پرسش

باعرض سلام و خسته نباشید..
پسری 22ساله هستم که برای کنکور 96 اماده میشوم در ازمون های ازمایشی هم ثبت نام کرده ام وحدود 5 ماهی میشود که مطالعه ی جدی دارم اما نمیدانم چرا بازده مطالعه و همچنین مطالبی که خوانده ام به طور کامل برایم جا نمیافتدوومنظورم اینه که تمرکزم خیلی بهم میریزه و مطلب از دستم میره بخاطر همین استرس گرفتم و شبا تا ساعت 3-4 خوابم نمیبره ازونور کل روزمو داغونم بخاطر خواب بدی که شبش داشتم..خواهش میکنم کمکم کنید..کلا انگیزه ام خیلی بالا پایین میشه یعنی بعضی وقتا میگم برا چی اینهمه درس میخونم که چی مثلا...خلاصه درگیری پیش اومده که اصلا منشاش رو نمیدونم..
باعرض پوزش که طولانی شد...

پاسخ

با نام و یاد خدا
سلام،
دوست گرامی، مشکلی که اشاره فرمودید مشکل بسیاری از افراد است و شما نباید خود را در این زمینه تنها ببینید. ابتدا تکلیفتان را با خودتان روشن کنید. آیا واقعاً به پژوهش در رشته تحصیلیتان علاقه دارید یا خیر؟ آیا به رشته دیگری علاقه دارید؟ تا نتوانید علاقه به پژوهش و کسب علم بیشتر را در یک رشته را در خود ایجاد کنید انگیزه لازم برای مطالعه را پیدا نخواهید کرد. اگر این علاقه در شما وجود دارد مطالعه و درس خواندن را بخشی از زندگی بدانید و نه قسمتی جدا از آن، اگر با این دید نگاه کنید همیشه از مطالعه لذت خواهید برد همانطور که از ورزش کردن، صحبت با دوستان و ... خوشحال خواهید شد. اما در غیر اینصورت هنگامی که زمان مطالعه می رسد گمان خواهید کرد که باید زندگیتان را فعلاً تعطیل کرده و سراغ یک عمل اجباری و خسته کننده بروید. برای اینکه مطالعه شما عملی دوست داشتنی تلقی شود باید از خواندن و یادگیری مطالب جدید علمی لذت ببرید و از اینکه با هر سطر مطالعه به دانشتان افزوده می شود احساس غرور کنید.  سعی نکنید دائماً خود را با دیگران مقایسه کنید. سعی کنید خود را با عملکرد خود در امتحانات قبلی مقایسه کنید. اگر نمرات شما بهبود یابد یعنی شما عملکرد خوبی در فاصله بین دو آزمون داشته اید. به این موضوع فکر کنید که اگر هر هفته عملکرد خود را در مقایسه با خود بهتر کنید بعد از 1 سال چه میزان پیشرفت خواهید داست. به خودتان افکار مثبت بدهید و افکار منفی را از خودتان دور نگه دارید.  

