آیین تزکیه نسخه متنی

1. ر.ك: سوره اعراف آيه 28؛ و سوره زخرف آيه 67 و... .

2. از اين رو گفته اند:

گلى كه تربيت از دست باغبان نگرفت اگر زچشمه خورشيد سر زند خود رو است و نيز:

من اگر خارم اگر گل چمن آرايى هست كه به هر دست كه مى پروردم مى رويم. 3. بحارالانوار، ج 78، ص 158.

4. جهاد اكبر، ص 32. حافظ گويد:

طىِ اين مرحله بى همرهى خضرمكن ظلمات است بترس از خطر گمراهى 5. ابن منظور در لسان العرب ذيل واژه «ربّ» آورده: «رب ولده و الصّبى يرّبه ربا و رببّه تربيبا بمعنى رباّه» طبرسى در مجمع البيان در معانى «رب» مى گويد: السيد المطاع، مالك، مربّب، مصلح» و «رببته و ربيّته» در بردارنده يك معنا مى باشند. و نيز گويد: خداوند مبدأ پيدايش مخلوقات و مربى و مدبر آن هاست. بدين ترتيب واژه ربّ بار تربيتى حقيقى را دربردارد.

چنان كه در بيان مفاهيم واژه ها در آغاز كتاب گفتيم: قرآن در تربيت اخلاقى از واژه تزكيه بهره گرفته و بدين ترتيب و با عنايت به آيات كريمه قرآن، تزكيه، به خدا و پيامبر و افراد مكلفين و عمل صالح آنان نسبت داده شده است. در مورد تزكيه خداوند آيه: «بل اللَّه يزكى من يشاء» و در مورد تزكيه پيامبر آيه: «يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمه» و در مورد مكلفين آيه: «قد افلح من زكيها» و در مورد عمل صالح آيه «و حنانا من لدنا و زكواةً» گواهى مى دهد. ر.ك: «مفردات راغب» ماده تزكيه.

6. سوره قصص، آيه 56.

7. سوره نساء، آيه 49.

8. سوره طه، آيه 50.

9. سوره انسان، آيه 3.

10. سوره احزاب، آيه 4.

11. نهج الفصاحه، ص 21.

12. نهج البلاغه، خطبه 192، ص 222 ترجمه دكتر شهيدى.

13. همان، نامه 27 و احتجاج طبرسى، ج 1، ص 260.

14. و جعلناهم ائمه يهدون بامرنا و اوحينا اليهم فعل الخيرات و اقام الصلوة و ايتاء الزكوه و كانوا لنا عابدين. سوره انبياء، آيه 73.

15. سوره انعام، آيه 90.

16. تصنيف غرر، ص 110.

17. سوره انبياء، آيه 107.

18. سوره مدثر، آيه 31.

19. سوره قلم، آيه 4.

20. سوره احزاب، آيه 21.

21. نهج البلاغه، خطبه 160، ص 162.

22. سنن النبى، ص 58.

23. همان، ص 431.

24. همان، ص 40.

25. تحف العقول، ص 48.

26. نهج البلاغه، خطبه 192، ص 222.

27. پيامها و سخنرانى هاى امام، صص 121 - 122.

28. مفهوم حديث: «لاتخلو الارض من حجة...» كه محدثان شيعه و سنى به اتفاق از پيامبر اكرم(ص) نقل كرده اند.

29. سوره نحل، آيه 89.

30. الميزان، ج 12، ص 326 از تفسير قمى. آيات و روايات در اين زمينه بسيار است. به آيات امامت در قرآن رجوع شود.

31. تصنيف غرر، ص 116.

32. به عنوان مثال: اميرالمؤمنين(ع) با يكى از مشركان درگير جنگ بود، در آن ميان مرد مشرك خطاب به آن حضرت گفت: «اى پسر ابوطالب! شمشيرت را به من ببخش! حضرت شمشير خود را نزد او افكند!

مرد مشرك گفت: شگفتا كه در چنين حالتى شمشير خود را به من مى دهى! حضرت فرمود: تو دست خواهش نزد من دراز كردى و رد سائل دور از كرم است. در اين حال مرد كافر به خاك افتاد و گفت اين سيره اهل دين است. آنگاه بر قدم على(ع) بوسه زد و اسلام آورد.» از اين قبيل، در سيره عملى پيامبر(ص) و ائمه طاهرين(ع) بسيار مى توان يافت كه طرح و ارائه آن در تربيت نقش بسيار مؤثرى دارد.

33. نهج البلاغه، حكمت 73، ص 371.

34. تصنيف غرر، ص 237.

35. كونوا دعاة للناس بالخير بغير السنتكم ليروا منكم الاجتهاد و الصدق و الورع «اصول كافى، ج 2، ص 105».

36. صحيفه نور، ج 19، ص 92.

37. همان، ص 122.

38. صحيفه نور، ج 14، ص 152.

39. ضمن بحث روان شناسى «موعظه» پاره اى از اين نكات توضيح بيشترى داده شده است.

40. بحارالانوار، ج 1، ص 106. تحف العقول، 37.

41. نهج البلاغه، خطبه 108، ص 101.

42. راه و رسم زندگى، ص 164.