«ساعت زنگى» خدا
در حدیث آمده است: هر کس هنگام خوابیدن این آیه را بخواند، هر ساعتی را که اراده کند بیدار می‌شود.
شکوری_شبکه تخصصی قرآن
یک. در میان تمام ملل و امم اسلامی، تنها شیعه است که علاوه بر ثقل اکبر(قرآن) به ثقل اصغر(اهل بیت) چنگ آویخته و بر سفره سرّ و شهادت حقایق دین زانو زده است. از اصول شک‌ناپذیر عقاید شیعه، حجیت سنت و سیره پیامبر اکرم (ص) و حضرات معصومین(ع) در عمل به احکام و دستورات دین مبین اسلام است. قرآن کریم به عنوان ثقل اکبر، اگر چه مشتمل است بر کلیات احکام و معارف شرع مقدس اما بنا به دلایلی خاص که از حوصله این وجیزه بیرون است، پارهای از جزئیات مربوط به احکام شریعت در قرآن نیامده است. در زمان حیات معصوم، وظیفه تفسیر قرآن و استنباط احکام شریعت بر عهده ولی خدا و زمامدار امور مسلمین است. اما در زمان غیبت امام(ع) فقهای امت‌اند که این وظیفه خطیر را بر دوش دارند.
دو. با نگاهی به تاریخ تطور فقه درمی‌یابیم که عمده اهتمام فقهای دین، معطوف بوده است به فقه اصفر که همان علم استنباط احکام شرعی است. در حالیکه در ساحت فقه اکبر یعنی اخلاق و حکمت عملی، اصول استنباط فقه اکبر هنوز مورد مداقه و بحث قرار نگرفته است. حال آنکه بسیاری از سخنان اهل بیت(ع) ناظر به حوزه اخلاق و سبک زندگی است و فروعات و معارف مندرج در این روایات را نمی‌شود به صرف اتکا به اصول استنباط فقه اصفر، استنباط کرد. مثلا در پارهای روایات دستوراتی برای جلب رزق و توسعه آن آمده است. اینکه چه سرّی نهفته است بین برخی اذکار و آثار وضعی آن‌ها در اعمال عبادی مومنان، هنوز به تمامه کشف نشده است. هنوز در اطراف این مساله که چه رابطه‌ای است بین استغفار و نزول باران و فرزندزایی و کثرت اموال؟، چنانکه خداوند در آیات 7 الی 11 سوره مبارکه نوح(ع) از زبان حضرت نوح (ع) بیان داشته، تفقه چندانی صورت نگرفته است.
نمونه دیگر حدیث شریفی است که در ذیل واپسین آیه سوره مبارکه کهف نقل شده است که: «هر کس هنگام خوابیدن این آیه را بخواند، هر ساعتی را که اراده کند بیدار می‌شود.»
پیرامون حدیث یادشده، علامه ذوالفنون حسن زاده آملی در کلمه 534 کتاب "هزار و یک کلمه" آورده است:
«این كلمه مباركه در بیان «ساعت زنگى» خداوند سبحان است كه نگارنده سالیانى به دستور آن بهرهمند است، و چه بسیار پیش آمده است كه آلت مصنوعى ساعتش را بدان میزان كرده است؛ و آن این است كه امین الإسلام طبرسى (رضوان اللّه علیه) در تفسیر قویم مجمع البیان، درباره آخرین آیه سوره مباركه كهف قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ یُوحى إِلَیَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ یَرْجُوا لِقاءَ رَبِّهِ فَلْیَعْمَلْ عَمَلًا صالِحاً وَ لا یُشْرِكْ بِعِبادَةِ رَبِّهِ أَحَداً، از امام ملك و ملكوت صادق آل محمد (صلوات اللّه و سلامه علیهم) روایت نقل كرده است كه:
قال ابو عبد اللّه علیه السّلام: «ما من احد یقرأ آخر الكهف عند النوم إلّا تیقّظ فی الساعة الّتی یریدها»
[امام صادق علیه السلام فرمود: هر کسی آخرین آیه سوره کهف را بخواند در هر ساعتی که اراده کند از خواب بیدار خواهد شد.]
هنوز کسی، مهر از سر این سرّ برنگرفته است که چه رابطه وجودی و پیوند علّی و معلولی بین قرائت این کریمه قرآن و اثر وضعی آن (بیداری) برقرار است؟ جز این است که این حدیث هم از نظر سند و هم از جهت صراحت در دلالت، ماثور است و از کام همان معصومی بیرون آمده که شکیات نماز را تبیین فرموده است؟ با این همه، چرا در آنجا(شکّیات نماز) اینقدر وسواس و دقت برای کشف حقیقت به خرج داده می‌شود اما در اینجا، تسامح و تساهل روا داشته می‌شود؟
به نظر می رسد صرفا با تحقیق تحلیلی، نمی توان به تمامی حقایق موجود در احادیث ناظر به حوزه حکمت عملی دست یازید. بلکه بهترین راه پی بردن به این حقایق این است که انسان به مفاد این دستورات عمل کند تا به صورت تحقیق میدانی، به نتایج و آثار وضعی مترتب بر آن نائل شود.
آری! مجال سخن در این موضوع بسی گسترده است و راقم این سطور اهلیت کافی جهت پرداختن به زوایای پیدا و پنهان آن را ندارد. پس سخن کوتاه باید و السلام.