با رعایت نکات زیر ان شاء الله تمرکز و پیشرفت شما در تحصیل افزایش خواهد یافت:
- ابتدا کمی از زمانتان را به یادداشت افکار مزاحم و تفکر در مورد آنها اختصاص دهید. علت اینکه خیلی از این افکار هنگام مطالعه به ذهن خطور می کند این است که فرصت تفکر بر روی آنها نداشته اید و این افکار در ذهن بصورت غیر طبقه بندی و نامنظم باقیمانده اند. یکبار برای همیشه به آنها فکر کنید و آنها را کنار بگذارید.
- برنامه مطالعه منظم داشته باشید و پیوسته برنامه درس خواندنتان را تغییر ندهید.
- یكی از كارهای بسیار مفید برای افزایش تمركز، نوشتن هنگام خواندن است، یعنی وقتی دارید موضوعی را می‌خوانید، كلمات مهم و بخش‌هایی كه احساس می‌كنید باید به خاطر بسپارید را بنویسید. این نوشته لازم نیست، تمیز و مرتب باشد و یا مثل یك خلاصه‌نویسی باشد؛ صرفاً نوشتن به خاطر درگیر كردن بخشی از نیمكره‌ی راست مغز، میزان تمركزتان را افزایش می‌دهد.
- همان‌طور كه می‌دانید، هر بخش از مغز انسان، مخصوص انجام فعالیتی خاص است، مثلاً بخشی مربوط به شنوایی، بخشی مربوط به بینایی‌، بخشی مربوط به لامسه و... از نظر مساحت، بخشی از مغز كه مربوط به شنوایی است، از بقیه‌ی بخش‌ها بیش‌تر است. از این رو، برای افزایش تمركز، به این صورت عمل كنید. چشم‌های‌تان را ببندید و فقط بشنوید؛ سعی كنید، 3 صدای متفاوت را در اطراف‌تان تشخیص دهید. گاهی باید چند دقیقه صبر كنید. هیچ ایرادی ندارد، صبور باشید و با این كار، الكتریسیته‌ی ساكن موجود در اعصاب شنوایی، تخلیه می‌شوند و وقتی چشم‌های‌تان را باز می‌كنید و مطالعه را ادامه می‌دهید، متوجه خواهید شد كه میزان تمركزتان چندین برابر شده است. اگر میزان حواس‌پرتی‌تان زیاد است، هیچ اشكالی ندارد كه هنگام مطالعه، چندین بار این كار را انجام دهید یعنی به محض احساس حواس‌پرتی، این تمرین را انجام دهید. (از این تمرین در ورزش یوگا، بسیار استفاده می‌شود).
- اگر هنگام خواندن درس خاصی تمرکز ندارید سعی کنید آن درس را هر روز و در بازه های زمانی کوتاه 30 الی 45 دقیقه ای مطالعه نمائید.
- در هنگام مطالعه یا در زمانهای استراحت میان دو تایم مطالعه تلویزیون تماشا نکنید.
- یک مداد، یک سیب و یا هر شی دیگر را انتخاب کنید و به آن خیره شوید، سعی کنید فکر خود را روی آن متمرکز کنید، فکر شما مانند یک حیوان گریز پا فرار می کند و پس از چند ثانیه متوجه می شوید که ذهنتان متمرکز نیست. دوباره سعی کنید که فکرتان را بر روی آن جسم متمرکز کنید. این تمرین را هر روز به مدت 2 الی 5 دقیقه انجام دهید. مطمئن باشید پس از مدتی پرش ذهن شما کمتر خواهد شد.
- حواست را جمع کن: شیوه ای ساده ولی بسیار موثر است. وقتی حواستان پرت و ذهنتان سرگردان است مرتب به خودتان هشدار دهید که «حواست را جمع کن». ممکن است در ابتدا این عمل را صدها بار در هفته انجام دهید ولی مطمئن باشید که در روزهای آینده قدرت تمرکزتان بیشتر خواهد شد.
- در رختخواب مطالعه نکنید. بعبارت دیگر در محلی غیر از مکان استراحتتان مطالعه نمائید.
- غذای سنگین و پرحجم میل نکنید.
- در محیطی با نور کافی و هوای تازه مطالعه نمائید.
- پس از هر 45 دقیقه مطالعه از جای خود بلند شده و کمی استراحت کنید.
- مطالعه روزانه را از مباحثی که کمتر به آنها علاقه دارید آغاز کنید.
با توجه به شرایط سنی تان شما تازه در ابتدای راه هستید و لذا باید از الان یک سری از مسایل و اصول را همواره در زندگی تان اجرایی کنید تا جدی نشود. افرای که می بینید بسیار با اعتماد به نفس و موفق به نظر می رسند تقریبا به هیچ تجربه ای نه نمی گویند یعنی هر موقعیتی که برایشان پیش می اید را ارزیابی کرده و تجربه می کنند تا چیزی بیاموزند(البته منظورم بی تدبیری و ورود به هر تجربه غلطی نیست) منظور این است که هر مهارت، هر هنر و هر تجربه مثبتی را حداقل برای اشنایی و هم مشاهده یک بار امتحان می کنند تا هم مهارتشان افزوده شود و هم اطلاعات نسبی در ان زمینه کسب کنند. البته همیشه هم نباید منتظر بود تا ان موقعیت اموزش دهنده باشد بلکه لازم است که خود فرد نیز اطلاعاتی زمینه ای کسب کند و هر چه بیشتر در ان شرایط خاص پر و بال بیابد. وقتی دایره اطلاعاتی خود را زیاد کنید همواره درهر موقعیتی کاری بلدید یا اطلاعاتی دارید و یا در هر جمعی حرفی برای زدن دارید، با هر فردی در هم سن وسالی می توانید ارتباط برقرار کرده و مطالب رد و بدل کنید و .. پس منتظرننشینید که اعتماد به نفس کسب کنید، اعتماد به نفس در دستان خود شماست. خود شما هستید که با مواجه شدن با شرایط مختلف و کسب توانایی در ان موقعیت می توانید به اعتماد به نفس لازم دست یابید و از شکست و زمین خوردن نهراسید.
موفق و پیروز باشید