تبیان، دستیار زندگی

سلام

در اشعار بسیاری از شاعران بزرگ ایران زمین تجلی آیات آسمانی قرآن وروایات بجا مانده از ائمه اطهار بسیار مشاهده می شود وآیات وروایات دسمایه سرودن ترخی از اشعار ایشان است.این بحث رو با تجلی آیات قرآن در اشعار حافظ شروع می كنیم.انشاا...همه كمك كنید بحث خوبی بشه.

مورد اول:

دام سخت است مگر یار شود لطف خدای

                                                                 ورنــه آدم نبـرد صـرفـه زشیـطــان رجیـم

دیوان، ص386

یاد‌آور سخن حضرت یوسف‌(ع): «اِنَّ النَّفْسَ لاَمّارَة بِالسُّوءِ إِلاّ ما رَحِمَ رَبّی؛ نفس، فراوان ما را به بدی می‌خواند [و دامهای سخت در راه ما می‌گسترد] مگر یار شود لطف خدای».(سوره یوسف آیه 53)

با تشکر از مبحث جالبتون

دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند           واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند

حافظ در این بیت به سیر كمالی انسان در سحرگاه اشاره می‌كند و حركت و پرش روح را در این زمان مطرح می‌كند.

دوش همان گذشته‌ی انسان است كه در آن گذشته غصه‌ی فراق میان او و مولایش مرتفع شده است، گذشته همان سحری است كه در آن فراق بنده به وصال و هجرانش به پایان رسیده است.

در روایات آمده است زنهار كه غافل شوی از استغفار هنگام سحرها زیرا سحر زمانی است كه بندگان برگزیده‌ی حق نمی‌خوابند و به ذكر و تسبیح مشغولند...

سحرگاه زمان استغفار و درد دل كردن با معشوق است زمانی كه بسیاری از آدمیان درخوابند و سالك الی الله بیدار...

«واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند» كل دنیا لیل(شب) و قیامت نهار(روز) است

روایات از دنیا به شب تعبیر كرده‌اند و از قیامت به روز اما در همین لیل دنیا اگر كسی به ولی الله زمان متصل شود سحر زندگیش طلوع می‌كند و رخ می‌نماید زیرا در این سحرگاه منِ نفسانی او به من الهی بدل گشته و در مقابل جلوه‌ی ذات خداوند سبحان ( ولی الله) تسلیم كامل شده است.

سرکار خانم بروجردی حوزه علی بن موسی الرضا  

حافظا خلد برین خانهٔ مــوروث مــن است

                                                                 انـدر ایـن مـنـزل ویـرانـه نشیمن چـه كنـم

دیوان، ص364

«خلد برین خانهٔ موروث من است» بنیاد گرفته از آیاتی است كه بهشت را میراث نیكان و پاكان دانسته، مانند؟ «تِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتی نُورِثُ مِنْ عِبادِنا مَنْ كانَ تَقِیّا؛ این است بهشتی كه به بندگان پارسای خویش میراث می‌دهیم»(2)؛ «وَتِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتی اُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُم تَعْمَلون؛ این است بهشتی كه در برابر آنچه كردید، به ارث می‌برید»(3)؛ «اُولئكَ هُمُ الوارثُون. اَلَّذِینَ یَرِثُونَ الفِرْدوسَ هُمْ فِیها خالِدون؛ اینانند [اشاره به مؤمنان] میراث برانی كه بهشت را به ارث می برند و در آن‌جاودانه‌اند»(مومنون10و11)

از نـامـهٔ سیــاه نـتـرسـم كـه روز حـشـر با فیض فضل او صد از این نامه طی كنم دیوان، ص367 بنیاد گرفته از آیاتی چون: «لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ إنَّ اللّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمیعاً…؛ از بخشایش خدا نومید مباشید كه خدا همهٔ گناهان را می‌بخشاید».(زمر 53)

سلام

خیلی ممنون...اشعار حافظ واقعا زیباست....

