تبیان، دستیار زندگی
یكى از حقوق بسیار مهم كه اسلام براى مسلمانان معین فرموده است، حق همسایگى است. امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوار خویش نقل مى‌كند كه آنان از حضرت على علیه السلام نقل كرده‌اند كه آن حضرت فرمود: مردم ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حق همسایگى را پاس بدارید

امام علی علیه السلام

«الله الله فى جیرانكم! فان النبى صلى الله علیه و آله و سلم اوصى بهم. و مازال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم یوصى بهم حتى ظننا انه سیورثهم» ؛ شما را درباره همسایگانتان سفارش مى‌كنم. زیرا پیامبر درباره ایشان سفارش فرموده است. و آنقدر آن جناب درباره آنها سفارش مى‌فرمود كه ما پنداشتیم همسایه را از همسایه ارث خواهد داد.(1)

یكى از حقوق بسیار مهم كه اسلام براى مسلمانان معین فرموده است، حق همسایگى است. امام صادق علیه السلام از پدران بزرگوار خویش نقل مى‌كند كه آنان از حضرت على علیه السلام نقل كرده‌اند كه آن حضرت فرمود: مردم از پیامبر پرسیدند: اى پیامبر خدا، آیا در مال مسلمان غیر از زكات حق واجب دیگرى هم هست كه باید آن را بپردازد؟ آن حضرت پاسخ داد: آرى! رسیدگى به خویشاوندان به هنگامى كه از انسان روى بگردانند - و تنگدست باشند - و نیز رسیدگى به همسایه مسلمان، حقى است كه خداوند در دارائى مسلمان قرار داده است. سپس حضرت رسول اكرم فرمود: كسى كه با شكم سیر سر بر بالین گذارد در حالى كه همسایه مسلمانش گرسنه است، به راستى به من ایمان نیاورده است. و آنگاه فرمود: جبرئیل آنچنان پیوسته به من درباره همسایه سفارش مى‌كرد كه من پنداشتم همسایه‌ها از یكدیگر ارث مى برند. «عن الصادق، عن آبائه، عن على صلوات الله علیهم قال: قیل للنبى صلى الله علیه و آله و سلم: یا نبى الله! افى المال حق سوى الزكاة؟ قال: نعم! بر الرحم اذا ادبرت و صله الجار المسلم. فما آمن بى من بات شبعانا و جاره المسلم جائع. ثم قال صلى الله علیه و آله و سلم: ما زال جبرئیل یوصینى بالجار حتى ظننت انه سیورثه.»(2) درباره خوش رفتارى با همسایگان و پاس داشتن حقوق ایشان تاكید بسیار شده است و تعابیرى زیبا در این باره آمده است، مانند سخن امام صادق كه فرمود: شما را سفارش مى‌كنم كه با همسایگان خویش خوش رفتارى كنید زیرا كه خداوند به این مهم دستور داده است. «عن ابى عبدالله علیه السلام قال: علیكم بحسن الجوار فان الله عز و جل امر بذلك.» (3)

و نیز آن حضرت فرمود: خوش رفتارى با همسایگان رزق و روزى را مى‌افزاید. «قال ابوعبدالله علیه السلام: حسن الجوار یزید فى الرزق.»(4) و از سویى دیگر درباره آزار رساندن به همسایگان و تباه ساختن حقوق آنان، تعابیر تند و تیز در روایات وارد شده است، چنانچه پیامبر خدا فرمود: هر كسى كه همسایه‌اش را بیازارد، خدا بوى بهشت را بر او حرام مى‌كند. و جایگاه چنین كسى قعر آتش است كه چه جایگاه بدى است. و هر كس كه حق همسایه را تباه سازد، از ما نیست.

پیامبر خدا فرمود: هر كسى كه همسایه‌اش را بیازارد، خدا بوى بهشت را بر او حرام مى‌كند. و جایگاه چنین كسى قعر آتش است كه چه جایگاه بدى است. و هر كس كه حق همسایه را تباه سازد، از ما نیست.

و جبرئیل آنچنان پیوسته درباره همسایه سفارش مى‌كرد كه من پنداشتم همسایه از همسایه ارث مى‌برد. «فى مناهى النبى صلى الله علیه و آله و سلم: من اذى جاره حرم الله علیه ریح الجنه، و ماواه جهنم و بئس المصیر و من ضیع حق جاره فلیس منا، و ما زال جبرئیل یوصینى بالجار حتى ظننت انه سیورثه.» (5)

یك بار پیامبر، حضرت على و نیز سلمان و اباذر و مقداد را ماموریت داد تا به مسجد درآیند و در جمع مسلمانان سه بار با صداى بلند این فرمان رسول خدا را به گوش همگان برسانند: كسى كه همسایه‌اش از بلا و آزار او در امان نیست، ایمان ندارد.

یك بار پیامبر، حضرت على و نیز سلمان و اباذر و مقداد را ماموریت داد تا به مسجد درآیند و در جمع مسلمانان سه بار با صداى بلند این فرمان رسول خدا را به گوش همگان برسانند: كسى كه همسایه‌اش از بلا و آزار او در امان نیست، ایمان ندارد.

و نیز فرمان داد كه ندا در دهند: حد و مرز همسایگى چهل خانه است، از هر سو  "از پیش و پس و راست و چپ خانه". «... فامر رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم علیاً و سلمان و اباذر و مقدادا، فامرهم ان ینادوا فى المسجد باعلى اصواتهم انه لا ایمان لمن لم یامن جاره بوائقه - فنادوا ثلاثا - ثم امر فنودى ان كل اربعین دارا من بین یدیه، و من خلفه، و عن یمینه و عن شماله یكون ساكنها جارا له.»(6)

پی‌نوشت‌ها:

1- نهج البلاغه، وصیت حضرت به امام حسن علیه السلام.

2- بحارالانوار، ج 71، ص 151، كتاب العشره باب حق الجار.

3- بحار الانوار، ج 71، ص 150.

4- بحار الانوار، ج 71، ص 153.

5- بحار الانوار، ج 71، ص 150.

6- بحار الانوار، ج71، ص 152.

منبع:

کتاب آخرین دیدار، نادر فضلی .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.