EĞİTİM VE ÖĞRETİM

    Her halükarda, Allah rızasını ön planda tutan bir ebeveynin Muhammed (s.a.a) ümmetine ve insanlık âlemine yapabileceği en büyük iyilik hayırlı evlat yetiştirmektir. Evladın hayırlı yetiştirilmesinde talim terbiye işin olmazsa olmazıdır.

    Çocuk haneye yollanmış ilahî bir emanettir. Emanete nasıl davranılacağını İslam belirleyecektir.

    Emaneti kabul eden, emin olmak zorundadır. Aksi takdirde emanete ihanet söz konusu olabilir. Bu çocuğun harcanışıdır. Bu harcanış hem çocuğa, hem Allah (celle celaluh)"a, hem topluma, hem kendimize ihanettir.

  Böylece çocuğun bir damlacık yüreğine dünya ve ahiret saadetinin ana ilkesi yerleştirilmiş olacaktır. Nasıl ki isim verilirken de kulağına, Allahu ekber hakikati okunmuştur. Böylece, işte yavrum, bunlar dinimizin ana çizgileridir, ileride sana çok lazım olacaktır, şimdiden hatırında bulunsun demiş oluyoruz. Çocuğun hak ve hakikate açık, batıla kapalı olmasını hedefliyoruz.

    Çocuk dindarlığı ana baba dindarlığından geçer. İlk yıllarda çocuğun bütün alıcıları açık ve çalışır vaziyettedir. İyi veya kötü duyduğu ve gördüğü her şeyi kapar. Bu sebeple, mümkün mertebe, çocuk ailede güzel şeyler duymalı ve görmelidir. Böylece çocuğun ilk terbiye ocağı ana kucağı olacaktır. Önce anneler çocuklarını, sonra çocuklar annelerini yüceltecektir. Çocuk şahsiyetinin ilk tohumlarını bu yaşlarda alır. Okullar ve çevre bunları geliştirir veya köreltir.

     Çocukluk safhasında, Allah sevgisi her vesileyle verilmeye çalışılmalıdır. Sevgi kalbin gıdasıdır. Allah sevgisi ise sevgilerin zirvesidir. Yüce Allah kendi zatına merhameti ilke edinmiştir. Bu nedenle O"nun şefkat ve merhameti anlatılarak, çocuk Allah (celle celaluh)"a sevgi kapısından götürülecektir. Azabın ve cehennemin hikmetini, çok daha ileri yaşlarda hayatı, insanları ve olayları tanıdıkça kavrayacaktır. Bu sebeple, yeri geldiğinde, söversen Allah senin dilini yakar yerine sövmezsen Allah seni cennete koyar demeyi tercih etmek durumundayız. Asan kesen bir varlığı çocuğa sevdirmek mümkün değildir.

    Rab kelimesi Kur"an-ı Kerimde 965 yerde geçer. Rab, severek büyüten, geliştiren, terbiye eden demektir. Dolayısıyla eli sopalı ebeveyn (anne-baba), eli sopalı öğretmen bu tavrını Rabbûl alemîne onaylatamayacağı gibi, Efendimiz sallallahu aleyhi ve alihi vessellem"e de onaylatamaz. Bir tokat belki çocuğu zahirde hizaya getirecektir ama iç dünyasında ne yıkımlara sebep olduğunu Allah bilir. Rabbimiz severek yetiştirip geliştiren, terbiye edendir.

    Yaşlı başlı insanlar olarak hâlâ insanlardan takdir bekleriz ama maalesef takdir etmeyi bir türlü öğrenemeyiz. Hâlbuki takdir bilhassa çocuğun terbiyesinde çok önemli bir yer tutar. Bu yaşlarda çocuklar, olumlu davranışları takdir edilip mükâfatlandırılarak terbiye edilmelidir. Bir aferin, bir küçük hediye çocuk için bir düğün bayram sevinci meydana getirebilir. Unutmayalım, sevgi dünyamızın ikinci güneşidir.

