احکام نرم‌افزار قفل شكسته

در این عصر مبادله اطلاعات اشکال جدیدی یافته است. یکی از آنها تولید نرم افزارهایی است که منبع خوبی برای اطلاعات می باشد. اما برخی قفل این نرم افزارها را می شکنند، یا رایت و تکثیر می کنند که احکام خاصی بر آن جاری می شود.

فرآوری: حجت الاسلام تیموری - بخش احکام اسلامی تبیان

تكثیر نرم‏ افزارهایى كه قبلاً توسط فرد یا افراد دیگرى قفل آنها شكسته شده و در بازار به صورت معمول رایت و توزیع مى‏ شوند، چه حكمى دارد؟

آیات عظام امام، تبریزى، سیستانى و صافى:

تفاوتى بین آن دو در حكم نیست. امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث ؛ تبریزى، صراط النجاة، ج 5، س 706 ؛ سیستانى، Sistani.org، حق چاپ، ش 1 ؛ دفتر: صافى. در هر صورت اشكالى ندارد.

آیات عظام بهجت، خامنه‏ اى و وحید:

تفاوتى بین شكستن قفل نرم افزار و تكثیر نرم ‏افزار - كه قفل آن توسط دیگران شكسته شده نیست. و در هر دو صورت بنابر احتیاط واجب تصرف و تكثیر آن جایز نیست. (خامنه‏ اى، اجوبة الاستفتاءات، س 1341 و 1342 ؛ دفتر: وحید)

آیات عظام مكارم، نورى و فاضل:

تفاوتى بین شكستن قفل نرم افزار و تكثیر نرم افزارى - كه قفل آن توسط دیگران شكسته شده نیست و در هر صورت، تصرف و تكثیر آن جایز نیست. (مكارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624 ؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419.)(رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی، كد: 638/500016)

اگر از راه كپی یا تكثیر نرم افزار خسارتی به تولید كننده وارد آید، آیا موجب ضمان است؟

آیات عظام امام، سیستانی و تبریزی:

خیر، ضمان نمی آورد، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1)

آیات عظام مكارم، فاضل، نوری، خامنه ای، صانعی و بهجت:

آری، باید خسارت جبران شود، (دفتر مكار، فاضل، خامنه ای، بهجت)

آیت الله وحید:

بنابر احتیاط واجب، ضمان می آورد ولی باید توجه داشت كه سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی شود،

آیت الله صافی:

اگر خسارتی وارد آید ضمان می آورد ولی باید توجه داشت كه سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی شود،

آیا نرم افزارهایی كه قفل آن توسط دیگران شكسته شده و یا آن را تكثیر نموده اند، استفاده از تكثیر شده آن به صورت امانت و عاریه (بدون آن كه كپی شود)، جایز است؟

آیات عظام امام، سیستانی، تبریزی، صافی و فاضل:

استفاده از آن (به صورت امانت و خرید) اشكال ندارد، (امام، تحریرالوسیله، فروع متفرقه، الثالث، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافی؛ فاضل، دفتر استفتائات)

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت:

بنابر احتیاط واجب استفاده از آن نیز جایز نیست، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحید و بهجت)

آیت الله مكارم:

استفاده از آن نیز جایز نیست، (مكارم، استفتاءات، ج 1، س 1697، فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 501، 504)

تبصره: باید توجه داشت كه هر چند پاسخ ها به طور صریح در منابع ذیل ذكر نشده است ولی مشروعیت حق و عدم آن بیانگر آن است، اگر بر این باور بودیم كه كپی رایت برای تولید كننده حق ایجاد می كند، تكثیر و استفاده از آن (هرچند به طور امانت و مانند) بدون اجازه تولید كننده جایز نیست ولی اگر گفتیم برای تولید كننده حق ایجاد نمی كند و مشروع نیست در این صورت تكثیر و استفاده از آن اشكال ندارد مگر آن كه قانونی در این زمینه رسیده باشد.

منابع:

راسخون

پرسمان احکام دانشجویی