***
بـه مهلـتـی كه سـپـهرت دهــد زراه مــرو

تو را كه گفت كه این زال ترك دستان گفت

دیوان، ص108

«مهلتی كه سپهرت می‌دهد» كم و بیش همان است كه در زبان قرآن املاء، امهال و استدراج خوانده شده و نمونه‌ای است از مكر خداوند با آنان كه از او روی می‌گردانند و چشم از آیات او فرو می‌پوشند، این مكر بدین گونه است كه خداوند به آنها میدان مهلت می‌دهد ( املاء و امهال) و همان گونه كه آنها به تدریج و آهسته آهسته ( استدراج) برگناهان خویش می‌افزایند، خداوند نیز به تدریج به شیوه‌ای كه گمانش را نمی‌برند فرو می‌گیردشان و از این‌جاست كه این میدان و مهلت دادن سخت به زیان آنهاست: «وَلا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ كَفَرُوا اَنَّما نُمْلی لَهُمْ خَیر لأَنْفُسِهِمْ اِنَّما نُمْلی لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَلَهُمْ عَذاب مُهین؛ مبادا كافران بپندارند، اگر به ایشان مهلت و میدان داده‌ایم به سود آنهاست، به آنان مهلت داده‌ایم تا برگناهان خویش بیفزایند و آنها راست عذابی خواری بخش»(آل‌عمران، آیهٔ 178‌.)

؛ «وَالَّذینَ كَذَّبوا بِآیاتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَیْثُ لا یَعْلَمُون. واُمْلی لَهُم اِنَّ كَیْدِی مَتین؛ آنان را كه آیات ما را دروغ شمردند به شیوه‌ای كه در نیابند، آرام آرام فرو می‌گیریم و به آنان مهلت و میدان می‌دهیم. همانا كه مكر من متین و استوار است».(اعراف، آیهٔ 182 ـ 183‌.)

سلام
از عزیزان heaven-hوdehkadeh2010تشكر می كنم كه در بحث شركت كردند.

سلام آسمان بار امانت نتوانست كشید قرعهٔ كـار به نـام من دیوانـه زدند دیوان، ص198 بنیاد گرفته از آیهٔ معروف امانت: «إِنّا عَرَضْنا الأَمانَةَ عَلَی السَّماواتِ والاَرضِ وَالْجِبالِ فَاَبَیْنَ اَنْ یَحْمِلْنَها وَاَشْفَقْنَ مِنْها وَحَمَلها الإنسانُ اِنَّهُ كانَ ظَلوماً جَهُولاً؛ ما امانت را برآسمان‌ها و زمین و كوه‌ها عرضه كردیم. از پذیرش آن سرتافتند و بیم كردند و انسان آن را برداشت كه ستمكار و نادان بود».احزاب72)

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام

ممنون جناب برزخ بابت این تاپیک خوب و مفید

این لینک هم شاید خالی از لطف نباشد

شعر حافظ مستفاد از قرآن است ( سخنرانی مقام معظم رهبری) 

روزهاتان پرتقالی باد!

یاعلی 

سلام گرت هواست كه معشوق نگسلد پیوند نـگــاه دار ســر رشـتـه تـا نـگـه دارد دیوان، ص140 الهامی از آیهٔ: «اَوْفُوا بِعَهْدی اُوفِ بِعَهْدِكُمْ؛ به پیمان من وفادار مانید تا به پیمان شما وفادار مانم».(بقره 40) ٭٭٭

سلام

سپر سپهر و دور قمر را چه اختیـار

 در گردشند برحسب اختیار دوست

 دیوان، ص 84

 طنز و طعنه انكار آمیز بركسانی كه «سپر سپهر و دور قمر» را زمینه ساز رویدادهای این جهان می‌دانستند، بنیاد گرفته بر پایه و پشتوانهٔ آیاتی چون: «وَالشَمْسَ والقَمَرَ والنُّجُومَ مُسَخَّراتٍ بِاَمْرِهِ؛ و [آفرید] خورشید، ماه و ستارگان را كه مسخّر فرمان اویندند».(اعراف 54)

 سلام

جهان و هرچه در او هست سهــل و مختصر بدار

                                                         زاهــل مـعــرفـت ایـن مـخـتـصـر دریـغ مــدار

دیوان، ص262

مصرع نخست ترجمه واری است از آیهٔ «مَتاعُ الدُّنیا قَلیلٔ؛ كالای دنیا اندك است»نساء77)