    Çocuğu dinlemek, sorularını ciddiye almak ona değer vermektir. Bu çocuğun hakkı ve ihtiyacıdır. Psikiyatristler sadece dinlerler, işte o kadar. Dinlenmemek adam yerine konmamak ve muhatap alınmamaktır. Bu çocuk için önemsiz bir kişiyim duygusunun uyanmasını netice verecektir.

    Yaşı ilerledikçe çocuğa hataları elbette söylenecektir ama ne yapmaması gerektiği söylendiğinde alternatifi de söylenmelidir. Çözüm gösterilmiyorsa sadece kınama bir şey ifade etmeyecek, hatta çocuğu bunaltarak isyan ettirecektir. Allah Rasulü sallallahu aleyhi ve alihi vessellem hurmaları taşlayan bir çocuğa: Hurmaları taşlama da yere düşenlerden ye! buyurmuştur. Ne yapmaması gerektiğini söylediği gibi ne yapması gerektiğini de söylemiştir.

    Çocuk sistemli öğrenme çağına geldiğinde de, yine merakını uyandırıp sevdirerek öğretme, ilgisini canlı tutma önemlidir. En kolay iş severek yapılan iştir derler. Çocuk dersini severse zorlukları aşmak onun için eğlenceli olacak ve kendine olan güveni gelişecektir. İlgi öğrenmenin anahtar kelimesidir. İlgi bilgiyi doğuracaktır. İlgilenen bilgilenecektir. Tuzu yiyen, suyu kendisi bulacaktır. İnsanlardan farklı bir yanı olmasa da aşırı merak kişiyi hatırı sayılır bir bilgin haline getirebilir.

    İlgi ve merakın, öğrenme arzusunun bir ömür boyu artarak sürmesi ilim yolcusu için çok önemli bir vasıftır. Okulla beraber okuma da bitiyorsa okul en önemli vazifesini yapamamış, çocuktaki öğrenme arzusunu ortaya çıkaramamış, geliştirememiş demektir. Bu açıdan baktığımızda okullarımızın hali bir trajediden başka bir şey değildir. Okulların okumayı sevdirmek diye bir derdi yoktur. Okumayı sevmeyen, çocuğa nasıl sevdirecektir? Okuma sevdirilmeyecekse okul niçin vardır? Okulu bitirmiş olmak her şeyi öğrenmiş olmak demek değildir, sadece kendi kendine öğrenebilir hâle gelmektir. İnsan hayatı boyunca öğrenmeye ve öğretmeye devam edecektir. Kalem ve kitap son nefesimizle beraber elimizden düşecektir.

     Okullarımız merak uyandırmalı ve öğrenme usullerini öğretmelidir. Dağ ne kadar yüksekte olsa, yol onun üstünden aşar. Ötesini öğrenci kendisi halledecektir. Çocuğun tabii eğilimleri göz önünde bulundurulmadan icra edilen bir eğitim ve öğretim faaliyeti, çocuğu ilim yolcusu değil, diploma avcısı haline getirecektir. İstemeye istemeye işlenen derslerle, hayata değil imtihanlara hazırlayan bir sistemle çocuk nereye varacaktır? Bezginliğe, boşluğa ve bunalıma.

     Şunu da önemle ifade etmeliyim ki, çocuklarımıza yapacağımız en büyük iyilik onları Kur"an ve sünnetle tanıştırmaktır. Çocuk bir kere Kur"an ve sünnetle ilgilenmenin tadına varırsa bu ilgi bir ömür boyu sürecektir. Bu ilgi çocuğun, gönül dünyasını hep canlı tutacaktır. Bu, çocuğun kültürünün alt yapısı, ana istikameti olacaktır. Kur"an"la ilgilenen, diyalogunu Allah (celle celaluh) ile kurmuş demektir. Bu saadet-i dareyne vesiledir.

    Hâşâ ki, eğitim ve öğretim ciddi bir konudur, oyun değildir vesselam.

Not: Bu yazının hazırlanmasında Prof. Dr. M. Akif Kılavuz"un Aile Eğitimi ve Gençlik Sorunları isimli eserinden istifade edilmiştir.

İlkadım- İdris Arpat

Çocuk Eğitiminde Uygun Mesajlar

Çocuk Eğitimi