كردن یكسرى از سنن جاهلى بوده است. مانند ازدواج آن حضرت با زینب.
امّ‏سلمه هم شوهرش درگذشت و خود ام‏سلمه پیر شده بود و با چند تا یتیم پیامبر با او ازدواج كرد و به این ترتیب مشكل امّ‏سلمه حل شد. ازدواج با ام سلمه كه شوهرش در احد شهید شده بود و در مدینه غریب و بى كس و سرپرست چهار یتیم بود انگیزه اى الهى بود.
صفیه دختر حیىّ بن اخطب یهودى بود. شوهرش در جنگ خیبر و پدرش در جنگ بنى‏قریظه كشته شد و خودش هم اسیر شد. پیامبر خدا او را براى خود انتخاب كرد و آزاد ساخت و پس از آزاد ساختن به عنوان همسر انتخاب كرد و به این ترتیب دختر رئیس یهود را از ذلّت رها كرد. جویریه دختر رئیس طایفه‏ى بنى‏مصطلق بود. رئیس، دخترش و تعداد زیادى از افرادش اسیر شدند. پیامبر جویریه را به همسرى انتخاب كرد و مسلمانان گفتند: حال كه این طایفه، فامیل پیامبر ما شدند، ما همه‏شان را آزاد مى‏كنیم و بنى‏مصطلق هم كه چنین دیدند، همه مسلمان شدند.
میمونه، ام‏حبیبه و حفصه هم شوهرانشان مرده بودند و پیامبر با ازدواج با این‏ها، آنان را نجات مى‏داد. فقط عایشه در میان این‏ها شوهر نداشت. با توجه به این خصوصیات و با توجه به خصوصیات روحى پیامبر اسلام به هیچ عنوان نمى‏توان گفت كه ازدواج‏هاى پیامبر اسلام مانند ازدواج‏هاى متعارف بوده است (به المیزان، ج 4، ص 195، چاپ دوم، بیروت، 1974، در ذیل آیه 2 تا 6 مراجعه كنید).
ب) در جزوه‏ى «نگرشى كوتاه به زندگى پیامبر اسلام» درباره‏ى فلسفه تعدد همسران پیامبر اسلام چنین آمده است:
ازدواج‏هاى پیامبر اسلام (ص) براى چند هدف بوده است:
1. محافظت از یتیمان، درماندگان و حفظ آبروى آنان مانند ازدواج با سوده.
2. وضع قانون و شكستن سنّت غلط جاهلى مانند ازدواج با زینب دختر جحش كه رسول خدا به فرمان خدا پس از آن كه زید او را طلاق داد، او را به همسرى انتخاب كرد تا مردم بدانند كه زن پسر خوانده، مانند زن پسر نیست، و مى‏توان با زن پسر خوانده ازدواج كرد، گر چه در زمان جاهلیت، ازدواج با زن پسر خوانده ممنوع بود.
3. آزادسازى اسیران و بردگان مانند ازدواج با جویریه. پیامبر اكرم جویریه را گرفت و مسلمانان به خاطر خویشاوندى بنى‏مصطلق با پیامبر، همه‏ى اسیران را آزاد كردند و بنى‏مصطلق هم با مشاهده این وضعیت، مسلمان شدند.
4. برقرارى پیوند با قبایل و طوایف بزرگ عرب و حفظ اسلام و مسلمین مانند ازدواج با عایشه، حفصه، ام‏حبیبه، صفیه و میمونه (نگرشى كوتاه به زندگى پیامبر اسلام، ص 29، چاپ پنجم، از انتشارات مؤسسه در راه حق).
ج) جان دیون پورت انگلیسى مى‏گوید: با این كه در آن زمان، زیاد زن گرفتن كار بدى نبود، ولى با این حال حضرت محمد (ص) تا پنجاه سالگى با یك زن زندگى كرد و تا خدیجه زنده بود، زن دیگرى نگرفت. آیا ممكن است كسى شهوت‏ران باشد و هیچ مانعى هم براى زن گرفتن در كار نباشد، با این حال با یك زن زندگى كند آن هم با زنى كه سنّ بالائى داشته باشد؟ همسران پیامبر، عقیقى بخشایش، ص 78، چاپ قبل از انقلاب).
د) توماس كارلایل مى‏گوید: به رغم دشمنان، حضرت محمد (ص) هرگز شهوت‏پرست نبود و این تهمت، بى‏انصافى است (همان).
ه) گیورگیو مى‏گوید: محمد (ص) در سال 595 میلادى ازدواج كرد و زندگى خانوادگى او نمونه‏ى زهد، تقوى و پاكى بود. او همانند ابراهیم، نوح و یعقوب در محیطى ساده و بى‏آلایش زندگى مى‏كرد (همان).
براى آگاهى بیشتر ر. ك: الصحیح من سیرة النبى الاعظم، سید جعفر مرتضى عاملى، ج 4، ص 68، چاپ جامعه مدرسى
موفق باشید