ABDULLAH (a.s. )-1
Abdullâh b. Abdulmuttalip ( Ö. 570 m.s ) Hz. Peygamber (saa)’ın babası
Künyesi Ebu Kusem, Ebu Muhammed ya Ahmed'dir ( Belâzüri, Ensâbu'l- eşrâf, sayfa 91. ) Kaynaklara göre Sâsâni Hükümdarı Nuşirevân'ın saltanatının 24. yılında doğmuştur. Aynı tarihi nakleden ve Hz. Peygamber (saa)'ın söz konusu saltanatın 42. yılında doğduğunu kabul eden Taberi ( Târih, 2. 154-155 ), eserinin başka bir yerinde de Nuşirevân'ın kırk yedi veya kırk sekiz yıl saltanat sürdüğünü belirttikten sonra, Abdullah'ın bu saltanatın 42. yılında doğduğunu söylemektedir. ( 2, 103 ). Bu durum onun veya müstensihlerin, yanlışlıkla, "vefat etti" yerine "doğdu" ifadesini kullanmalarıyla açıklanabilir. Annesi Fâtıma bint Amr'dır . Bazı kaynaklarda doğumu ve gençliğiyle ilgili menkibevi hadiseler anlatılır. ( Diyârbekri, Târihu'l-hamiş,1, 182 )
Doğruluğu tartışma konusu olan bu tür rivayetler, müslümanların Hz. Peygamber (saa)'a ve onun soyuna olan sevgilerinin bir belirtisi kabul edilmelidir.
Babası Abdulmuttalip, Zemzem kuyusunu yeniden ortaya çıkarıp onarması sırasında Kureyş kabilesinin diğer eşrafı tarafından rencide edilmiş ve o tarihte Hâris'ten başka oğlu olmadığı için müdafaâsız kalmıştı. Bu sebeple on erkek çocuğa sahip olduğu takdirde birini kurban etmeyi adamıştı. Bu arzusu gerçekleştikten sonra gördüğü bir rüya üzerine nezrini hatırlamış kurban edilecek çocuğu belirtmek maksadıyla oğulları arasında kura çekmiş, kura o günkü oğullarının ( veya aynı anadan doğanların ) en küçüğü olan Abdullah ( a.s. )'a çıkmıştır. Abdulmuttalip, oğlu Abdullah'ı kurban etmeye kalkışınca kendi kızları, diğer bir rivayete göre ise Abdullah'ın dayıları veya Kureyş'in ileri gelenleri bu olaya şiddetli tepki göstermişler ve böylece bir şey yaptığı takdirde bunun kendisinden sonra kötü bir âdet haline gelebileceğini hatırlatmışlar. Ayrıca adak borcundan kurtulmak için Abdullah'in yerine deve kurban etmesinin daha uygun olacağını söylemişlerdir. Kaynakların çoğu bu çözümün Medine'li bir arrâfe ( bk. arraf ) tarafından teklif edildiğini kaydeder. Abdulmuttalip, o günkü örfe göre diyet olarak kabul edilen on deve getirmiş, Abdullah ile develer arasında kura çektirmiş, fakat kura Abdullah'a çıkmış : deve sayısını onar, onar artırarak kuraya devam etmiş, sayı yüze ullaşınca kura develere çıkmıştır. Bunun üzerine yüz deveyi kurban ederek çok sevgiği oğlu Abdullah'ı kurtarmıştır.
Bazı yazarlar, Abdullah'ın kurban edilmesiyle ilgili bu meşhur rivayetin doğru olmadığına iddia etmişlerdir. Çünkü bu rivayet içinde Abdulah'ın babasının en küçük oğlu ifade edilmekte, halbuki Hamza ile Abbas ( a.s. )'ın ondan küçük olduğu bilinmektedir. ( bk. İ A, 1, 29 ). Ne var ki Abdullah hakkında bilgi veren bütün kaynaklar kurban hadiseinden bahsetmekte, Arap örfünde insan diyetiniz yüz deveye çıkışının bu hadiseyle başladığını , daha sonra İslâm hukukunun da bunu kabul ettiğini ifâde etmektedirler. Ayrıca Hz. Peygamber (saa)'ın Arap ırkının atası olan Hz. İsmail ( a.s.) ve kendi babasını kastederek,"Ben iki kurbanlığın oğluyum" dediği rivayet edilmektedir. Diğer bir rivayete göre ise bir bedevi Arap, Peygamber (saa)'a, "Ey iki kurbanlığın oğlu " diye hitap etmiş, o da bunu kabul mânasına gelen bir tebessümle karşılamıştır. Muhaddisler bu hadisin sahih olduğu kanaatindeler. ( bk. Hâkim, el- Müstedrek, 2. 559 ; Zürkâni, Şerhu'l-Mevâhib, 1. 97 vd. ;Aclüni- Keşfü'l-hafâ , 1. 230-231 )
