پرسش

سلام ذوالقرنین در قرآن به چه كسی می گویند؟ سپاسگزار

پاسخ

با عرض سلام
در پیامبر بودن ذوالقرنین اختلاف است. بسیارى از روایات رسیده از معصومین (ع) دلالت دارد بر این كه او پیامبر نبود بلكه بنده صالحى از بندگان خدا و حجت او بر مردم بوده است. از مجموع آیات قرآن كریم در مورد ذوالقرنین هم استفاده مى‏شود كه او صاحب مقاماتى بوده است.(1). ب) هدف ذوالقرنین از لشكركشى، كشورگشایى نبوده است بلكه هدف او دعوت به توحید و مبارزه با شرك و دفاع از مظلومین بوده است. این مطلب از آیات قرآن به روشنى استفاده مى‏شود. در آیه 88 سوره «كهف» به نقل از ذوالقرنین آمده است: «و اما كسانى كه ستم كرده‏اند آنها را مجازات خواهیم كرد و سپس به سوى پروردگارشان بازمى‏گردند و خدا آنان را مجازات شدیدى خواهد نمود اما كسى كه ایمان بیاورد و عمل صالح انجام دهد پاداش نیكو خواهد دید». در آیات 92 تا 98 همین سوره ذوالقرنین در جواب مردى كه از قوم یأجوج و مأجوج به ستوه آمده بودند و مى‏گویند ما هزینه‏اى براى تو قرار دهیم كه میان ما و آنها سدّى ایجاد كنى، مى‏گوید: «آنچه را خدا در اختیار من گذاشته، بهتر است [از آنچه شما پیشنهاد مى‏كنید] مرا با نیرویى یارى كنید تا میان شما و آنها سد محكمى ایجاد كنم». از این آیات بى‏اعتنایى ذوالقرنین به مادیات و تكیه او به قدرت الهى استفاده مى‏شود. ج) در این كه ذوالقرنین از نظر تاریخى چه كسى بوده است و بر كدام یك از مردان معروف تاریخ منطبق مى‏شود، دیدگاه‏هاى مختلفى وجود دارد: 1- برخى معتقدند او كسى جز اسكندر مقدونى نیست. 2- جمعى معتقدند یكى از پادشاهان یمن بوده است. 3- جدیدترین دیدگاه این است كه همان كورش كبیر پادشاه هخامنشى است. در تفسیر «نمونه» همین نظریه تأیید شده است. (تفسیر نمونه، جلد 12، ص 542 )مرحوم علامه طباطبائى در تفسیر «المیزان» این دیدگاه را از سایر نظریات منطبق‏تر بر آیات مى‏داند. در این باره نظر قطعى نداده است. یأجوح و مأجوج، همان مغول و تاتار و دیگر اقوامى بودند كه در قسمت‏هاى شمالى آسیا به صورت بیابان گردى زندگى مى‏كرده‏اند. این دو كلمه به زبان چینى «منگوك و یا منچوك» است، كه در زبان عربى و عربى یأجوج و مأجوج خوانده شده است. در ترجمه‏هاى یونانى نیز به «گوگ و مأگوك» برگردانده شده است. كلمه منغول و مغول نیز برگرفته شده از همان مأجوج است. این اقوام در برهه‏اى از تاریخ از لاك خود بیرون آمده و تقریاً تمام قسمت‏هاى متمدن زمین- از قبیل چین، ایران، روم و دیگر بلاد را- در نور دیدند و بیشتر آثار تمدن را نابود كرده و قتل و غارت بى‏اندازه‏اى به راه انداختند. البته پس از چندى در داخل ملل دیگر هضم شده و رو به اضمحلال رفتند. البته اكنون نیز نژاد مغول و تاتار، در آسیاى مركزى وجود دارند.
پى‏نوشت‏
(1)) ر. ك: تفسیر نورالثقلین، ج 3، ص 294
موفق باشید